?skandinav Mitolojisi

?skandinav Mitolojisi Peter Andreas Munch Tanr?lar ve Kahramanlar?n Efsaneleri Mitolojiler tamamen hayal ?r?n? m?yd?, yoksa ba?ka d?nyalar?n hik?yeleri miydi? Bir?ok farkl? k?lt?r?n ve co?rafyan?n mitolojisini tek tek ele alacak dizimizin ilk kitab?, d?nyada k?lt?rel bir fenomene d?n??en ?skandinav Mitolojisi. D?neminin ?nemli entelekt?ellerinden olan Peter Andreas Munch kitab?nda, ?skandinav tanr?lar?n?, kahramanlar?n?, sava?lar?n? ve Viking efsanelerini tek tek inceliyor. Thor’dan Vikinglere, Odin’den trollere pek ?ok karakterin ortaya ??k???n? irdelerken d?nemin inan? ve d???ncelerinin g?n?m?z? de nas?l etkiledi?ini ortaya koyuyor. Kitap, mitoloji merakl?lar? ve ara?t?rmac?lar? i?in ?nemli bir kaynak olacak niteliktedir. Peter Andreas Munch ?SKAND?NAV M?TOLOJ?S? ?ns?z Bu eserin Norve??e orijinali, Norve? Tarih Okulu’nun kurucusu Peter Andreas Munch taraf?ndan yaz?ld?. Munch ayn? zamanda genel tarih, arkeoloji, co?rafya, entografya, dilbilim ve hukuk gibi ?al??mas?yla alakal? alanlarla da ilgileniyordu. ?e?itli dallarda ortaya koydu?u ?al??malar, ge?erliliklerini zaman i?inde korumay? ba?ard?. En ?nemli eseri, Norve?’in 1397 y?l?nda kat?ld??? Kalmar Birli?i’yle sona eren eski ba??ms?zl?k d?nemini de kapsayan Norve? Halk?n?n Tarihi (Det norske folks historie, 8 cilt. 1851–63), tarih?iler taraf?ndan h?l? kaynak olarak kullan?lmaya devam ediyor. Munch’?n akademik ?al??malar?n?n ?nemi, bu ?al??malar?n Norve? k?lt?r?n?n modern r?nesans?na sa?lad??? etkide yat?yor. Munch, on dokuzuncu y?zy?l?n ortalar?nda (t?pk? Wergeland’?n ondan ?nce, Bj?rnson’un da ondan sonra gelmesi gibi) ?lkenin en entelekt?el ki?isi olarak ?ne ??k?yordu. Norve?’te var olan ve devaml? g??lenen ulusal ruh, daha ?nceki nesillerin ??kartt??? kabiliyetli liderlere b?y?k ?l??de bor?lu ki Munch de onlardan biriydi. Bir tarih?i olarak, antik ?skandinav ?iiri ve destanlar?n?n bir edit?r? olarak, Norve?lilerin kutsal mitlerinin ve efsanelerinin bir kay?t??s? olarak Munch, ge?mi?in Norve?’i ile d?nemin Norve?’i aras?nda tarihsel bir ba? kurma konusunda m?thi? i?ler ba?ard?. Onun zaman?ndan sonra Norve?liler, Munch’?n ate?lemek i?in ?ok u?ra?t??? o ulusal bilincin verimli y?n?n? g??lendirmek ve derinle?tirmek i?in ba?ta tarih olmak ?zere halk bilimi ve ilgili konularda ?al??malar yapt?lar. ?lk kez 1840 y?l?nda bas?lan Munch’?n ?skandinav Mitolojisi k?lavuzu asl?nda; Norve?, ?sve? ve Danimarka tarihi ?zerine haz?rlanm?? bir okul kitab?na tamamlay?c? kitap olmas? amac?yla yaz?ld?. Hem ??renciler i?in bir kitap olarak hem de genel bir kaynak ?al??mas? olarak ge?erlili?ini korudu. Kitab?n, bu ?evirinin de temel al?nd??? ???nc? bask?s? (1922), konunun g?ncel bir ?ekilde ele al?nmas? i?in gelen talepler ?zerine Oslo ?niversitesi’nden Profes?r Magnus Olsen taraf?ndan haz?rland?. Olsen, orijinal kitab? b?t?n?yle ba?tan yazmak yerine Munch’?n ?al??mas?n? revize etmenin daha do?ru olaca??n? d???nd?, b?ylelikle sonradan hem sevilen hem de akademide kabul g?ren bir ciltte yer alan ara?t?rmalar?n sonu?lar?n? da kapsama dahil edebilecekti. Profes?r Olsen’?n revizyonuyla beraber Munch’?n ?al??mas?n?n de?eri b?y?k ?l??de artt?. ?skandinav Mitolojisi, hem eski ?skandinav edebiyat? merakl?lar? i?in hem de kuzey mitleri ve efsaneleri i?in g?venilir bir kaynak arayan genel okur i?in ayn? ?l??de yararl? bir eser olacakt?r. ?ncelikle d?zenledi?i versiyonun di?er dillere ?evrilmesi i?in izin veren Profes?r Magnus Olsen’a; de?erli ?nerileri i?in de Amerikan-?skandinav Vakf?’n?n yay?n komitesi ba?kan? olmas?n?n yan? s?ra Columbia ?niversitesi’nde profes?r olan William Witherle Lawrence’a te?ekk?rlerimi sunar?m. Giri? Norve? dilinde yaz?lm?? ?iirlerden ve ?ok eski tarihlerde ya?am?? yazarlar?n kay?tlar?ndan ??rendi?imiz haliyle atalar?m?z?n mitolojisi, asl?nda bizlere hakiki pagan bi?imiyle ula?mad?. Mitolojinin g?n?m?ze kadar ula?an bi?imi, inananlar?n eski tanr?lara olan mutlak inan?lar?n? kaybetmeye ve bu tanr?lardan ??phe duymaya ba?lad???, kadim tanr?lar?n kendilerine verebilece?inden daha asil ve daha iyi bir tesellinin i?aretlerini yakalayabildikleri bir d?nemden geliyor. Dahas? mitolojiyi ??rendi?imiz bu kaynaklar?, H?ristiyanl???n Norve?’te ortaya ??kmaya ve yay?lmaya ba?lad??? d?nemden y?z y?l? a?k?n bir s?re ?nce ?zlanda’ya giden Norve?li g??menlerin olu?turdu?u g?r?l?yor. O zamanlarda bu mitolojinin ana ?izgileri Cermen kabileleri olarak an?lan halklar aras?nda ?ok yayg?nd?. Bir yanda Norve?liler, ?sve?liler ve Danimarkal?lar, ?b?r yanda Gotlar, Frenkler, Saksonlar, Suabiyal?lar, Frizler, Anglosaksonlar ve di?er halklar bunlar aras?nda say?labilir. Bununla birlikte durumun do?as? itibar?yla, Cermen kabilelerinin yava? yava? dil, gelenek, ya?am tarz? a??s?ndan birbirlerinden ayr?lmaya ba?lamas? ve b?ylece geli?imlerinin farkl?l?k g?stermesi ?zerine, mitoloji ve inanc?n da bu kabilelerin her birinde farkl? bir niteli?e b?r?nmesi ka??n?lmazd?. Hatta tarih ?ncesi d?nemin ba?lar?nda, Cermen olmayan daha geli?mi? kom?u halklar?n etkilerinin yan? s?ra, Cermen kabileleri aras?ndaki kar??l?kl? ili?kiler de mitolojinin yap?s?n? etkilemi? olmal?yd?. Bu sebeple antik ?skandinav inanc?, Kuzey veya Cermen halklar?n?n inanc? ve mitolojisiyle paralel olmaktan ?ok uzak bir durumdad?r. Bu meselenin kan?t?, pagan d?nemi boyunca ?e?itli Cermen kabilelerinde var olan dini ?artlara dair ?ne s?r?len beyanlar?n ?st?nk?r? kar??la?t?r?lmas?yla bile ke?fedilebilir. ?sve?lilerin ve Danimarkal?lar?n ?ok az? do?rudan gelenekle aktar?lan pagan inan?lar? da, paganizmin sona ermeye ba?lad??? d?nemde Norve? ve ?zlanda’da s?regelen inan?tan bir?ok a??dan farkl?l?k g?steriyor olmal?yd?. Bu eserin takip edece?i y?nteme g?re Norve?–?zlanda mitleri en ?ne ??kan mitler olacak. Bizi ?zellikle alakadar eden mitler bunlard?r, ayr?ca b?t?n?yle mitolojiye benzer bir anlat? in?a etmek de yaln?zca bu mitlerin kullan?m?yla ba?ar?labilir. Buna ra?men di?er Cermen halklar? aras?nda ya?amaya devam eden dini geleneklere de yeri geldi?ince ba?vuraca??z. H?ristiyanl?k yay?ld?k?a Cermen kabileleri aras?ndaki pagan inanc? gitgide etkisini yitirdi. Bu, ?nce ?sa’n?n do?umundan yakla??k be? y?z y?l sonra Fransa’da, bundan bir ya da iki y?z y?l sonra ?ngiltere’de ger?ekle?ti. Nihayetinde 800 y?l? civar?nda ?arlman arac?l???yla yeni inanc? benimseyecek Saksonlar?n bulundu?u Almanya, son pagan kabilelerine ev sahipli?i yap?yordu. Paganizm, kuzeydeki yerini korumakta daha inat??yd?; ?zlanda’daki etkinli?ini on birinci y?zy?l?n ba??na dek b?rakmad?, Norve? ve Danimarka’da ise buna ek olarak 30 y?l daha var olmay? s?rd?rd?, son olarak ?sve?’te ise a?a?? yukar? 1150 y?l?na kadar yerini korudu. Daha g?neye inildik?e eski inan?lar ?ylesine k?k?nden kaz?nm??t? ki geriye ?ok az hat?ra kalm??t?. ?stelik pagan inanc? hakk?nda ola?an (bile olsa) beyanlar veren erken d?nem yazarlar?n?n say?s? da ?ok azd?. ?stelik bu beyanlar b?t?nl?kten ve do?ruluktan uzak olan, ?nyarg? ve k???msemenin a??k damgas?n? ta??yorlard?. Daha yak?n g?neyde, hatta Cermen kabilelerin bulundu?u topraklarda bile kuzeydekine k?yasla atadan kalma gelenekleri korumak i?in derin bir arzu ya da gereksinim mevcut de?ildi. Ger?i bu t?r bir e?ilim bask?n gelse bile Katolik papazlar duruma el at?yordu. Dahas?, ge?mi?e dair hat?ratlar? kaydetmeye ilgi duyan yazarlar?n neredeyse t?m? din adamlar?ndan olu?uyordu ve bu ki?iler eski tanr?lara gerekenden ?ok at?fta bulunmay? g?nah olarak g?r?yorlard?. Durum kuzey topraklar?nda daha farkl?yd?. Pagan inanc? orada daha sa?lam k?klere sahipti, eski gelenekleri ke?fetmeye ve atadan kalma kahramanl?k ?yk?leri dinlemeye olan ilgi daha fazlayd?. ?stelik daha da ?nemlisi ruhban s?n?f? burada g?neyde oldu?u kadar etkili bir n?fuza asla sahip olamad?. Bu ko?ullar?n olu?mas?ndaki ba?l?ca sebep (en az?ndan Norve? ve ?zlanda’da), insanlar?n hem yazmada hem konu?mada anadillerine sahip ??kmas? ve kilisenin dili olan Latincenin buralarda hi?bir zaman k?k salamamas?yd?. G?neydeki ruhban s?n?f? gibi Latince yazmak, kuzeyli tarih?iler i?in yarar sa?lamazd?, zira ?ylesi bir durumda ne yazd?klar?n? ?ok az ki?i anlayabilirdi. B?ylece tarih yaz?n?, ruhban s?n?f?n?n de?il, din adam? olmayan ki?ilerin me?galesi durumuna geldi. Kald? ki atalar?m?z, ozan ?iirleri ve ?ark?lar?na a??r? derecede d??k?nlerdi. Ozanlar dizelerini anadillerinde yaz?yordu, bir de temsil ve ki?ilerin ?o?unu mitolojiden ald?klar?ndan, mitlerin incelenmesi hem ?airler hem de onlar?n dizelerini dinleyen ki?iler i?in elzemdi. ?rne?in Hallfred, vaftiz edilmesi hakk?nda Kral Olaf Tryggvason’a verdi?i beyanatta, s?yledi?i ?iirlerde ne kadim tanr?larla alay edece?ini ne de onlar?n isimlerini anmaktan ?ekinece?ini belirtmi?ti. ??te bu ?artlar itibar?yla eski mitolojinin bilgisi Norve? ve ?zlanda’da hayatta kald?. Uzun bir s?re boyunca, paganlar?n varl???n? s?rd?rd??? bir toprak par?as? bulmak i?in kom?u ?sve? Krall???’n? ziyaret etmek gerekmeyecekti. ?zlanda’da ?iir ve tarihe olan genel ilgi o kadar co?kuluydu ki H?ristiyanl?k orta?a?da b?y?k ?l??de yay?ld?ktan sonra bile ?skandinav mitolojisi hakk?nda ?ok kapsaml? ya da hi? olmazsa ola?an?st? iki kaynak kitap ortaya ??kabildi: Snorri’nin yazd??? Edda ve S?mund’un yazd??? Edda. 1220 civar?nda muhte?em Snorri Sturluson taraf?ndan yaz?lan Edda, halk ozanlar? i?in hakiki bir rehberdi. Eserin ilk b?l?m?, tanr?lar ve yapt?klar? b?y?k i?ler hakk?nda birka? ayr? ?yk?n?n yan? s?ra, bu inanc?n sistemini b?t?n?yle i?eren bir anlat?ma sahipti. Tam olarak “b?y?k b?y?kanne” anlam?na gelen “Edda” tabiri kitab?n ayr?lmaz bir par?as? haline geldi, ??nk? eserin i?eri?i asl?nda “b?y?k b?y?kannelerin d?neminden” gelen kadim anlat?lardan ve ?ark?lardan olu?uyordu. S?mund’un yazd??? Edda ise eski zamanlar?n tanr?lar?n? ve kahramanlar?n? “g?klere ??karan” ?iirlerin bir derlemesiydi. Bu derlemenin ne zaman ortaya ??kt??? tam belli de?il, kan?tlar eserin Snorri’nin yazd??? Edda’dan daha yak?n bir zamanda ortaya ??kt???n? ?ne s?rse de tekil ?iirler ?ok daha eskiye dayan?yor ve yaz?ya aktar?lmadan ?nce zaten halk gelene?inde uzun bir s?re var olmu?lard?. S?mund’un yazd??? Edda “Eski Edda”, Snorri’nin yazd??? Edda ise “Yeni Edda” olarak da biliniyor[1 - Eski Edda bu kitapta Manzum Edda, Yeni Edda ise Nesir Edda ad?yla an?lacak.]. Bunlara ek olarak mitoloji hakk?nda daha fazla bilgiye, bir?ok erken d?nem ?iirinde ve g?n?m?ze kadar ula?an tek t?k efsane anlat?lar?nda ula??labilir, ancak bu kaynaklar iki Edda eseriyle k?yasland???nda hi?bir ?nem te?kil etmiyor. Velhas?l antik mitolojiye dair tatmin edici bilgiye yaln?zca Norve?–?zlanda k?kenli kaynaklardan ula??labiliyor. I. Tanr? Mitleri D?nyan?n Yarat?l??? – Devler – ?sir – Erkekler ve Kad?nlar – C?celer – Vanir – Elfler Atalar?m?z, uzay?n sonsuzlu?unu engin bir bo?luk olarak d???nd?ler ve bu bo?lu?a Ginnunga-gap ad?n? verdiler. Bo?lu?un bir taraf?nda buz donlar? ve sis, di?er taraf?nda ise alevler ve s?cak vard?. Donmu? b?lge Sisli Yurt ya da Niflheim, kavurucu b?lge ise Terk Edilmi? Yurt olarak ifade edilen Muspellsheim ad?yla biliniyordu. Niflheim’deki buzlar, Muspellsheim’in s?cakl??? kar??s?nda yava? yava? erimeye ba?lay?nca Niflheim’den Ginnunga-gap’a so?uk zehir nehirleri (?liv?gar) akmaya ba?lad?. ??te o s?rada Muspellsheim’deki hayat veren ???k demeti, ilk canl?lar? g?n y?z?ne ??kard?: Ymir veya Aurgelmir ad?yla bilinen kocaman bir dev (jotunn) ve devi s?t?yle besleyecek inek Audhumla. Ymir’den di?er devler peydah oldu. B?ylece Ymir, k?t? dev ?rk?n?n atas? haline geldi. Benzer ?ekilde inek Audhumla da tuzlu buz y???nlar?n? yalayarak yeni canl?lar? ortaya ??kard?. B?ylece Buri hayat buldu. Buri’nin o?lu Borr ve Dev Bolthorn’un k?z? Bestla’n?n ?? o?lu oldu: Odin, Vili ve Ve. Borr’un bu ?? o?lu, iyi ve zarif ki?ilerdi ve ?sir[2 - Tekil ?ss, ?o?ul ?sir; genitif ?sa.] ?rk?n?n atalar? oldular. Ymir’in soyundan gelenler say?lamayacak kadar ?o?al?nca Borr’un o?ullar? Ymir’i ?ld?rd?. Bir tekne yard?m?yla kendisini ve e?ini kurtaran Bergelmir hari? t?m devler, Ymir’in kan?nda bo?uldu. ?sir, dev ?rk?n?n k?k?n? kaz?ma giri?iminde ba?ar?s?z olmu?tu ve Bergelmir’in soyu b?y?yerek kalabal?kla?t?. Devler ya da Jotunlar; Thursar (pursar), Buz Thursarlar? (hr?mpursar), Ettinler (risar), Da? Ettinleri (bergrisar) ve Troller (troll) gibi isimlerle de an?l?yordu. Her zaman k?t? ama?lar?n pe?indeydiler. Borr’un o?ullar?, Ymir’in bedeninden topra??, g?ky?z?n? ve denizi yaratt?lar. Bedeni topra??n, kemikleri da?lar?n ve kayal?klar?n, sa?lar? a?a?lar?n ve ?imenlerin, kafatas? g?kkubbenin, beyni ise bulutlar?n bi?imini ald?. Ymir’in bedenindeki larvalar, yery?z?n?n alt?nda veya kayalar?n i?inde ya?ayan k???k c?celere d?n??t?. C?celerin devlerle ili?kisi, ?sir ile oldu?undan daha iyiydi. Borr’un o?ullar? Odin, Vili ve Ve en ba?ta ?sir’in tek ?yeleriydi. Cans?z bir do?ay? ?ekillendirmekle yetinmeyip insanlar ve hayvanlar gibi duyarl? canl?lar? da yaratt?lar. ?lk insan ?ifti olan Ask ve Embla, iki ayr? a?a?tan yarat?ld?. Odin nefesi, Vili[3 - Hoenir.] kavray?? yetisi olan ruhu, Ve (Lodur) ise beden ?s?s?n? ve ten rengini onlara bah?etti. Bu ikili, t?m insan ?rk?n?n atas? oldu. Borr’un o?ullar?, ayn? zamanda g?kcisimlerini de yaratt?lar. Bunun i?in Muspellsheim’den bo?lu?a sa??lan k?v?lc?mlar? kulland?lar. G?ne? ve Ay iki ayr? y?k arabas?na yerle?tirildi, bu arabalar?n her birini iki at ?ekiyordu. G?ne?’i ?eken atlar?n ad? Arvak ve Alsvin’di[4 - ?rvakr, “erken uyanan”; Alsvi?r, “s?ratli olan”.]. G?ne?’in ?n?nde yer alan kalkana Svalin[5 - “So?utan”] deniyordu. Arabalar?n s?r?c?leri olarak Mundilfari’nin iki g?zel ?ocu?u se?ilmi?ti, bu ?ocuklar?n isimleri de G?ne? (Sol) ve Ay (Mani) idi. Mundilfari, ?ocuklar?yla ?ylesine gurur duyuyordu ki k?z?na G?ne?’in, o?luna ise Ay’?n ad?n? vermi?ti. Bunun ?zerine ?sir, ceza olarak g?kcisimlerini ?eken arabalar? s?rme g?revini Mundilfari’nin ?ocuklar?na y?kledi. G?nlerden bir g?n Ay, Byrgir Kuyusu’ndan ayr?lan ve omuzlar?nda Simul diye bilinen bir sopa yard?m?yla Soeg isimli kovay? ta??yan iki k???k ?ocu?u yery?z?nden ?ekip ald?. ?ocuklar?n adlar? Bil ve Hjuki, babalar?n?n ad?ysa Vidfinn’di. Bil ve Hjuki, o g?nden beri Ay’? takip ederler. Devler ya da Buz Thursarlar?, ?sir’i rahats?z etmeye ve onlar?n i?lerini baltalamaya hi? ara vermeden devam ediyorlard?. Dev kurt adamlar?n kalabal?k neslinin annesi olan gudubet bir dev kad?n?, Ay ve G?ne?’i takip eden ikiliyi par?alamalar? i?in Skoll ve Hati ad?nda iki dev kurt adam? do?urdu. Bu y?zden G?ne? ve Ay, g?kkubbenin bir ucundan di?er ucuna gittikleri yolculukta acele etmek zorunda kalacaklard?, gelgelelim nihayetinde bu yar??? kaybedeceklerdi. Ac?mas?z ikili aras?nda en korkuncu Hati’ydi; Manigarm, yani Ay Taz?s? olarak da biliniyordu. Devler insanl??a kar?? o kadar d??manca davran?yordu ki ?sir, Ymir’in ka?lar?ndan d?nyan?n ortas?n? ?evreleyen b?y?k bir kale in?a etmek zorunda kald?. Bu kale ve i?indeki her ?ey Midgard ad?n? ta??yordu, buran?n d???ndaysa Jotunheim topraklar? uzan?yordu. ?sir, evrenin merkezine kendi yuvalar? olan Asgard’? kurdular. Odin’in ulu taht? Lidskjalf da orada bulunuyordu. Odin bu tahttan hem g?kleri hem d?nyay?, yani t?m evreni izleyebiliyor ve olanlar? g?rebiliyordu. ?sir ?rk? da burada iyice dallan?p budakland?, ?zellikle Odin’in bir dolu ?ocu?u oldu. ?sir, c?celer, devler ve atalar?m?z d???nda evrende Vanir ve elfler gibi ba?ka do?a?st? canl?lar da bulunuyordu. Vanaheim’de ya?ayan Vanir ?rk?, ?zellikle do?ayla ilgili g??lere h?kimdi. Bir ?yk?ye g?re zaman?nda ?sir ve Vanir aras?nda bir d??manl?k ba? g?sterdi. ?at??ma, rehine de?i?imi i?eren bir bar?? antla?mas?yla sona erdirildi. ?sir temsilci olarak Hoenir’i, Vanir ise Njord’u g?nderdi; b?ylece ?sir aras?ndaki Vanir ?yeleri ?o?ald?. Frey ve Freyja da Vanir soyundan gelen di?er ilahlardand?. Genelde insanl?kla ili?kilendirilen elflerin ise baz?lar? iyi baz?lar? k?t?yd?. ?yi elflere I??k Elfleri (lj?s-alfar) ad? veriliyordu, G?ne?’ten bile daha parlaklard? ve Alfheim’de ya??yorlard?. K?t? elflere ise Kara Elfler (svart-alfar, d?kk-alfar) deniyordu, ziftten bile daha karanl?klard? ve topra??n alt?nda ya??yorlard?, bu y?zden zaman zaman c?celerle kar??t?r?ld?klar? oluyordu. ?da D?zl?kleri – Valhalla – Yggdrasil ?sir, Asgard’da devasa bir kale in?a etti. Kalenin tam ortas?nda ?da D?zl?kleri uzan?yordu. Burada iki muhte?em salon y?kseliyordu: Odin ve di?er on iki b?y?k ?sir tanr?s?n?n ulu tahtlar?n?n bulundu?u Gladsheim salonuyla, Frigg ve di?er tanr??alar?n ulu tahtlar?n?n bulundu?u Vingolf salonu. Odin’in t?m evreni izledi?i Lidskjalf, g?m?? bir ?at?yla ?rt?l? Valaskjalf salonunda bulunuyordu. Bununla beraber Asgard’?n en g?rkemli salonu, ?sir’in ziyafet salonu olan Valhalla’yd?. Odin burada yaln?zca ?sir ?yeleri i?in de?il, ayn? zamanda g??m?? kahramanlara (einherjar), yani ?l?mden sonra huzuruna ??km?? cesur sava???lara da ziyafet veriyordu. Valhalla’da 640 portal bulunuyordu, bu b?y?l? kap?lardan tek seferde 960 sava??? ge?ebiliyordu. ?sir tanr?lar?, yerle g?k aras?nda Bifrost ya da G?kku?a?? olarak bilinen bir k?pr? in?a ettiler. K?pr?n?n k?rm?z? ????? asl?nda devaml? parlayan alevin ?????yd? ve devlerin k?pr?den ge?i?ini engelliyordu. Bifrost, t?m k?pr?ler aras?nda en m?thi? ve en g??l? oland?, ancak nihayetinde her ?eyin sonu geldi?inde o da par?alara ayr?l?p y?k?lacakt?. Odin’in yan? s?ra, evrende ba?l?ca tanr?lar olarak g?r?len on iki ?sir ?yesi daha vard?. Kimin neye h?kmedece?i aralar?nda belirlenmi?ti ve ger?ekle?en olaylar? her g?n birbirlerine dan???rlard?. Odin, bu tanr?lar?n da efendisiydi; tanr?lar?n en ulu olan?, her ?eyin koruyucusu oydu ve bu y?zden ona Herkesin Babas? deniyordu. Tanr?lar?n tahtlar?n?n bulundu?u Gladsheim’de toplan?rlard?. Evrenin h?kimi olduklar?ndan tanr?lara h?k?mdarlar (regin ya da rogn), g??lerin birle?tiricileri ve ba?lay?c?lar? (bond ya da hopt) veya kutsal olanlar(year) gibi unvanlar veriliyordu. Tanr?lar?n ulu tahtlar?na ayr?ca yarg? tahtlar? (rokst?lar) ismi de veriliyordu. ?sir tanr?lar? beyaz, parlak, ???k sa?an, y?ce ve g??l? ki?ilerdi; sava? tanr?lar? (sigt?var) ya da cenk tanr?lar? (valt?var) olarak nam salm??lard?. ?nsanlar? severlerdi, onlar? devlere, c?celere, Kara Elflere kar?? koruyup adaleti ve d?r?stl??? g?zetirlerdi. Tanr?lar, t?m ?sir ?yelerinin kat?ld??? kutsal toplant?lar?n? evrenin a?ac? olan Di?budak Yggdrasil’in g?lgesi alt?nda ger?ekle?tirirdi. Esas mabetleri oras?yd?. Di?budak Yggdrasil’in dallar? t?m evrene uzan?yordu, ?? k?k? vard?: Bir tanesi ?sir yurdunda, di?eri buz devlerinin yurdunda, ???nc?s? ise Niflheim’in derinliklerinde bulunuyordu. Niflheim’deki k?k?n yan? ba??nda t?yler ?rperten bir kuyu vard?: Vergelmir. Burada Nidhogg ad?nda korkun? bir y?lan ya??yordu. Nidhogg, bir dolu di?er y?lanla birlikte Yggdrasil’in k?k?n? ?s?r?yor ve onu ??r?tmeye ?al???yordu. Buz devlerinin yurdunda bulunan k?k?n yan? ba??nda da bir kuyu vard?. Bu kuyu, Bilge Mimir ad?yla tan?nan deve aitti. Kuyuda y?ce bir bilgelik sakl?yd? ve Mimir her g?n bu kuyudan su i?erdi. ?sir’in yurdunda bulunan ???nc? k?k?n yan? ba??nda da Urd’un Kuyusu denen bir kuyu vard?. Tanr?lar, burada bir araya geliyorlard?. Di?budak a?ac?n?n dallar? bir?ok hayvana ev sahipli?i yap?yordu; bilge bir kartal, bir ?ahin, d?rt geyik ve Ratatosk ad?ndaki k???k bir sincap, devaml? bir a?a?? bir yukar? inip ??karak k?t?l?kle dolu mesajlar? kartal ve Nidhogg aras?nda ta??rlard?. Odin Y?ce Tanr? Odin, Herkesin Babas? unvan?n?n yan?nda bir?ok farkl? isme de sahipti. Ygg (Korkun?), Gangrad (Muzafferi Belirleyen), Herjan (Cenk Tanr?s?), Har (Ulu), Jafnhar (Y?ce), Thridi (???nc?)[6 - Gylfaginning’den al?nt?lanan bu isimler, g?rece ge? bir d?nemde H?ristiyanl?ktaki teslis inanc?n?n etkisi alt?nda geli?en bir “kutsal ??l?l?k” bar?nd?r?yor.], Nikar, Nikud, Bileyg (Kurnaz G?zl?), Baleyg (Alev G?zl?), Bolverk (Talihsizli?in Yarat?c?s?), Sigfather (Sava? ve Zaferin Babas?), Gaut ya da Geat (Yarat?c?), Roptatyr, Valfather (Katledilmi?lerin Babas?) gibi isimlerle de an?l?yordu. Odin, t?m tanr?lar aras?nda en bilge olan?yd?. Bir mesele ortaya ??kt???nda herkes ona dan???rd?. Dev Mimir’in kuyusundan bilgelik suyu i?mi?ti. Bir g?z?n? Mimir’e rehin olarak verdi?inden tek g?zl?, g?rece ya?l? bir adam olarak betimleniyordu. Ayn? zamanda kalkan ve m?zrak ku?anm?? g??l? ve yap?l? biri olarak da resmediliyordu. Odin, tanr?lara ve kahramanlara ziyafet verdi?i Valhalla ve Vingolf’ta yaln?zca ?arap i?erdi, ?arap onun i?in hem et hem de i?ecek vazifesi g?r?yordu. Kendi pay?na d??en etlerden yemediklerini Geri ve Freki[7 - ?ki isim de “a?g?zl?” anlam?na geliyor.] isimli iki kurduna yedirirdi. Odin’in ayr?ca Hugin ve Munin (D???nce ve Haf?za) ad?nda iki kuzgunu vard?, biri sa? biri sol omzuna t?nerdi. Odin, bilgeli?inin b?y?k bir k?sm?n? bu kuzgunlara bor?luydu. Zira her g?n evrenin uzak k??elerine u?arlar, g?rd?kleri ?eyleri Odin’e anlatmak i?in ak?am yeme?inde geri d?nerlerdi, bu y?zden Odin’e Kuzgunlar?n Tanr?s? da denirdi. Odin, Valaskjalf’taki ulu taht? Lidskjalf’tan ya?anan t?m ?eyleri g?r?rd?. Sekiz bacakl? ve evrendeki en h?zl? at olan Sleipnir ile istedi?i yere giderdi. M?zra?? Gungnir ile ni?an ald??? her ?eyi vururdu. De?erli y?z?k Draupnir’i yan?ndan ay?rmazd?, bu y?z?kten her dokuz gecede bir ayn? g?zellikte sekiz y?z?k daha d??erdi. G?r?n??e g?re Odin’e olan inanc?n bir k?sm?, insan kurban?n?n tuhaf bir t?r?n? i?eriyor. Bu durum, b?y?k ?l??de bizim atalar?m?z?n onu inat?? ve zalim bir tanr? olarak g?rmesinden kaynaklan?yor. Baz? efsane anlat?lar?nda ge?ti?inde g?re[8 - ?rne?in Starkad ve Vikar’?n ?yk?s?.] Odin’in a?a?ta as?lmas?, m?zrakla yaralanmas? ve kendini kendine adamas? gibi ?rnekler sonucunda Odin’e adamak i?in insanlar? asmak ve onlar? m?zrakla yaralamak bir gelenek haline gelmi?ti. Bu sebeple ozanlar Odin’e “As?lm??lar?n Tanr?s?” ya da “Dara?a?lar?n?n Efendisi” de diyorlard?. Odin, kuzgunlar?n? as?lm??lar?n yan?na g?nderir ya da bizzat kendi bu dara?a?lar?na gider ve b?y?l? s?zc?klerle as?lm?? ki?iyi konu?tururdu. On birinci y?zy?lda ya?am?? bir tarih?i olan Bremenli Adam, Uppsala’daki tap?na??n yak?nlar?nda kurban a?a?l?klar? bulundu?unu ve buradaki kutsal a?a?lar?n dallar?nda bir?ok insan?n as?ld???n? s?yler[9 - Bremenli Adam’?n anlat?s?n? temel alan Hans Dedekam, Oseberg’de ke?fedilen hal? dokumalar?n?n ?st?nde ?al??arak, insanlar?n as?ld??? a?a?lar?n ?eklini inceleyip “kurban a?a?l???” olarak kullan?lan bir korunun varl???n? tespit etti. Makalesi i?in bknz: Odins troe, in Kunst og haandverk. Nordiske studier (Christiania 1918).]. Hi? ??phesiz bu kay?t, Odin’e sunulan kurbanlarla ili?kili. Snorri, Odin i?in verilen bu kurbanlar?n Ynglinga Saga ile ?ok yak?ndan ili?kili oldu?unu ?ne s?r?yor. ??nk? oradaki ?yk?ye g?re Odin, ?l?m?nden hemen ?nce bedenini bir m?zra??n ucuyla i?aretliyor ve b?ylece “kendini silah zoruyla ?len t?m ki?ilere ad?yor”. Ayr?ca “Njord hastal?ktan ?l?yor, ama ?lmeden ?nce kendini Odin’e sunmak i?in m?zrakla i?aretlenmeyi kabul ediyor”. Buradan hareketle Odin’in yaln?zca as?lan insan kurbanlar? de?il, ayn? zamanda do?al ?l?mlerden ka??n?p bedenini m?zrakla yaralamak gibi bir seromoniye giri?enleri kabul etmesi de muhtemel g?r?n?yor. Hatta sava?mak i?in ilerleyen bir ordu, sava?a girmeden ?nce d??manlar?n?n ?zerine m?zraklar?n? atarak ve “Odin hepinize sahip olacak,” diye ba??rarak onlar? Odin’e adayabilirdi. Odin, bu t?r fedak?rl?klardan memnun olurdu, ??nk? tanr?lar?n ve insanlar?n d??manlar?na kar?? ger?ekle?ecek nihai sava?a giri?meden ?nce, yan?na toplayabildi?i kadar kahraman toplamak istiyordu. Bu, onun i?in ?ok ?nemliydi. ?sir i?inde birden fazla sava? tanr?s? bulunuyordu, ama en ?nde gelenleri Odin’di. Bu y?zden sava?a “Odin’in F?rt?nas?” ya da “Ygg’?n Av?”, m?zraklara ise “Odin’in Ate?i” deniyordu. ?u da var ki Odin, her yerde en y?ce tanr? olarak g?r?lm?yordu. Onun ismiyle ili?kilendirilen inan?, g?neyden kuzeye g?rece ge? bir d?nemde gelmi?ti. Odin’le ili?kili yer adlar?, Odin’e tap?lan ?e?itli b?lgelerin s?n?rlar?n? belirleme konusunda, birle?tirici bir ??e olarak de?erli bir yard?m sa?l?yor. Odin’in e?lerinin ad? Jord ve Frigg’di. Grid ve Rind ad?nda iki dev cariyesi de vard?. Thor (Jord’dan), Balder (Frigg’den), Vidar (Grid’den), Vali’nin (Rind’den) yan? s?ra Heimdal, Hod ve Bragi de onun evlatlar?yd?. B?t?n bu ?ocuklar? ba?l?ca tanr?lar aras?nda bulunuyordu. Di?er ?ocuklar? aras?ndaysa Tyr, Meili ve Balder’?n ?l?m? sonras?nda tanr?lar taraf?ndan cehenneme g?nderilen haberci Hermod vard?. Eski krallar ve prensler, Odin’in soyundan gelmekle ?v?n?rlerdi. Bu sebeple daha sonra Odin’le ili?kilendirilecek evlatlar aras?na Danimarka krallar?n?n atas? Skjold, Haloigja ailesinin atas? S?ming (Lade b?lgesinin earl’leri), Volsunglar?n atas? Sigi ve dahas? da eklendi. Thor Thor, Odin’den sonraki en y?ce tanr?yd?. ?nsanlar? ve insanlara ait olanlar?, dev k?l???na girmi? olan do?an?n amans?z g??lerine kar?? koruyan oydu. Bu y?zden baz? kuzey b?lgelerinde hava ve iklim, ya?mur ve hasat onun y?netimindeydi. Bereket tanr?s? olmas?na ra?men bu h?kimiyeti Vanir tanr?lar?yla payla?mak zorundayd? ama g?k g?r?lt?s? ve y?ld?r?m, ?skandinav mitlerine g?re s?rekli devlerle sava? halinde olan Thor’un ?zel g?c?yd?. ?lerledik?e tekerleklerinden y?ld?r?m ??kan bir sava? arabas? s?r?yordu[10 - Norve??e torden, Tor-d?nn.]. Arabay? Tanngnjost[11 - “Di?ini g?c?rdatan”] ve Tanngrisni[12 - “Domuz di?li”ya da “?ki di?inin aras? seyrek olan”] ad?nda iki ke?i ?ekiyordu; Thor, bu ke?ileri ?ld?r?p yer, sonra t?m kemikleri derilerinin i?inde toplay?p ke?ileri tekrar hayata d?nd?r?rd?. Genelde bu ke?ileri s?rd???nden ona Binici Thor[13 - Oku-p?rr kelimesi “s?rmek” ya da “binmek” anlamlar?ndan geliyor.] da denirdi. Ving-Thor, Lorridi ve Einridi gibi farkl? isimlerle de an?l?yordu. Thor’un h?k?mdarl??? Thrudvang ad?yla biliniyordu, burada g?z kama?t?ran bir saray? vard?: Bilskirnir. Bu saray, d?nyadaki en b?y?k sarayd? ve 540 odas? vard?. Thor’un ?ok de?erli ?? e?yas? bulunuyordu. Bu e?yalar?n en ?nemlisi ?ekici Mj?llnir’di, ne zaman devlerle sava?a giri?ecek olsa bu ?ekici yan?na al?rd?. Thor bu ?ekici istedi?i kadar b?y?tebilir ya da istedi?i kadar k???ltebilirdi, havaya do?ru savruldu?unda her zaman hedefini vurup tekrar sahibinin eline geri d?nerdi. Thor’un bir di?er e?yas?, bu ?ekici daha iyi tutmas?n? sa?layan m?thi? demir eldivenleriydi. Son olarak da beline sard??? bir g?? kemeri vard? ki bu kemer, Thor’un ?sir g?c?ne g?? kat?yordu. Thor olmasa ?sir, devlere kar?? aciz kal?rd?. ?sir onun ismini anar anmaz, Thor g?c?n?n kan?t?n? g?zler ?n?ne sererdi. Alt?n sa?l? g?zeller g?zeli Sif ile evliydi, Modi ad?nda bir o?lu ve Thrud ad?nda bir k?z? vard?. Ayr?ca dev kad?n Jarnsaxa ile olan birlikteli?inden de Magni ad?nda bir o?lu olmu?tu. Thor, sert ve aceleci bir mizaca sahipti. Devlerle ?arp??mak i?in ilerlerken da?lar? titretir, topra?? ate?e verirdi. Tanr?lar bir araya gelmek i?in Yggdrasil’e giderken Thor, Bifrost’u kullanmakla u?ra?maz, derin akarsular?n i?inden y?r?d??? daha k?sa bir yolu tercih ederdi. Zaman zaman dereyi g?rmeden pa?alar? s?vama huyu bask?n gelirdi, bu y?zden bir iki kere zarar ve karga?ayla sonu?lanan baz? deneyimler ya?ad?. Thor’a tap?nmak, Kuzey’de ?ok yayg?nd?. Bir?ok yer ismi Thor’un k?lt?ne ?ahitlik ediyor, efsanelerde de Thor’a adanan mabetler ya da ona edilen dualar s?k s?k yer buluyor[14 - Dale-Gudbrand’in Thor tasviri. Thorolf Mostrarskegg’in Hordaland’dan ?zlanda’ya g?? edince in?a etti?i Thor tap?na?? vs.]. Atalar?m?za g?re Thor uzun ve g??l?, yak???kl? ve asildi; k?z?l bir sakal? vard?, Mj?llnir’i asla elinden b?rakmazd?. Balder Odin ve Frigg’in o?lu Balder, safl???n ve h?rmetin tanr?s?yd?. O kadar parlak ve a??k renkli bir tene sahipti ki uzuvlar?ndan ???k sa??l?yordu. Ayr?ca bilge, dilbaz, kibar, ho?g?r?l? ve adildi, ?yle ki onun yarg?lar?ndan ??phe duyulmazd?. Evi olan kalesinin ad? Brediablik’ti[15 - “Uzaklara ???k sa?an”.], pak olmayan hi?bir ?ey orada bar?namazd?. E?i, Nep’in k?z? sad?k Nanna’yd?. Adil Forseti, onun o?luydu. Balder, karde?i Hod taraf?ndan ?ld?r?lse de d?nyan?n y?k?m?ndan sonra tekrar hayata d?necekti. Balder k?lt?, yaln?zca ge? d?neme ait tarihsel olmayan efsane Fridthjof’s Saga i?inde kendine yer bulur. Bu kaynaktan ??rendi?imize g?re Balder i?in Sogn’da bir yerlerde, Baldershagi ad? verilen b?y?k bir tap?nak in?a edilmi?. Njord Njord (Njor?r, aslen Nerpuz) r?zg?r?n y?n?n? tayin eder, denize ve ate?e h?kmederdi. Denizde ve av pe?inde onun ismini ananlara iyi talih bah?eder, toprak ya da k?ymetli e?ya gibi zenginlikler da??t?rd?. ?ok eski bir zamanda Vanaheim’den gelmi?ti. ?yle ki zaman?nda ?sir ve Vanir, bir bar?? antla?mas? imzalayarak her iki taraf?n kar??l?kl? olarak bir rehine g?ndermesini kararla?t?rm??t?; ?sir Hoenir’i, Vanir ise Njord’u g?nderdi. Sonra tanr?lar, hep birlikte bir saks?ya t?k?rd?ler ve salyalar?ndan bir insan?, Bilge Kvasir’i yaratt?lar. O zamandan sonra Njord, bir ?sir tanr?s? olarak g?r?ld? ve onlar?n en ?nde gelenlerinden oldu. Noatun ad? verilen evi deniz kenar?ndayd?, duvarlar?n?n hemen d???nda ku?ular ve her t?rden su ku?lar? y?zerdi. Tanr? Frey ve Tanr??a Freyja onun ?ocuklar?yd?. E?i, ?ocuklar?n ?vey annesi, dev kad?n Skadi’ydi. ?sir, zaman?nda Skadi’nin babas? Thjazi’nin ?l?m?ne sebep olmu?tu; bu y?zden dev kad?n, silahland? ve babas?n?n ?l?m?n?n telafisini istemek i?in Asgard’a gitti. ?sir, uzla?ma sa?lamak i?in kad?n?n kendi aralar?ndan birini e? olarak se?ebilece?ini s?yledi. Ancak tanr?lar?n yaln?zca ayaklar?n? g?rebilecekti, yani kad?n se?imini sadece ayaklara bakarak yapacakt?. Bunun ?zerine Skadi, g?zlerini bi?imli iki aya?a dikti ve bu ayaklar?n Balder’?n aya?? oldu?unu d???nerek se?imini yapt?. Fakat se?imi Balder de?il, pek iyi anla?amad??? Njord’tu. Skadi, eski evi Thrymheim’de ya?amak, Njord ise Noatun’da kalmaya devam etmek istiyordu. B?yle olunca d?n???ml? olarak dokuz gece Trhymheim’de, ?? gece de Noatun’da kalmak i?in anla?t?lar. ?lk dokuz geceyi Thyrymheim’de ge?irmi?lerdi ki Njord, da?lardan b?kt???n? s?yledi. Kurtlar?n ulumas?, ku?ular?n ?t???ne k?yasla, Njord’un i?ini karart?yordu. Skadi de ayn? ?ekilde hayal k?r?kl???na u?rayacakt?. ?? gece boyunca Noatun’da kald??? vakit, ku?lar?n ciyaklamas? ve denizin g?rlemesi y?z?nden huzuru ka?t?. Bunun ?zerine mecburen kendi yollar?na gittiler. Skadi, Thrymheim’e geri d?nd?. Burada kendini kaya?a ve avlanmaya adad?, bu ?ekilde Kayak ?lah? ya da Kayak Tanr??as? (ondurd?s) ad?n? ald?. Njord; Vanir’in ?ocu?u, Vanir Tanr?s? ve Lekesiz Tanr? olarak biliniyordu. Yer isimlerinden ??renilene g?re ona olan inan?, Kuzey’de epey yay?lm??t?. Kurban verilen eski ziyafetlerde insanlar, Odin’den hemen sonra Njord ve Frey ad?na kadeh kald?r?yorlard?[16 - Saga of Hakon the Good, Snorri, 14. b?l?m.]. Ayr?ca eski zamanlarda yemin edilirken de Njord, Frey ve “Y?ce Tanr?” (muhtemelen Thor) ad?na yemin ediliyordu. Frey Frey, Njord’un o?luydu. Yak???kl?yd?, babas?ndan bile daha y?ce ve daha cesaretliydi. Havay? ve tar?m? y?netiyordu. Refah, sevin? ve huzur onun ellerindeydi. T?pk? Njord gibi Frey de Vanir’in ?ocu?u, Vanir Tanr?s? olarak biliniyordu. Ayr?ca Mevsimlerin Tanr?s? ve Varl?k Veren isimleriyle de an?l?yordu. Alfheim ve I??k Elfleri’nin h?k?mdar?yd?. Frey, h?nerli c?celerin onun i?in yapt??? paha bi?ilemez t?ls?mlara sahipti. Bunlar?n en ba??nda hem karada hem denizde ilerleyebilen gemi Skidbladnir vard?. Yelkenleri a??ld???nda r?zg?r? hep lehine kullan?rd?, ?yle bir ?ekilde tasarlanm??t? ki kullan?laca?? zamana dek d?zg?nce katlanarak cepte ta??nabilirdi. Bir de Gullinbusti ya da Slidrugtanni ad? verilen m?thi? bir yabandomuzu vard?. Bu yabandomuzu hem denizde hem havada ilerleyebiliyor, alt?n k?llar?ndan ???klar sa??yordu. Frey, topraklar? d???na seyahat edece?i zaman, sava? arabas?na genelde bu yabandomuzunu ba?lard?. Frey, Dev Gymir’in ho? k?z? Gerd’le evliydi. T?m diyarlar? g?zetlemek i?in Lidskjalf’?n tepesine ??kt??? g?n onu g?rm??t?. Olduk?a kuzeyde, Gerd babas?n?n ?iftli?ine do?ru y?r?yordu; kad?n kap?y? kapatmak i?in beyaz tenli kolunu kald?rd???nda t?m deniz b?y?k bir ???kla parlam??t?. Frey, Gerd’e ???k oldu; ?z?nt?s?nden ne uyuyabiliyordu ne de yiyip i?ebiliyordu. Babas? Njord, Frey’in hizmetk?r? Skirnir’i o?lunun ne sorunu oldu?unu ??renmesi i?in Frey’e g?nderdi. Bunun ?zerine Frey, arzusundan bahsetti ve Skirnir’den yard?mc? olmas?n?, k?za olan ilgisini onun ad?na duyurmas?n? emretti. Skirnir ancak ve ancak Frey gerekti?inde kendi g?c?yle vuru? yapan sihirli k?l?c?n? ?d?n? olarak vermeyi kabul ederse gitmeyi kabul etti. B?ylece Skirnir, k?l?c? ku?an?p maceraya at?ld?. B?y? kullanarak Gerd’i Frey ile bulu?maya mecbur b?rakt?. Kabul edilen bulu?ma, dokuz gece sonra ger?ekle?ecekti, bu s?re boyunca Frey arzusuyla yan?p tutu?tu. Daha sonra Frey, o ?ok g?vendi?i k?l?c?n? kaybetti. Bu y?zden Dev Beli ile olan m?cadelesinde, rakibini ?ld?rmek i?in bir geyi?in boynuzlar?n? kullanmak zorunda kald?. D?nyan?n sonu geldi?indeyse bu k?l?ca her zamankinden daha fazla ihtiyac? olacakt?. Snorri, Frey’in Gerd’e olan a?k?n?n Odin taraf?ndan verilen bir ceza oldu?unu d???n?yor; zira Frey, Odin’in taht?nda oturma c?retini g?stermi?ti. Frey’e tapmak, Kuzey’in her taraf?nda ?ok yayg?nd?. Yer isimleri, ona adanan bir?ok mabet oldu?unu kan?tl?yor. ?zellikle ?sve?liler, Frey’e olan inan? konusunda ?zel bir ?evk g?stermi?lerdi. Hatta Norve? Kraliyet hanesinin, Uppsalal? Yngvi-Frey’in (Yngvi, Yngvifreyr, ayr?ca Ing ya da Ingunar-freyr) soyundan geldi?i s?ylenir. Frey’e adanan atlar oldu?undan da bahsediliyor ki bu atlara Frey’in Yeleleri ad? veriliyordu. S?ylenene g?re ?sve?’te Frey’e tapan bir din kad?n?, Frey’e e? olarak sunulmu?tu ve Frey bu kad?nla ger?ekten evlenmi?ti. Tyr Tyr, Odin ve Dev Hymir’in k?z?n?n birlikteli?inden olma o?luydu. Cesur ve g?z? pekti. ?nsanlar sava?ta onun ad?n? hayk?r?r, o da onlara kahramanl?k ve cesaret bah?ederdi. Bu y?zden Tyr, as?l sava? tanr?s?yd?. ?htilaf ??kmas?ndan zevk al?rd?, uyum ve bar?? i?in k?l?n? dahi k?p?rdatmazd?. Kumandanlar ve prensler, onun ismiyle tayin edilir, Tyr’?n Akrabalar? olarak an?l?rlard?. Kuzey’de (?zellikle Danimarka’da) onun isminin abidele?tirildi?i bir?ok yer var, buna ra?men onunla alakal? ?ok az gelenek hayatta kalmay? ba?arabilmi?. Tyr’?n tek eli vard?, ??nk? bir eli Kurt Fenris taraf?ndan kopar?lm??t?. Heimdal Heimdal, ba?l?ca tanr?lardan bir di?eriydi. Kay?tlara g?re y?ce ve kutsal olarak kabul ediliyordu, ayr?ca Ak Tanr? unvan?n? ta??yordu. D?nya s?n?rlar? i?inde bir sabah vakti, mucizevi bir ?ekilde dokuz dev bakireden do?mu?tu ve besinini topraktan ?ekmi?ti. Baz?lar?, onu Odin’in o?lu olarak g?r?yordu. Di?leri alt?ndand?. Gece g?nd?z fark etmeksizin y?zlerce mil alan? rahat?a g?rebiliyordu, toprak ?st?nde b?y?yen ?imenlerin ve koyunlar?n s?rt?nda uzayan t?ylerin sesini duyabiliyordu. Bu sebeple tanr?lara yara??r bir g?zc?yd?. Devlere kar?? korudu?u Bifrost’un yak?nlar?nda ya??yordu. Gjallar Boynuzu ad? verilen devasa bir borazan? vard?. Borazan?n? ?fledi?inde sesi t?m diyarlardan duyulurdu. G?kkubbenin ucundaki evi, G?k Da?? (Himinbjorg) ad?n? ta??yordu. Kay?tlarda, bu bilgiler d???nda Heimdal hakk?nda ?ok fazla detay bulunmuyor. Alt?n di?lerinden dolay? Gullintanni ismiyle de an?l?rd?, baz?lar? da ona Hallinskidi diyordu. Ozanlar, ondan s?k s?k bahsediyor. Alt?n? “Heimdal’?n Di?leri” olarak ifade ediyorlar, k?l?c?n? ise detaylar? kaybolmu? bir mite g?nderme olarak “hofu? (ba?)” yani “(adam?n) ba??” olarak isimlendiriyorlar. At?ysa Alt?n Ba? ad?n? ta??yor. Bragi Odin’in o?lu Bragi, belagat ve ?iir sanat? tanr?s?yd?. Atalar?m?z, onu uzun sakall? muhterem bir adam olarak d???nm??lerdi. Snorri’ye g?re, bragr denen ???k edebiyat?n?n her ?ekli, ismini ondan ald?. E?i ?dun’du. ?dun, ya?l?l???n pen?esine d??en tanr?lar? tekrar gen?le?tiren mucizevi elmalar?n sahibiydi. Forseti Balder ve Nanna’n?n o?lu Forseti, adalet ve uzla?ma tanr?s?yd?. Ona ihtilaflar?n? anlatan ki?iler, uzla?madan oradan ayr?lmazlard?. Yarg?lama s?resince oturdu?u salon, Glitnir ad?yla biliniyordu; bu salonun kolonlar? alt?ndan, ?at?s?ysa g?m??tendi. Forseti’ye inanan ki?iler de muhtemelen az de?ildi, zira ona olan inanc?n bir kal?nt?s?, Norve??e bir yer ismi olan Forsetelund’da (Ons?y, ?stfold’da bulunan) bulunabilir. Hod – Vali – Ull – Vidar D?rt b?y?k tanr? Hod, Vali, Ull ve Vidar hakk?nda ?skandinav kaynaklar?nda ?ok az referans var. Odin’in o?lu Hod, g?zleri g?rmemesine ra?men din?ti. ?stemeden Balder’?n ?l?m?ne sebep olan da oydu. Ard?ndan Vali taraf?ndan ?ld?r?ld?, evrenin y?k?m? ger?ekle?meden de bir daha geri gelmeyecekti. Vali (daha az do?ru olmakla beraber Snorri onu Ali olarak adland?r?r) Odin ve Rind’in o?luydu. Valaskjalf’ta kendine ait bir evi vard?, cesur bir sava??? ve iyi bir ok?uydu. Balder’?n ?l?m? sonras? Hod’u ?ld?r?p intikam?n? alana dek ne y?kand? ne de sa?lar?n? kesti. Evrenin y?k?m?ndan sa? ??kacakt?. Vidar da Ragnarok’ten sonra geri d?necekti. Vidar, Odin ve Dev Kad?n Grid’in o?luydu, Thor’dan sonra tanr?lar?n en g??l?s?yd?. Az Konu?an Tanr? olarak da biliniyordu. Vidar, Tanr?lar?n Alacakaranl??? Ragnarok geldi?inde, Kurt Fenris’in bo?az?n? kal?n ?izmeleriyle yar?p Odin’in ?c?n? alacakt?. Vidi’de ya??yordu. Ull ise yak???kl? bir tanr?yd?, g??l? bir ok?u ve iyi bir kayak??yd?. ?nsanlar, birebir m?cadelede onun yard?m?n? isterlerdi. Sif’in o?lu, Thor’un ?vey o?luydu. Evi ise Ydalir ismini ta??yordu. Hoenir – Lodur Her zaman olmasa da Hoenir ve Lodur da tanr?lar aras?nda kabul edilirler. Hoenir’in ad?, Nesir Edda’da di?er b?y?k tanr?larla birlikte ge?iyor, ayr?ca Odin’in bir yolda?? olarak g?r?l?yor. Volusp?’ya g?re Lodur, Odin ve Hoenir’le birlikte insanl???n yarat?l???nda rol al?yor. Bu ?? “y?ce ve c?mert ?sir”, zaman?nda bir deniz k?y?s?na var?yorlar; burada cans?z, nefessiz, ruhsuz ve kans?z bir ?ekilde uzanan Ask ve Embla’y? buluyorlar. Odin nefeslerini, Hoenir ruhlar?n?, Lodur ise kanlar?n? ve ten renklerini veriyor. Halbuki Manzum Edda’ya g?re Ask ve Embla’y? yaratanlar Borr’un o?ullar? Odin, V? ve Vili’ydi. “Odin, Hoenir, Lodur” ya da “Odin, Vili, V?” bu ?ekilde ?sir i?inde bir ?e?it ??l?l?k (teslis) olu?tururlar. Gylfaginning’de de Snorri’nin eski mitolojide bir form?l olarak kulland??? bu tarz bir olgu g?r?lebilir: H?r (Ulu), Jafnh?r (Y?ce) ve pri?i (???nc?). ?sir ve Vanir aras?ndaki sava??n sonunda Hoenir, rehine olarak Vanir’e teslim edildi. Snorri’nin Ynglinga Saga’s?nda ise daha eksiksiz bir anlat?m ortaya koyuluyor: Hoenir, uzun ve yak???kl? bir adamd?. ?sir’e g?re bir kumandanda bulunmas? gereken ?zelliklerin hepsine sahipti, yine de daha g?vende olmas? i?in Bilge Mimir’i de onunla birlikte g?nderdiler. Hoenir, ?ok ge?meden Vanaheim’de kumandan oldu ve Mimir yan?nda oldu?u m?ddet?e her ?ey ?ok iyi gidiyordu. Mimir’in yoklu?unda zor kararlar almas? gerekti?indeyse Hoenir, “Buna di?erleri karar vermeli,” diye diretir dururdu. Bunun ?zerine Vanir, nihayetinde sabr?n? yitirdi ve Mimir’i ?ld?r?p ba??n? ?sir’e geri g?nderdi. Snorri’nin Edda’s?na g?re Hoenir’e ayn? zamanda H?zl? Tanr?, Uzun Bacakl? Tanr? ya da Zengin Tanr? (aurkonungr, Snorri’nin Edda’s? I, 168) da deniyordu. Saga Fragment’da bahsedildi?ine g?re Roerek Sloengvandbaugi (Kral Helgi’nin karde?i ve Ivar Vidfadmir’in damad?) ?sir’de en ?rkek tanr? olarak g?r?len Hoenir’le kar??la?t?r?l?r. Onun hakk?ndaki di?er mitler ise muhtemelen g?n?m?ze ula?may? ba?aramad?. Loki ve ?ocuklar? Edda metinlerindeki mitolojiye g?re on iki b?y?k ilah (zaten s?ras?yla belirtildi) Odin’in yan? s?ra; Thor, Njord, Frey, Balder, Tyr, Heimdal, Bragi, Forseti, Hod, Vidar, Vali ve Ull. Bunlar?n ard?ndan, ?sir’in ?nde gelenleri i?inde en ?ok bahsi ge?en ki?i, her ne kadar daha ?ok bir d??man olarak g?r?lse de Loki ya da Lopt’tu. Loki asl?nda bir devdi. Babas? Dev Farbauti, annesiyse Dev Kad?n? Laufey ya da Nal ismiyle tan?n?yordu. Buna ra?men Odin’in ?vey karde?i oldu ve ?sir ?yelerinden biri olarak kabul g?rd?. Erkek karde?lerinin ad? Byleist (ya da Byleipt) ve Helblindi’ydi. Loki yak???kl?yd?, ayn? zamanda kurnaz ve k?t? niyetliydi. Do?rusu, yapt??? k?t?l?kler y?z?nden zaman zaman iyilik yapmak zorunda kalm?? ya da ?ok ihtiya? oldu?unda zek?s?n? ?sir hizmetine sunmu?tu ama t?m bunlara ra?men asl?nda gizli gizli onlara d??man, devlere dost olarak kald?. Loki, Balder’?n ?l?m?n?n as?l planlay?c?s?yd?. Son g?nde devlerin kumandanlar?ndan biri olarak tekrar g?r?necekti, ama as?l fenal??? ?ocuklar? yapacakt?. Loki’nin Jotunheim’deki Dev Kad?n Angerboda’dan ?? ?ocu?u oldu: Fenris, Jormungand ve Hel. Fenris, y?rt?c? bir kurttu ve Kurt Fenris olarak biliniyordu. Jormungand, zehir sa?an i?ren? bir y?land?. Hel ise korkun? bir cad?yd?. Bu ???ne ?ocukken Jotunheim’de bak?ld?. Tanr?lar, Loki’nin d?llerinin b?y?k k?t?l?kler yapaca??n? ?nceden biliyorlard?. Bu y?zden Herkesin Babas? Odin, bu ?ocuklar?n huzuruna getirilmesini emretti. Tanr?lar, ?ocuklar? ?ld?rmek istiyorlard? ??nk? kaderin d?ng?s? k?r?lamazd?, ancak kutsal Valhalla salonu da kirletilmemeliydi. Bu y?zden tanr?lar bu ?? ?ocuktan kurtulmak i?in farkl? yollar arad?lar. Hel, Niflheim’in derinliklerine h?k?mdar olarak g?nderildi ve orada ister insan olsun ister ba?ka bir yarat?k, ya?l?l?ktan ?lenlere h?kmetmesi emredildi. Jormungand’? evrenin derin denizine b?rakt?lar; bu y?lan orada o denli b?y?d?, o denli geli?ti ki nihayetinde d?nyay? ?evreleyip kendi kuyru?unu ?s?rabilir hale geldi. Bu y?zden ona Midgard Y?lan? denmeye ba?land?, zira t?m Midgard’? ?evreliyordu. ?te yandan Kurt, Asgard’da beslendi. O kadar vah?iydi ki Tyr hari? hi? kimse, ona yemek g?t?rmeye c?ret edemiyordu. Tanr?lar, Kurt’un ?ok h?zl? geli?ti?ini g?r?nce tela?a d??t?ler ve onu s?k? s?k?ya ba?lamak istediler. Kurt’a, onun g?c?n? test etmek, yaln?zca bir oyun olsun diye getirdikleri zinciri k?r?p k?ramayaca??n? g?rmek istediklerini belirttiler. Kurt, onlar?n oyununa geldi ve ba?lanmay? kabul etti, fakat ?ok ge?meden prangalar?n? par?alad?. ?lkinden iki kat dayan?kl? bir zincir daha getirildi ve Kurt ayn? ?ekilde onu da par?alad?. Bunun ?zerine Herkesin Babas?, Skirnir’i Kara Elfler’in yurdunda ya?ayan ?nl? c?celere g?nderdi ve onlardan Kurt’un k?ramayaca?? bir zincir d?vmelerini istedi. C?celer, buna uygun olarak bir kedinin ayak seslerini, bir kad?n?n sakal?n?, bir da??n k?klerini, bir ay?n?n sinir u?lar?n?, bal?klar?n nefesini ve ku?lar?n salyas?n? kullanarak istenen zinciri d?vd?ler. ??te kedilerin pati seslerinin, kad?nlar?n sakal?n?n ve da?lar?n k?k?n?n vs. olmamas?n?n sebebi budur. Gleipnir ad? verilen zincir, bir ipek kadar ince ve yumu?akt?. ?sir Tanr?lar?, Kurt’u Lyngvi adas?ndaki Amsvartnir isimli g?le g?t?rd?ler ve orada ona Gleipnir ile ba?lanmak isteyip istemeyece?ini sordular. Bir hile oldu?undan ??phelenen Kurt, bunu tek bir ?artla kabul edecekti; i?lerinden biri, zincirin k?r?lmamas? durumunda, teminat olarak en ba?tan elini kurdun a?z?na koyacakt?. Bu denli bir riski ?stlenmek istemeyen ?sir Tanr?lar?, ??phe dolu g?zlerle birbirlerine bak?yorlard?. Nihayetinde Tyr ?ne ??kt? ve elini Kurt’un a?z?na yerle?tirdi. Ard?ndan Kurt ba?land?. Kurtulmak i?in ne kadar ?abalarsa ?abalas?n zincir bir o kadar s?k?la??yordu. Hi?bir ?ekilde zinciri koparam?yordu, nihayetinde ?sir’in de onu salmak gibi bir niyeti olmad???n? g?r?nce Tyr’?n elini kopard?. Sonra ?sir, zincirin bir ucunu b?y?k bir ta? levhadan ge?irdi ve iyice yere g?m?p ?st?ne de kocaman bir kaya devirdi. ?fkeden kuduran Kurt, etraftaki her ?eyi ?s?r?p par?alamaya ba?lad?. Bunun ?zerine tanr?lar, Kurt’un a?z?na bir k?l?? yerle?tirdiler, ?yle ki art?k ?enesi geni??e a??k kalacakt?. Kasvetle uludu, a?z?ndan akan salya bir nehir oldu. D?nyan?n sonu gelene dek bu ?ekilde ba?l? kalacakt?, ancak nihayetinde ?zg?rl???ne kavu?acak ve tanr?lar?n en k?t? d??man? oldu?unu kan?tlayacak, hatta Odin’i bile yutacakt?. Fakat Kurt, Vidar taraf?ndan ?ld?r?lecekti. Loki’nin ?sir’e oynad??? fena oyunlar ve sonu?ta ?ekece?i cezalar hakk?nda daha anlat?lacak ?ok ?ey var. Sigyn ad?nda bir e?i vard?, bu kad?ndan da birka? o?lu oldu. Ayr?ca Loki, tuhaf da olsa Odin’in at? Sleipnir’in babas? ya da daha do?rusu annesiydi. Bu olay ?u ?ekilde ger?ekle?ti: Midgard yarat?ld?ktan sonra tanr?lar, devlere kar?? devasa bir sur in?a etmekle u?ra??rken usta bir dev ??kageldi. Bir y?l i?inde g??l? bir kale in?a edebilece?ini s?yledi, ancak ?deme olarak Freyja’y?, G?ne?’i ve Ay’? istiyordu. ?te yandan yaz?n ilk g?n? geldi?inde i?in en ufak k?sm? bile tamamlanmam?? olursa hi?bir ?deme de talep etmiyordu. ?sir, bu s?z? g?venle verebilece?ini d???n?yordu, hilebaz Loki de onlar? hepten gaza getirdi. Fakat in?aat, d???nd?klerinden daha h?zl? bir ?ekilde ilerliyordu, ??nk? devin g??l? at? Svadilfari, da?lar kadar b?y?k ta?lar? gece boyunca ?ekiyordu. Yaz mevsiminin gelmesine yaln?zca ?? g?n kala dev, ?oktan kale kap?s?yla u?ra?maya ba?lam??t?. ?sir hepten rahats?z oldu. Ne olursa olsun Freyja, G?ne? ve Ay’? teslim etmek istemiyorlard?. K?t? tavsiyesi y?z?nden onlar? bu derde d???ren Loki’yi huzura ?a??rd?lar, onu ?l?mle tehdit edip bu zorluktan bir ??k?? yolu bulmas? i?in korkuttular. Kendini bir k?sra?a d?n??t?ren Loki, Svadilfari’nin tam da ta? ?ekme vazifesine ba?layaca?? ak?am vaktinde ki?neye ki?neye ortaya ??kt?. Svadilfari prangalar?ndan kurtuldu ve k?sra?a d?n??m?? Loki’yi ormanl??a kadar takip etti, usta dev de hemen arkalar?ndan ko?uyordu. O gece boyunca tek bir ta? bile ta??nmad?, b?ylece i? yar?m kald?. Ta? ustas? ?fkeden deliye d?nm??t?, ama Thor adam?n kafas?n? Mjollnir ile ezdi. K?srak (ya da daha do?rusu Loki) sonras?nda sekiz bacakl? gri Sleipnir’i, yani d?nyadaki en h?zl? at? do?urdu. Hermod – Skirnir ?sir i?inde ast, yani kendi ?aplar?nda g??l? olan ancak fiilen di?erlerine hizmet eden ki?iler aras?nda ?ne ??kan iki isim vard?: Hermod ve Skirnir. Frey’in hizmet?isi Skirnir’den zaten daha ?nce bahsedildi. Hermod ise Odin’in o?luydu, “yavuz” lakab?yla tan?n?yordu. Her t?r el?ilik ve getir g?t?r i?lerinde o g?revlendirilirdi. Odin, o?luna bir mi?fer ve z?rhl? bir g?mlek hediye etmi?ti. Hermod, Balder’? tekrar getirme amac?yla Hel’e gitti?i g?revle tan?n?yor. Ayr?ca ?yi Hakon ile bulu?maya gidip onu Odin ad?na Valhalla’ya davet etmek i?in Bragi’yle birlikte yola ??kan ki?i de yine Hermod’du. Tanr??alar – Frigg – Jord – Freyja Benzer bir ?ekilde tanr??alar aras?nda da on iki ya da on ?? y?ce isim ?ne ??k?yor. Odin’in e?i Frigg’in yan? s?ra, isimleri s?ras?yla ??yle: Freyja, Saga, Eir, Gefjon, Sjofn, Lofn, Var, Vor, Syn, Lin, Snotra, Fulla ve Gna. Bu tanr??alar?n her biri, Snorri’nin Edda’s?nda kendilerine yer buluyorlar. Fulla ve Gna (bir dereceye kadar Lin de say?labilir) asl?nda Frigg’in hizmet?ileri konumundalar. Bu sebeple onlar?n yerine, ?ok daha ?nemli isimler olan ?dun, Nanna ve Sif koyulabilir. Sonra s?ras?yla Sigyn, Gerd ve Skadi geliyor ama bu isimler de dev ?rk?ndan. En son ise tanr?lar?n ve tanr??alar?n baz? k?zlar? ?ne ??k?yor. Jord ve Rind de tanr??a olarak kabul ediliyor. Frigg; Fjorgynn’?n k?z?, Odin’in e?i, Balder’?n annesi ve tanr??alar?n lideriydi. Evi, m?thi? Fensalir’di. Tanr??a Lin, Fulla ve Gna onunla yak?ndan ili?kilendirilmi?tir. Lin, Frigg’in zarardan korumak istedi?i insanlar? g?zetme g?reviyle y?k?ml?yd?. Uzun dalgal? sa?lar? ve aln?ndaki alt?n tac?yla Fulla, Frigg’in sepetini ta??r, onun ayakkab?lar?n? koruyup g?zetler ve ona s?rda? olurdu. Gna, Frigg’in getir g?t?r i?leri i?in ?e?itli diyarlara gider, ?zellikle de bir sevk i?i gerektiren meselelerde havada ve suda ilerleyebilen Hofvarpnir isimli ata binerdi. Frigg’e olan inan?la ilgili Norve??e ve ?sve??e yer isimlerinden ??renilebilecek ?eyler var, ?stelik ad? ayn? zamanda Alman ve ?ngiliz topluluklar?nda da ge?iyor. Edda metinlerinde kendine yer bulan Frigg, hem kendi ad? hem de babas?n?n ad? g?z ?n?ne al?nd???nda, hi? ??phesiz topra??n ve bereketin tanr??as?ndan esinlenilmi?. Fjorgynn’?n k?z? Frigg ile Thor’un annesi olan ve Fjorgyn ismiyle de bilinen Jord aras?ndaki ba? hakk?nda daha fazla bilgi vermeye devam edece?iz. Vanir ?rk?ndan gelen Freyja, Njord’un k?z? ve Frey’in k?z karde?iydi. Hik?yeye g?re Freyja, Vanir ile yap?lan bar?? antla?mas?nda ?sir’e teslim edilmi? ve sonras?nda bir ?sir Tanr??as? olarak kabul g?rm??t?. Od ile evlenmi?ti, ancak Od onu geride b?rakt? ve yabanc? diyarlara gitti. Freyja, e?inin arkas?ndan s?k s?k a?lad?, alt?n g?zya?lar? d?kt?. K?zlar? Noss ve Gersemi o kadar g?zellerdi ki t?m de?erli ta?lar isimlerini bu iki k?zdan ald?; Freyja’n?n ad?ysa freyja ya da fr?va[17 - “Han?mefendi” anlam?na gelir.] s?fat?na kaynak oldu. Freyja, iki kedi taraf?ndan ?ekilen bir arabay? s?rerdi, ayr?ca Brisingamen ad?nda muhte?em bir kolyeye sahipti. Folkvang’da, Sessrymnir ad?ndaki m?thi? sarayda ya?ard?. Sava?ta canlar?n? yitiren kahramanlar?n yar?s? ona aitti; bu kahramanlar? se?me hakk?na sahipti ve onlar? yan?na, Folkvang’a al?rd?. A?k ili?kilerinde ?zel bir otoriteye sahipti, ancak insanlar?n yard?m diledi?i tek a?k tanr??as? o de?ildi. Sjofn, bir erkek ve bir kad?n aras?nda a?k?n filizlenmesini sa?layabiliyordu, Lofn da birbirini seven ancak zorluklar sebebiyle kavu?amayan ?iftlere yard?m ederdi. Freyja’n?n bir?ok ismi vard?. Vanir ?rk?ndan geldi?i i?in Vanadis ad?yla da biliniyordu. Zaman?nda Od’u aramak i?in yola koyuldu ve bu yolculuk boyunca Mardol, Horn (ya da Hoern), Gefn ve Syr gibi bir?ok isim kulland?. Saga – Eir – Gefjon – Var – Vor – Synsnotra Manzum Edda’da yer alan tanr??a yelpazesi i?inde Frigg’den hemen sonra Saga gelir. Muhtemelen Saga, Frigg i?in kullan?lan bir ba?ka isim. Soekkvabek[18 - Liggja ? s?kk ya da ? s?kkva deyiminde ge?en s?kkr ya da s?kkvi, yani “depresyon hali” anlam?na geliyor. Muhtemelen Fensalir i?in kullan?lan bir ba?ka tabir.] ismiyle an?lan evinin duvarlar?na so?uk dalgalar vurur, Odin ve Saga burada her g?n alt?n testilerden i?ki i?erlerdi. Ad? Saga (efsane) oldu?u i?in s?regelen nesiller onun tarih tanr??as? oldu?u konusunda hemfikir, ancak kesin olan bir ?ey var ki ad? asl?nda Saga (k?sa ?nl?yle yaz?lan) de?il, S?ga’y-d?. Ad?na dair ?ne s?r?len en mant?kl? a??klama, sj? (Gotik saihwan) k?k?nden t?redi?iydi. Buna g?re ad?, t?pk? Odin’inki gibi “her ?eyi g?ren ve bilen” anlam?na geliyordu. Eir, ?ifa tanr??as?yd? ve ad? aslen yayg?n bir isim olan eir (merhamet) kelimesinden geliyordu. Snorri’nin Edda’s?na g?re Gefjon, gen? k?zlar?n ?l?mden sonra huzuruna ??kt??? bir gen? k?zd?. Odin, Lokasenna’da Gefjon’un herkesin ve her ?eyin kaderini en az kendisi kadar iyi bildi?ini s?yler. Bu a??dan Saga gibi Gefjon da Odin’in e?i Frigg ile ?rt???yor. Gefjon’un Odin ile ili?kili oldu?unu ?ne s?ren ba?ka bir mit daha var: Gefjon, ?sve? Kral? Gylfi’den bir g?n i?inde sabanla s?rebilece?i kadar ?ok toprak istedi ve kral bu iste?ini kabul etti. Bunun ?zerine Gefjon, ?ocuklar?n? birer ?k?ze d?n??t?rd? ve topra?? s?rmeye ba?lad?, b?ylece art?k M?laren G?l? olarak bildi?imiz alandaki topraklar?n t?m?n? s?rd?. Bu toprak par?as?n? Balt?k’a kadar ?ekti ve art?k bu toprak par?as? Zealand olarak an?l?yor. Evini orada in?a etti ve yine orada Odin’in o?lu Scyld ile evlendi. Var[19 - V?r, “s?z”, “yemin”; Almancadaki wahr (do?ru) ile ili?kilendirilir.] ise erkeklerin ve kad?nlar?n birbirlerine etti?i sadakat yeminlerini duyabiliyordu. E?er kay?tlar do?ruysa, bu s?zler v?rar olarak adland?r?ld? ve yeminini bozanlar Var taraf?ndan cezaland?r?ld?. Vor, basiretle ?ereflendirilmi?ti. Her t?r ?eyi ara?t?r?rd?, b?ylece hi?bir ?ey ondan gizli kalamazd?. Syn, “salonlar?n kap?lar?n? koruyordu” ve istenmeyen ki?ilerin i?eri girmesini ?nl?yordu. Ayr?ca kanun ?n?nde yalanc? ?ahitlik yapan insanlar? da engellerdi. Bu a??dan Snorri’ye g?re syn “ink?r etme” (Synja’daki) kelimesine ula??yoruz. Snotra, bilgeydi ve a??rba?l? bir tutuma sahipti[20 - Snotr (bilge, m?nasip davran??? bilen, al?ml?) kelimesinden geliyor.]. ?dun – Nanna – Sif ?dun, Nanna ve Sif hakk?nda pek bilgi yok. ?dun, Bragi’nin e?iydi ve ?sir’e ait en paha bi?ilmez hazineye sahipti; elmalar?, onlar? yiyen ki?iyi gen?le?tiriyordu. Bu elmalar olmasa ?sir, ya?lan?r ve bitap d??erdi. Bu sebeple t?m tanr?lar, ?dun’u kaybetmekten korkard?. Hatta bir keresinde bu tanr??a Dev Thjazi taraf?ndan ka??r?ld???nda b?y?k s?k?nt?ya d??t?ler. ?dun, Brunnaker Otura??n?n Tanr??as? olarak da biliniyordu. Muhtemelen bu isim, Bragi ile ya?ad??? yerin ad?ndan geliyor. Nep’in k?z? Nanna, Balder’?n e?iydi. Onu ?ylesine ?ok seviyordu ki Balder’?n ?l?m? sonras?nda kalbi k?r?ld?. Sif, Thor’un e?iydi. Daha ?nceleri, bilmedi?imiz biriyle evlenmi?ti ve Thor’un ?vey o?lu oldu?u s?ylenen Ull’un annesiydi. Sif, ho? bir kad?nd?, marifetli c?celer taraf?ndan ?ekillendirilmi? alt?ndan bir sa?? vard?. “Akraba” ve “h?s?m” anlam?na gelen ismi, t?pk? Thor’un Midgard’?n koruyucusu olarak g?r?lmesi gibi Sif’in de evlerin koruyucusu olarak g?r?ld???n? g?steriyor. Sigyn, Skadi ve Gerd’den zaten daha ?nce bahsedildi. Nornlar B?y?k tanr?lar ve tanr??alar?n hemen ard?ndan, g??l? ilahlar ve daha a?a?? derece baz? do?a?st? yarat?klar geliyor. Bunlar aras?nda en sayg?n g?r?lenleri muhtemelen Nornlar, yani Kader Tanr??alar?’d?r. Her ne kadar say?ca fazla olsalar da ?? isim di?erlerinin ?n?ne ge?iyor: Urd, Verdandi ve Skuld. Bu ?? Norn; Yggdrasil’in alt?nda bulunan, iki ku?unun ?zerinde y?zd???, Yggdrasil’in dallar?n?n bal ?z? damlatt???, tanr?lar?n kutsal toplant?lar?n? ger?ekle?tirdi?i ve ad?n? Urd’dan alan Urd’un Kuyusu’nun hemen yan?nda ya??yorlard?. Nornlar yaln?zca insanlar?n de?il ayn? zamanda ?sir’in de kaderini kontrol eder, bunun yan? s?ra evrenin de?i?mez yasalar?n? y?netirlerdi. ?ocuklar do?du?unda Nornlar?n huzuruna ??kar?l?r, onlar da bu ?ocuklar?n kaderini belirlerlerdi. Hi? kimse, Nornlar?n izin verdi?inden daha fazla ya?ayamazd?. Hem iyi hem de k?t? Nornlar vard?, ama kim olduklar?na bakmaks?z?n hepsinin h?km?ne uyulmal?yd?. Dost Ruhlar – Koruyucu Ruhlar Dost ruhlar (hamingjur) ve koruyucu ruhlar (fylgjur) Nornlara benzer. Dost ruhlar, genelde insanlara yolda? olan ve onlara refakat eden g?r?nmez, feminen ve do?a?st? canl?lard?. Herkesin kendisine iyi ?ans getiren bir dost ruhu vard?. Bir ba?kas? u?runa tehlike g?ze almak s?z konusu oldu?unda ki?i, dost ruhunu tehlikeyi g?ze alacak ki?iye ?d?n? verebilirdi. Bunun d???nda koruyucu ruhlar ise genelde insanlar?n ?n?nde veya ard?nda y?r?yen hayvanlar ?eklinde g?r?l?rlerdi. Atalar?m?z?n inanc?na g?re her insan?n bir ya da daha fazla koruyucu ruhu vard?. Hatta baz? insanlar, koruyucu ruhlar? g?rerek ?ncesinden kimin yakla?t???n? tahmin edebiliyormu? gibi davran?rlard?. Koruyucu ruhlar, genelde s?z konusu ki?inin karakterine uygun olarak tayin ediliyordu. G??l? kumandanlar?n koruyucu ruhlar? ay? ya da bo?a ?eklini al?rken kurnaz ki?ilerin de tilki vs. ?eklini al?rd?. Bu t?r do?a?st? varl?klara tap?lmaz ya da dua edilmezdi. Bug?nlere dek gelen ?yk?lere g?re bu t?r do?a?st? canl?lar se?tikleri ki?ilere kendilerini g?sterirlerdi. B?ylece onlar? g?ren ki?iler di?er insanlar?n kaderlerini s?rad??? bir ?ekilde bilirlerdi. Dost ruhlar ve koruyucu ruhlara olan inan?, H?ristiyanl???n ortaya ??k???ndan sonra bile varl???n? s?rd?rd?. Hatta Olaf Tryggvason ve Aziz Olaf gibi dindar H?ristiyanlar bile bu t?r inan?lar? t?m?yle terk edemedi. Bu iki hami g?? s?n?f?n?n s?n?rlar? zaman zaman Nornlar ile kar???rd?, bu a??dan g?n?m?zde Nornlar ile bu ruhlar aras?nda keskin bir ayr?m yapmak pek m?mk?n de?il. Valk?rler Nornlarla yak?ndan ili?kilendirilen ve insanlar?n kaderleri ?st?nde etkisi olan di?er feminen varl?klar Valk?rlerdi. Zafer ve sava?taki ?l?m onlar?n h?km? alt?ndayd?. Odin, “katledilecekleri” ya da ?lmeye mahkum kahramanlar? se?mek i?in Valk?rleri g?nderirdi[21 - ?simleri; valr, “d??m??, ?lm??” ve kj?sa, (zarf olarak) k?rinn, korinn, “se?mek”ten geliyor.]. Bu sebeple Odin’in Bakireleri olarak da an?l?yorlard?. Valk?rler, silahlanm?? ve z?rh ku?anm?? g?zel gen? k?zlard?, diyar?n bir ucundan di?er ucuna havadan ve suyun ?zerinden giderlerdi. Valhalla’da ?sir’e ve Odin’in salonlar?ndaki kahramanlara i?ki da??t?rlard?. ?ki t?r Valk?r s?n?f? bulunuyordu: G?k Valk?rleri yani as?l s?n?f ve bir s?re ?l?ml? olarak insanlar?n aras?nda ya?ayan ama sonradan Valhalla’da Odin’in huzuruna ??kan yar? ?l?ml? yar? kutsal s?n?f ki bu s?n?ftaki Valk?rler bir nevi Valhalla’ya gelen kahramanlar?n di?i versiyonuydu. G?k Valk?rleri’nin say?s?n? hesaplamak i?in ?e?itli yollar izlenirdi, dokuzun katlar?n? kullanmak bunlardan biriydi. Genelde ??l? gruplar halinde gezdikleri d???n?l?rdu. En ?ok bahsi ge?en Valk?rler aras?nda Gondul, Skogul (Geir-Skogul yani M?zrak-Skogul olarak da ge?er), Lokk, Rist, Mist, Hild ve di?erleri bulunur. Skuld da Valk?rler aras?nda say?l?rd?. Bunlar d???nda, kahramanlar aras?nda fitne ??karan ve yaln?zca baya?? vazifelerle g?revlendirilen Valk?rler de vard?. Valk?rler, Nornlar, dost ruhlar, koruyucu ruhlar ve hatta Freyja gibi baz? tanr??alar, zaman zaman Disir’in bir ?yesi olarak kar??m?za ??karlar. D?s (?o?ul d?sir), hi? ??phesiz en ba?ta ayr? bir tanr? s?n?f?n? nitelemek i?in kullan?lan bir terimdi[22 - Baz? bilginlere g?re ?l?m tanr??alar?, di?erlerine g?re do?a tanr??alar?.]. Onlara tap?nmak, ?zel bir t?r kurban t?renini gerektirirdi (d?sabl?t). Ku?ku yok ki bu mezhep, yaln?zca kad?nlar?n dahil oldu?u daha kapal? bir inan?t?. Disir, evin ve ailenin huzuruyla alakal? olarak g?r?l?yordu ve bu bak?mdan bir ailenin koruyucu ruhlar?ndan (kynfylgjur, sp?d?sir) ?ok da farkl? de?illerdi ki bu ruhlar? daha ?nce yukar?da a??klad?k. Bununla beraber aralar?ndan biri, odak noktas? haline gelmi? ve daha genel bir mezhebin tanr??as? olmu?tu. Uppsala yak?nlar?nda, Disarsal i?inde tap?lan tanr??a da (muhtemelen Vanadis, Freyja) bu olmal?[23 - Ynglinga Saga, 29. B?l?m, Kral Adils’in ?l?m? anlat?s?nda ge?en Disarsalr.]. Uppsala’da Disir i?in ger?ekle?tirilen kurban t?reninde ayr?ca bir yarg? toplant?s? (d?sa?ing) ger?ekle?ir, bir de pazar kurulurdu; hatta ?ok yak?n d?neme dek, ?ubat ay?n?n ba?lar?nda Meryem Ana Yortusu geldi?inde, Uppsala’da kurulan pazar panay?r?na Distingen yani Disir’in Toplant?s? denirdi. Thorgerd Hoelgabrud ve Irpa B?y?k ailelerden birinin b?nyesinde bulunan ve Disir’in soyundan geldi?i d???n?len bir ki?i, tanr??a mertebesine ula??p daha ?zel bir tap?nma objesi haline gelebilirdi. Bu duruma ?rnek olarak Haloigja ailesinden gelen tanr??alar, Thorgerd Hoelgabrud ve k?z karde?i Irpa g?sterilebilir. Thorgerd, Halogaland’a ismini veren efsanevi eski kral Hoelgi’nin k?z?yd?. Yani Hoelgi, asl?nda b?lgeye ad?n? veren bir kahramand?. Kahraman?n ad?, b?lgenin ad?n?n nereden geldi?ini izah etmek i?in s?ylencenin etkisi kullan?larak t?retilmi?ti asl?nda. Thorgerd Hoelgabrud, ?ok do?ru olmasa da Horgabrud[24 - Bir t?r tap?nak olan Horgr’dan geliyor.] ve Horgatroll olarak da an?l?r. Daha yak?n zamana ait bir efsane gelene?ine g?re “trol” tabiri, hi? ??phesiz Thorgerd’in Lade Earl’? Hakon’a, Hjorungavag Muharebesi’nde sa?lad??? d???n?len yard?mla ili?kilendiriliyor. Snorri’nin Edda’s?na g?re (I, 400), Thorgerd’in babas?na da tap?l?rd?. G?m?ld??? tepe birbiri ard?na konan toprak, ta?, g?m?? ve alt?n tabakalardan in?a edilmi?ti. “Bunlar, ona sunulan hazinelerden birka??yd?.” Do?an?n G??leri – ?gir B?y?k tanr?lardan olu?an ?sir do?an?n t?m g??lerini y?netip onlar? insanl???n yarar?na y?neltmek i?in ?aba g?steriyorlard?, ancak do?an?n hemen hemen her g?c?n?n ya da elementinin kendine has bir tanr?sall??? da mevcuttu. Do?an?n g?c?n?n ya da elementinin bir t?r ki?ile?tirmesi olan bu tanr?lar, do?a etkilerini harekete ge?irme yetisine sahipti, fakat bu etkileri b?t?n?yle kontrol edemiyorlard?. Nitekim Njord, r?zg?rlar? y?netip y?nlerini tayin edebiliyordu, ancak r?zg?r? as?l harekete ge?iren ki?i o de?ildi. Bu vazife, bir kartal ?eklinde g?kkubbenin kuzey u?lar?nda oturup kanatlar?n? ??rparak r?zg?r olu?turan Dev R?svelg (Hroesvelgr yani Ceset Yiyen) taraf?ndan ger?ekle?tiriliyordu. Yani do?an?n bu kaba g??leri kendi hallerine b?rak?l?nca yararl? olmaktan ?ok zarara yol a??yorlard?, dolay?s?yla atalar?m?z?n bu do?a elementlerini genel anlam?yla “devler” olarak d???nmesi ?ok da ?a??lacak bir durum de?ildi. Zira ?sir ile iyi anla?amamak devlerin ay?rt edici bir ?zelli?iydi ve bu y?zden s?rekli olarak kontrol alt?nda tutulmalar? gerekiyordu. Bu daha ast tanr?sal ki?iliklerin en g??l?leri, Fornjot ve akrabalar?yd?. Hik?yeye g?re Fornjot’un ?? o?lu vard?: Ler, Logi ve Kari. Ler denizleri, Logi ate?i, Kari ise r?zg?r? y?netiyordu. Kari’nin de bir o?lu vard?, ad? Jokul ya da Frosti olarak biliniyordu; Frosti’nin o?lunun ismiyse Snjo’ydu. Snjo’nun da d?rt ?ocu?u vard?: Thorri, Fonn, Drifa ve Mjoll. Hi? ??phesiz Fornjot, aslen “dev” anlam?na gelen bir isimdi ve muhtemelen Dev Ymir’in en ilkel hali olarak d???n?lm??t?. Kari “r?zg?r”[25 - Eski Nors k?ri, Norve??e leh?ede k?re, “ani r?zg?r”], Logi ise “ate?” demekti. Jokul “buz sa?a??”, Frosti “don”, Snjo “kar”, Thorri “ayaz”, Fonn “kal?c? kar k?tlesi”, Drifa “r?zg?rla olu?an kar y???n?”, Mjoll ise “???” anlam?na geliyordu. B?ylece isimler, asl?nda bu tanr?lar?n hangi g?c? temsil ettiklerini belirtiyordu. Bu ki?ilerden en ?ne ??kan?, Denizlerin Tanr?s? Ler’di. Hatta ona daha genel olarak ?gir de deniyordu. ?simlerdeki benzerlikten dolay? Snorri, onun meskenini Kattegat’taki L?s? Adas? olarak belirlemi?ti. ?gir, en ba?ta ?sir ile dost de?ildi. Ancak onu delici bak??lar?yla tehdit eden Thor, ?gir’i her k?? mevsiminde kendi salonunda tanr?lara bir ziyafet vermesi i?in mecbur b?rakt?. Daha sonra ?gir, kendisini dost?a kar??layan ?sir’e iadeyi ziyaret ger?ekle?tirmeyi ihmal etmedi. ?gir’in ziyafetleri ger?ekten de tam bir c?mb?? havas?nda ge?iyordu. Biralar sular seller gibi ak?yordu, salon kandiller yerine parlak alt?nlarla ayd?nlat?l?yordu, ziyaret?ilere ?gir’in eli ?abuk u?aklar? Eldir ve Fimafeng hizmet ediyordu. Buna ra?men zaman zaman ?gir’in i?indeki k?t?l?k ?st?nl??? ele ge?iriyordu. Kendisine emir verebilece?ini sanan Thor’dan intikam almak i?in planlar yap?yordu. Nihayetinde bir fikir buldu: T?m ?sir’e bira yapmaya yetecek kadar b?y?k bir kazan bulmas? i?in Thor’u g?revlendirecekti. Bu kadar b?y?k bir kazana sahip olan tek ki?inin Dev Hymir oldu?unu biliyordu. Thor, bu kazan? ele ge?irip beraberinde getirmek i?in bir?ok tehlikeye at?ld?. ?gir’in e?i Ran da insanl???n ba??na t?rl? dertler a?mak i?in her yolu deniyordu. Ran’?n bir a?? vard?, bu a? ile s?rekli olarak denizcileri okyanusun derinliklerine ?ekmeye ?al???rd?. ?gir ve Ran’?n dokuz k?z? vard?, ?ocuklar?n hepsi ad?n? ?e?itli dalgalardan alm??t?. Bu da zaman zaman ozanlar?n, dalgalar? ?gir ya da Ran’?n K?zlar? olarak adland?rmas?n? a??kl?yor. Alt?n i?in kullan?lan tabirde de Deniz Tanr?s?’n?n ismini g?rmek m?mk?n: “?gir’in Ate?i”. Zira daha ?nce dedi?imiz gibi ?gir’in ziyafet salonunda kandiller yerine alt?nlar kullan?l?yordu. Gece – G?nd?z G?nd?z ve Gece tanr?lar? da dev ?rk?ndand?. Dev Norvi’nin Nott (gece) ad?nda, t?pk? akrabalar?n?n kalan? gibi esmer ve siyah bir k?z? vard?. Nott, ?nce Naglfari ile evlendi ve bu evlilikten Aud isminde bir o?lu oldu. Daha sonra Anar ile evlendi ve bu evlilikten de Jord ad?nda bir k?z? oldu ki bu k?z daha sonra Odin’in e?i oldu. En sonunda da ?sir ?rk?ndan Delling ile evlendi, bu evlilikten ise Dag (g?nd?z) ad?nda bir o?lu oldu. Bu ?ocuk, t?pk? babas?n?n ailesi gibi a??k tenli ve ???l ???ld?. Herkesin Babas?, Gece ve o?lu G?nd?z’? alarak onlara iki at ve iki araba verip g???n ?st?ne yerle?tirdi. Gece ve G?nd?z, burada de?i?imli olarak on iki saatlik dilimler boyunca d?nyan?n etraf?nda d?neceklerdi. Gece, Rimfaxi (Hr?mfaxi, “k?ra?? yele”) ad?yla tan?nan at? s?r?yordu, b?ylece tarlalar her sabah onun dizginlerinden damlayan k?p?klerle kaplanm?? oluyordu. Bu ata Fjorsvartnir da deniyordu[26 - Fjor, “ya?am”; svartr, “siyah”.]. G?nd?z ise Skinfaxi (parlak yele) adl? at? s?r?yordu; d?nya ve g?ky?z?, bu at?n yelesinden sa??lan ???kla ayd?nlan?yordu. Hel Yggdrasil’in k?k?n?n ?ok ?ok alt?nda, karanl?k ve so?uk Niflheim’de, Loki ve Angerboda’n?n k?z? Hel’in[27 - Hel, tanr??a olan ki?ili?i; Hell (cehennem) ise h?k?mdarl???n? tan?mlamak i?in kullan?ld?. (?.n.)] korku veren b?lgesi uzan?yordu. Hel’in v?cudunun yar?s? kur?un gibi bir tona, di?er yar?s?ysa insan teninin rengine sahipti. Hel zalim ve gaddard?, a?g?zl? bir avc? gibiydi ve h?km? alt?na bir kere giren ki?ileri kolay kolay b?rakmazd?. H?k?mdarl???n? ?evreleyen karanl?k ve derin vadilere Cehennem Yollar? deniyordu, buraya gidecek ki?i ?nce alt?nla d??enmi? Gjoll K?pr?s?’n?n alt?nda uzanan Gjoll (g?rleyen, ?a?layan) nehrini ge?meliydi. Hel’in meskeni y?ksek duvarlarla ?evriliydi, buraya a??lan kap?ya Cehennem Kap?s? deniyordu. Saray?n?n ad? Eljudnir’di. Yeme?i ya da ?orbas? A?l?k, b??a?? K?tl?k, erkek esirleri Ganglati, kad?n esirleri Ganglt (iki kelime de “a??r hareket eden” anlam?na geliyor), kap? e?i?i Y?k?ma Giden ??k?nt?, koltu?u Hasta Yata??, yata??n?n ?ar?aflar?ysa Feci Talihsizlik ad?yla biliniyordu. Devasa bek?i k?pe?i Garm’?n boynu kan i?indeydi ve a?z?nda bir a??zl?k vard?. K?lrengi horozu, evrenin ??k???n? m?jdelemek i?in ?t?yordu. Niflheim’in ortas?nda Vergelmir kuyusu bulunuyordu, bu kuyunun i?indeyse Y?lan Nidhogg yat?yordu. Vergelmir’in kenarlar?na Nastrand (Cesetlerin K?y?s?) ad? veriliyordu, buras? Niflheim’deki en korkun? noktayd?. Sava?ta ?lenlerin d???nda kalan herkesin cehenneme gidece?i s?yleniyordu, ancak g?r?n??e g?re genel inan? dahilinde, oraya giden ki?iler yaln?zca k?t? insanlard?. Ozanlar?n kulland??? terimlerde Hel; s?k s?k Loki’nin K?z?, Kurt Fenris’in K?z Karde?i ve daha bir?ok isimle kendine yer buluyor. Hell (cehennem) ve Niflhel kelimeleri ?l?ler diyar? i?in kullan?lan isimlerdendi, bu da Norve??e bir ifade olan ? sl? ihjel (ihel) yani “cehenneme g?ndermek” ya da “?ld?rmek” ifadesinden geliyor. Hayaletler ortaya ??kt???nda ?u c?mle de s?k s?k duyuluyordu: “Cehennem Kap?lar? a??ld?,” (hnigin er helgrind) zira o zamanlar ruhlar?n cehennemden ka?mas? m?mk?nd?. Devler ?sir ve insanl???n az?l? d??man? olan devler, vah?i ve kaba yarat?klard? ama her zaman k?t? niyetli de?illerdi. Hatta zaman zaman, iyi bir mizaca sahip saf varl?klar olduklar?n? aleni bir ?ekilde g?sterebiliyorlard?. Muazzam c?sseleri, genelde birden fazla kafalar? ve ikiden fazla elleri vard?, tenleri ve sa?lar? da koyuydu. Dev kad?nlar?n ?o?u, ?rne?in Gerd, g?zel g?r?n??l?yd? ama kalanlar korkun?tu; birinin kuyru?u, bir ba?kas?n?n iki ba?? olabiliyordu. Devlerin b?y?k s???r s?r?leri, alt?n boynuzlu bo?alar?, koyunlar?, atlar? ve k?pekleri vard?. Karanl??? ve karanl?k i?leri seviyorlard?. Kad?nlar?, g?n ?????ndan ka??n?rlard? ve gece vakti yollara d??erlerdi, bu y?zden onlara bazen Karanl???n Yolcular? ya da Gece Yolcular? denirdi. E?er bir devin ?zerine g?n ????? d??erse, o dev aniden ta?a d?n???rd?. Devler, zaman zaman kendi aralar?nda d?v???rler, birbirlerine devasa kayalar f?rlat?rlard? ama genelde ?sir ve insanlarla sava?makla me?gul olurlard?. Tanr?lara adanm?? mabetlerden nefret ederlerdi, ?sir geri ?ekilip yerini Tanr?’ya ve azizlere b?rakt???nda devler nefretlerini yeni tanr?lara kustular. H?ristiyanl???n geli?inden ?ok sonralar? bile devler, pop?ler inan?larda var olmaya devam ettiler, hatta devlerin kiliselere ve kilise ?anlar?na kar?? olan d??manl?klar? bir?ok efsanede kendine yer buldu. Bug?n bile b?y?k kayal?klar ve da?larla ilgili yerel efsaneler, bu kayalar?n devler taraf?ndan kiliselere f?rlat?ld???n? ?ne s?r?yor. ?lkel d?nemlerde Thor ve Odin’e d??man oldular, daha sonra ise Ba?melek Mikail’le birlikte olan y?ce azizlere, en ?ok da Aziz Olaf’a d??mand?lar. Besili ve ?i?man siyah s???rlar?n Da? Trolleri ya da Jutullar’a ait olmas?, uzun kuyruklar?n? saklayamayan dev kad?nlar, trollerin da? ?ekline b?r?n?p s?k s?k kand?rd?klar? insanl??a kar?? besledikleri k?t? niyetler ve planlad?klar? hileler hakk?ndaki efsaneler g?n?m?ze kadar ula?m?? durumda. Devler yetenekli yap? ustalar?yd?, bilge varl?klard? ve t?m esrarengiz sanatlara h?kimlerdi. Sinirlendikleri zaman, dev damarlar? tutard? ve g??leri ?ncekine k?yasla iki kat artard?. Daha ?nce a??kland??? gibi devler Jotunheim’de ya da insanlar?n meskenine yak?n civarda uzanan da?larda ya??yorlard?. Utgard b?lgesi, daha b?y?k bir ?ne sahipti ki bu b?lge asl?nda insanl?k i?in Midgard ne ifade ediyorsa devler i?in de ona kar??l?k geliyordu. ?st? asla buz tutmayan Iving Nehri, devler ve tanr?lar aras?ndaki s?n?r? ?iziyordu. Kuzeydeki buzul denizinde yap?lan ke?ifler ba?lad???nda, Jotunheim ya da Dev Diyar? ad?n? ger?ek bir b?lgeye verdi (Beyaz Deniz veya Gandvik [Trollerin Koyu] civar?ndaki geni? Rus bozk?rlar?na, daha a??k olmak gerekirse Dwina Nehri’nin ?evresindeki b?lgelere). Dev krallar Geirroed ve erkek karde?i Gl?sisvoll Godmund burada h?k?m s?r?yordu. Onlar? ziyaret edecek kadar c?retli gezginler, emsalsiz tehlikelerle kar?? kar??ya kald?lar. Ne var ki Utgard’?n as?l h?k?mdar?, Kurnaz Utgard-Loki’ydi. C?celer Aralar?nda tam olarak belirgin bir ayr?m olmayan C?celer ve Kara Elfler, yery?z?n?n derinlerinde veyahut b?y?k kayalar?n ya da t?mseklerin i?inde ya??yorlard?. C?celer bodur yap?l? ?irkin yarat?klard?, Kara Elfler ise ziftten bile daha siyah olmalar?yla bilinirlerdi. C?celerin b?y?k bir k?sm?, antik yaz?nda isimleriyle birlikte kendilerine yer bulmu?lard?. Volusp?’daki ek bir b?l?mde bu canl?lar?n ad? s?ras?yla yaz?lm?? ve uzun bir liste ortaya ??km??t?. Listedeki ki?iler aras?nda ?efleri olarak Modsognir (ya da Motsognir) ve ondan hemen sonra gelen Durin kar??m?za ??k?yor. Odin’in g?kkubbedeki hazineyi korumalar? i?in g?revlendirdi?i Brokk ve Dvalin’in yan? s?ra Kuzey, Do?u, G?ney ve Bat? isimli d?rt c?ce daha var. C?celerin ba?l?ca me?galesi, herkesi geride b?rakt?klar? demircilikti. En eski efsanelerde dahi kendine yer bulan m?thi? silahlar ve de?erli m?cevherlerin ?o?u h?nerli c?celerin eseriydi. C?celer, hem tanr?lardan hem de insanlardan nefret ediyorlard? ve onlara hizmet etmeye ?ok istekli de?illerdi. Buna zorlan?rlarsa yaratt?klar? nesnelere b?y?yle u?ursuz bir nitelik eklemeye ?al???rlard?, b?ylece nesneye her kim sahip olacaksa pek mutlu olamazd?. Vettir ?ster iyi ister k?t? olsun t?m do?a?st? varl?klar, g?n?m?zde de h?l? kullan?lan ortak bir isimle an?l?yordu: Vettir (voettir, v?ttir yani “ruhlar”, “periler”). ?yi olanlara ?yi Ruhlar (hollar voettir), k?t? olanlaraysa K?t? Ruhlar (meinvoettir, ?voettir) deniyordu. ?yi Ruhlar aras?nda, s?z konusu ?lkenin koruyucu perileri olan s?zde Diyar Ruhlar? bulunuyordu. Diyar Ruhlar?, ?zlanda’da ?ok ra?bet g?r?yorlard?. En ilkel kanunnameye g?re (Ulfljot’un Yasalar?), Diyar Ruhlar?’n? korkutabilir diye pruvas?nda “a?z? a??k ya da b?y?k burunlu bir hayvan” ta??yan sava? gemisinin herhangi bir ?zlanda liman?na demir atmas? yasakt?. ?nsano?lunun ba??na gelebilecek en talihsiz ?ey, Diyar Ruhlar?’n?n d??manl???n? kazanmak olurdu. ?ntikam almak amac?yla ucunda hayvan kafas? bulunan bir sopay? Erik Kanl? Balta’n?n kar??s?nda diken Egil Skallagrimsson da tam olarak bunu yapm??t?. Egil, Norve?’ten uza?a yelken a?madan ?nce k?y?dan fersah fersah ?tede bir adada k?y?ya ??kt?. Hik?ye ??yle devam ediyor: “Egil k?y?ya ayak basarak adada y?r?y??e ??kt?. Elinde f?nd?k a?ac?ndan yap?lm?? bir sopa vard?, adan?n anakaraya do?ru bakan kayal?k ??k?nt?s?na do?ru y?neldi. Bir at ba??n? al?p bu sopan?n ucuna sabitledi. Sonra belli s?zc?kleri (bir laneti) se?erek ??yle dedi: ‘Bu lanetli sopay? buraya dikiyorum, bu laneti Kral Erik ve Krali?e Gunnhild’e ?eviriyorum.’ B?yle dedikten sonra at?n ba??n? anakaraya do?ru ?evirdi. ‘Bu laneti bu ?lkenin Diyar Ruhlar?’na ?eviriyorum, ?yle ki nihayetinde yoldan ??ks?nlar ve Erik ile Gunnhild’i bu diyardan s?rs?nler, bunu yapmad?klar? s?rece bir daha hi? kimse onlar? ya da nerede ya?ad?klar?n? bulamas?n.’ Bunun ard?ndan sopay? bir gedi?e soktu ve orada b?rakt?. Sopa gibi at?n ba??n? da anakaraya do?ru ?evirmi?ti, ayr?ca etti?i lanetin t?m s?zc?klerini g?steren r?nleri sopaya yazm??t?. Sonra gemisine binip yelken a?t?.” ?yi Ruhlar aras?na t?m ?sir, Vanir ve I??k Elfleri; K?t? Ruhlar aras?na ise devler, c?celer ve Kara Elfler dahil edilebilir. Fakat H?ristiyanl???n geli?inden sonra ruhlar aras?nda bir ayr?m yap?lmad?, ya t?mden k?t? olarak kabul edildiler ya da onlara sad?k olan ki?inin selametini tehlikeye atacaklar? ??phe g?t?rmez bir ger?ek olarak g?r?ld?. Katolik rahipler, insanlar?n bu ruhlara olan g?venini y?kmak yerine, t?m ruh t?rlerine kar?? nefret kusmay? i?eren bir yolu tercih ettiler. Nihayetinde ilahiler, dualar ya da rahiplerin serpti?i kutsal sular kullan?larak defedilen ve ta?lar ya da t?msekler i?indeki meskenlerinden ka?mak zorunda kalan ruhlarla ilgili bir dolu efsane t?redi. Bahar mevsimi geldi?inde Y?kseli? Haftas? boyunca t?pk? Katolik H?ristiyanl???n h?kim oldu?u di?er yerlerde oldu?u gibi Kuzey’de de rahipler, t?renlerle tarlalarda ve ?ay?rlarda gezinip ellerindeki kutsal su ve ha?la, dillerindeki dualar ve takdislerle ruhlar? i?lenmi? topraklardan defetmeye ??k?yorlard?. Bu ?zel hafta[28 - Gangdaga-vika: “Alay haftas?”.] boyunca birka? alay g?n?[29 - Gangdagar.] d?zenlenirdi. Bunlar d???nda sabit iki alay g?n? daha vard?: 25 Nisan’da ger?ekle?tirilen “b?y?k g?n” ve 1 May?s’da ger?ekle?tirilen “k???k g?n”. Bu t?r seromoniler do?rudan, ruhlara olan inanc?n devam etmesine olanak sa?l?yordu. Hatta g?n?m?zde bile “ruh t?msekleri” ya da hi? kimsenin dokunmamas? gereken, ruhlar?n yak?n zamana kadar kendilerine sunulan yiyecekleri kabul ettikleri yerler olan “ruh a?a?lar?” ile alakal? gelenekler yerine getirilmeye devam ediyor. Daha ?nemsiz do?a?st? yarat?klar hakk?ndaki yak?n d?nem hurafeleri aras?nda en yayg?n? elfler ve devlerle (Jutullar, Troller, Da? Trolleri) alakal? hurafelerdi. ?zlanda’daki hurafeler i?inde ?arp?c? bir yere sahip olan Huldre Folk[30 - Hulduf?lk: “Gizli halk”.] elflere ?rnek olarak verilebilir. Bu elfler g?r?n?? olarak insanlara benziyorlard?. Yeralt?nda ya da da?lar?n i?inde ya??yorlard?, insanlara kar?? her zaman d??manca yakla?m?yorlar, hatta zaman zaman s?cakkanl? ve dost canl?s? olabiliyorlard?. Bu sebepten dolay? onlara Dostlar[31 - “Sevgili”, “arkada? canl?s?” anlam?na gelen lj?fr’dan t?reyen Lj?flingar, l?flingar. T?pk? Almancada lieb’den gelen Liebling kelimesi gibi.] dendi?i de oluyordu. Norve?liler aras?nda da Gizli Halk ya da yeralt? halk? (t?msek halk?, da? halk?) ile ilgili bir?ok hik?ye bulunuyor, bunlardan en ?ne ??kan? ise Da? Han?m? Huldre hakk?nda olanlar. Huldre, ?o?u zaman k?t? niyetli olsa da bazen insanlara kar?? dost?a bir tav?r sergiledi?i de olurdu, ?rne?in bir ?obana g?r?nd???nde onunla konu?tu?u veya dans etti?i g?r?l?rd?. Da? han?m?, kar??dan bak?ld???nda ?ok g?zeldi, mavi ?nl??? ve beyaz keten ba?l??? da bu g?zelli?e g?zellik kat?yordu. Arkadan bak?ld???nda ise korkun?tu, s?rt?n?n i?i t?pk? bir oyuk gibi bo?tu ve hi? saklayamad??? bir kuyru?u vard?. Besili s???rlardan olu?an kocaman bir s?r?ye ve bu s?r?y? g?den k?peklere (huldre k?peklere) sahipti. G?zel ?ark?lar s?yleyip g?zel enstr?man ?alard? ama ?ark?lar?na her zaman bir melankoli h?kimdi. Ezgilere “Da? Han?m?’n?n ?alg?lar?” ad? veriliyordu. Yeralt? insanlar?, birbirlerinden ?ocuk sahibi olam?yorlard?. Bu sebeple gen? erkekleri ve kad?nlar? kendileriyle evlenmeleri i?in kand?rmaya ?al???rlard?. Ayr?ca insan ?ocuklar?n? ?almak gibi k?t? bir huylar? da vard?, be?ikteki bebe?i kendi ?ocuklar?yla de?i?tirirlerdi. Bu ?ocuklara de?i?tirilmi? peri bebekler[32 - Eski Nors: skiptingr, v?xlingr.] deniyordu. Nix ve Su Ruhu diye adland?r?lan ruhlar da vard?. Bu ruhlar genelde nehirlerde, g?llerde ve k?t? yarat?klar?n bulundu?u d???n?len baz? b?lgelerde ya?arlard?. ?rne?in Telemark’da yerel kay?tlara g?re Nix, her sene bir insan kurban istiyor ve gece ??kt?kten sonra su kenar?na yakla?anlar? a?a?? ?ekerek bo?uyordu. Bu Su Ruhlar?, kural gere?i art niyetsiz ve arkada? canl?s?yd?. Keman ?alma konusunda ustalard?, hatta bu ruhlar? sanat ??retmeleri i?in ikna etmek m?mk?nd?. Sonsuz kurtulu?a dair bir ?mitleri olmad???ndan genelde h?z?n dolu canl?lard?, ancak birisi kefaletlerini ?deme konusunda s?z verdi?inde ?ok mutlu olurlard?. Keman ?almay? ??rettikleri zaman genelde ilahi kurtulu? talep ederlerdi. Nix’in inledi?i ya da s?zland??? duyulursa bu birinin bo?ulmak ?zere oldu?una dair bir i?aret olarak kabul g?r?yordu. Nix, farkl? farkl? k?l?klarla ortaya ??kma yetisine sahipti; bazen uzun sa?l? yak???kl? bir gen?, bazen bir c?ce, bazen de gri sakall? bir ya?l? olabilirdi. Okyanustaysa Deniz Adam? ve Denizk?z? ya??yordu. Onlar da ho? ?ark?lar s?yleyip g?zelce ?alg? ?al?yorlar, insanlar? ya?ad?klar? yere ?ekiyorlard?. Gelecekteki olaylar? g?rme yetisine sahiplerdi. V?cutlar?n?n ?st k?sm? insan v?cudunu, alt k?s?mlar? ise bir bal???nkini and?r?yordu. Denizk?zlar?, y?zge?li kuyruklar?n? saklad?klar? s?rece ?ok g?zel g?r?n?yorlard?. Brownie (modern Norve??ede Nisse) ruhlar aras?nda kendine has bir yere sahipti. Brownie, k?rm?z? ?apkas? ve gri k?yafetleriyle k???k bir ?ocuk ya da k???k bir adam gibi g?r?n?yordu. Aln? her zaman ter i?indeydi ve ba?parmaklar? da yoktu. ?iftlik binalar?nda dola??r, kendisine ne kadar iyi davran?l?rsa ?iftlik i?lerine o kadar yard?mc? olurdu. ?te yandan ev sahipleri taraf?ndan g?cendirilirse, onlar?n ba??na b?y?k dertler a?ma kabiliyeti de vard?. E?er Brownie ya?ad??? yerden memnunsa seyise atlar? beslemesi i?in bir el atar, inekleri sa?an k?za yard?mc? olur, hatta ya?ad??? ?iftli?i ge?indirmek i?in kom?ulardan hem saman hem yemek ?alard?. Ancak memnun de?ilse s???rlar? lanetler, yeme?i ??r?t?r ve evin ba??na t?rl? t?rl? u?ursuzluklar getirirdi. Farkl? ?iftliklerden iki Brownie’nin saman ?alarken birbirleriyle kar??la?t?klar? da olurdu, i?te o zaman saman saplar?yla ate?li bir d?v?? ba?lard? muhtemelen. ?htiyatl? k?yl?ler, Noel Arifesi’nde Brownie i?in Noel pudingi ay?rmay? ihmal etmezlerdi. Uyuyan bir ki?i, ne zaman g??s?nde bir a??rl?k hissetse ya da rahats?z edici r?yalar g?rmeye ba?lasa hi? ??phesiz bu Karabasan ya da Incubus’un i? ?st?nde oldu?una, o ki?inin de Karabasan taraf?ndan “ziyaret edildi?ine” i?aret ediyordu[33 - Eski Nors: mara tra? hann: “Karabasan basmas?.”]. Bir anlat?ya g?re Karabasan’?n kafas? yoktu, hatta asl?nda belli belirsiz kahverengi bir b?zg?den fazlas? de?ildi. Ba?ka bir anlat?ya g?reyse Karabasan, geceleri ortal?kta dola?an ve a??rl???n? uyuyan ki?i ?st?ne veren ger?ek bir kad?nd?. Bu anlat?daki Karabasan, g?nd?zleri normal insanlar olan ancak geceleri kurt ?ekline giren s?zde kurt adamlardan ?ok da b?y?k bir farkl?l?k g?stermiyordu[34 - Almanca Werwolf, do?rudan “adam-kurt” anlam?na geliyor: Bu kelime, Eski Nors d?nemine kadar uzan?yor ve o d?nemde vargulfr kelimesine d?n??t?r?lm??.]. Kurt ?ekline girdiklerinde k?t?l?kler yapmak, uyuyan insanlara sald?rmak, kilise mezarl?klar?ndaki cesetleri yemek ve par?alamak i?in ortal?klarda geziniyorlard?. ?sve?’teki ilk Yngling krallar?ndan biri olan Vanlandi’yle alakal? eski bir efsane, Huld ad?nda bir cad?n?n Karabasan ?ekline girerek kral? ziyaret etti?ini ve onu nefessiz b?rak?p ?ld?rd???n? ?ne s?r?yor. Atalar?m?z?n b?yle varl?klara olan inanc? o kadar derindi ki Eidsifa Dinsel Kanunu ?u sat?rlar? i?eriyordu: “E?er kan?tlar bir kad?n?n Karabasan ?ekline girip herhangi birini ya da hizmet?ilerini ziyaret etti?ini g?sterirse, bu kad?n ceza olarak ?? ?sve? mark? ?demeli; e?er ?deyemiyorsa ya?ad??? yerden s?r?lmeli.” Karabasan ve kurt adam, daha ?nce bahsedilen Karanl???n Yolcular? ve Gece Yolcular?’yla ili?kilendirilmi?ti, zaten sonraki d?nemlerde bunlar aras?nda ?ok belirgin bir ayr?m da yap?lamam??. D?? g?r?n???n? gizleme yetisine, eski tabire g?re “?oklu g?r?nt?ye” (eigi einhamr) sahip olan bir ki?i zaman zaman “?ekil de?i?tiren” (hamhleypa) olarak da an?l?yordu. Kahramanlar ve Valhalla’da Ya?am Tanr?lar?n kaderleri ve yapt?klar? b?y?k i?lerden s?k s?k s?z ettik, bu kadar s?k s?z etmedi?imiz ?ey ise dostlar? haline gelen insanl?kla birlikte Asgard’daki g?nl?k ya?am? nas?l ge?irdikleri. Freyja da Odin de huzurlar?na ??kan kahramanlar? bizzat kar??l?yorlard?. Freyja kahramanlar?n? Folkvang’da, Odin ise Vingolf ve Valhalla’da a??rl?yordu. Bu b?lgelerin hangisinin tercih edildi?i hakk?nda bir bilgimiz yok ama Odin ve kahramanlar?n Valhalla’da nas?l vakit ge?irdi?ine dair kay?tlar var. ?nsanl?k Valhalla’y?, g??en kahramanlar?n dinlenme yeri olarak g?r?yordu. Kahramanlar, buradayken g?nlerini ne?e ve memnuniyet i?inde ge?iriyorlard?. Odin, bu kahramanlar? Valk?rler arac?l???yla bizzat se?iyordu. Bu kahramanlar?n ?o?u belli ba?l? ?sir Tanr?lar? ya da onlarla tan??mak i?in sab?rs?zlanan eski cesur kahramanlar taraf?ndan kar??lan?yordu. Kahramanlar, Valhalla’da g?nlerce s?ren d?v??lerle ve ziyafetlerle e?leniyorlard?. Sabahlar?, z?rhlar?n? ku?an?p birbirleriyle d?v???p yine birbirlerini ?ld?rmek i?in meydana y???l?rlard?, ancak tabii ki hi? zarar g?rmemi? olarak tekrar dirilirler, yemek ve i?mek i?in otururlar, ?ok yak?n yolda?lar olarak kalmaya devam ederlerdi. Kahramanlardan olu?an birlik ?ok b?y?kt? ve say?lar? devaml? art?yordu, ama hi?bir zaman S?hrimnir isimli domuzun etini bitirebilecek say?ya ula?am?yorlard?. A??? Andhrimnir her g?n bu bo?an?n etini Eldhrimnir isimli kazanda kaynat?rd? ama ak?am olunca hayvan t?pk? ?nceki g?nk? gibi canl? ve yaralanmam?? haliyle ayaklan?yordu. Kahramanlar, Valk?rler taraf?ndan onlar i?in bardaklara konan biralar? ve lik?rleri i?iyordu. Aralar?nda yaln?zca Odin ve onun se?ti?i ki?iler ?arap i?me onuruna eri?iyordu. ??tikleri lik?r?n t?m?, Valhalla’n?n ?at?s?ndaki L?rad isimli a?ac?n dallar?n? kemiren ke?i Heidrun’un memesinden ak?yordu. Lik?r, salonda bulunan devasa i?ki ?ana??n? dolduruyordu ve t?m kahramanlar? sarho? edebilecek bolluktayd?. L?rad, yaln?zca t?m bu lik?r? bah?etme niteli?ine sahip de?ildi, ayn? zamanda Valhalla’n?n ?at?s?nda a?ac?n g?vdesini kemiren bir geyik de bulunuyordu. Eikthyrnir ad?ndaki bu geyi?in boynuzlar? Vergelmir’e kadar uzan?yor; bereketli sular?, di?er on ?? nehirle birlikte ?sir’in su kayna?? olan on iki nehre ta??yordu. Yozla?ma Asgard ve Valhalla’n?n hen?z yeni in?a edildi?i ?afak vaktinde tanr?lar; hayatlar?n? safl?k, mutluluk ve huzur i?inde ge?iriyorlard?. Volusp?’da ?sir’in bu alt?n ?a??yla ilgili, “Satran? oynad?klar? bah?elerinde hayat g?zeldi, alt?nlar? hi? eksik olmazd?,”diye yaz?yor. Ard?ndan ?? b?y?k Thursar Kad?n?, Jotunheim’den ??k?p ?sir ve Vanir aras?ndaki nefreti k?r?kledi. Kavgadaki halkalardan biri, Gullveig isimli kad?n?n Valhalla’da yak?lmas?yd?: “?? kez do?an? ?? kez yakt?lar ama o her defas?nda tekrar canland?.” ?sir, bar???n h?l? korunup korunamayaca??n? konu?mak i?in birbirlerine dan??t?. Art?k ?ok ge?ti. Odin, m?zra??n? d??man hatlar?na do?ru savurdu ve tanr?lar aras?ndaki ilk sava? b?ylece ba?lad?. ?sir kalesinin surlar? delindi, bunun ?zerine Vanir bu gedikten ge?erek Asgard’a y???ld?. Nihayetinde ?sir ve Vanir aras?nda bar?? ilan edildi ki bu hik?ye daha ?nce anlat?ld?. Art?k safl???n alt?n ?a?? sona ermi?ti. Tanr?lar kendilerini korumak zorunda kalacaklard?, hatta bunu Yap? Ustas? Dev’i kand?rd?klar? seferde oldu?u gibi zaman zaman hileyle yapacaklard?. Skadi ve Gerd gibi baz? dev kad?nlar ?sir’in meskenine girme hakk? kazand?lar ve b?ylece Asgard’?n kutsall??? bozuldu. Huzur d?neminin yerini ?alkant?l? sava? d?nemi ald? ve tanr?lar bu d?nemde b?y?l? silahlar?n yan? s?ra kahramanlar?n yard?m?na hi? olmad??? kadar ?ok ihtiya? duydular. Tanr?lar, art?k d?nyay? huzurun el?ileri olarak y?netmiyorlard?, aralar?nda en ?ne ??kanlar? sava? tanr?lar?na d?n??m??t?. Bu d?nem, yi?it?e eylemlerin ve hilebaz oyunlar?n s?k?a ge?ti?i bir?ok efsaneye yol a?t?. Tanr?lar, zafere ve ?ana giden yolda t?kezlemeye ba?lad?lar. Yozla?ma, tanr?lardan insanlara ge?ti. Sava? Tanr??alar? Valk?rler, ?l?ml?lerin diyar?na at s?rd?ler ve bar?? bu diyarda da yaln?zca dilden dile ge?en bir hik?yeye d?n??t?. Tanr?lar?n Hazineleri Loki’nin k?t?l??? asl?nda, ?sir’in devlerle olan sava??nda onlara ?ok yarar sa?layan t?m de?erli silahlar? ve hazineleri ele ge?irme ?zerine kuruluydu. Bir keresinde Loki, Sif’in t?m sa??n? kesti. Thor, neler oldu?unu ??renince Loki’yi ele ge?irdi ve v?cudundaki t?m kemikleri k?raca??n? s?yleyerek onu tehdit etti. Loki, Kara Elflere gidip Sif’in kendi sa??n?n t?pat?p ayn?s? gibi b?y?yecek alt?ndan bir sa? getirece?ini s?yledi?inde Thor yumu?ad?. Loki, bu vazifeyi yerine getirmek i?in Ivaldi’nin O?ullar? olarak bilinen c?celere gitti. Ivaldi’nin O?ullar?, yaln?zca s?z konusu sa?? yapmakla kalmad?, ayn? zamanda Skidbladnir adl? gemiyi ve Gungnir adl? m?zra?? da yaratt?. Loki sonras?nda hemen ba?ka bir c?ce olan Brokk’a gitti. Brokk’un karde?i Sindri’nin, bu ?? hazine kadar de?erli nesneler ortaya koyacak yetene?e sahip olmad???n? ?ne s?rerek ba??n?n ?st?ne bahse girdi. Bunun ?zerine Brokk ve Sindri demir oca??n? haz?rlad?lar. Sindri, oca?a bir domuz derisi koydu ve deriyi ocaktan alana dek Brokk’a ate?i k?r?klemesini s?yledi. Sindri oradan ayr?lm??t? ki bir sinek ??kageldi ve Brokk’un koluna konup c?ceyi soktu, c?ce buna ra?men ate?i k?r?klemeye devam etti. Nihayetinde Sindri deriyi ocaktan al?nca, alt?n k?llar? olan bir yaban domuzu ortaya ??kt?. Sonra oca?a biraz alt?n koydu ve t?pk? ?ncesinde oldu?u gibi Brokk’a ate?i k?r?klemesini s?yleyip oradan ayr?ld?. O gider gitmez sinek de hemen geri d?nd?, Brokk’un ensesine konup ?ncekinden iki kat daha sert bir ?ekilde c?ceyi ?s?rd?. Brokk, buna ra?men Sindri d?nene kadar dayand?. Nihayetinde Sindri geri d?n?p ocaktan alt?n y?z?k Draupnir’i ??kard?. Sonra ate?e biraz demir koydu ve Brokk’a k?r?klemesini s?yledi, e?er k?r?klemeyi b?rak?rsa nesnenin bozulaca??n? s?yledi, ancak sinek tekrar ??kageldi. Brokk’un g?zlerinin aras?na kondu ve c?cenin g?zkapaklar?n? soktu; akan kanlar nedeniyle Brokk g?remez olmu?tu. C?ce ister istemez ellerinden birini, sine?i kovmak i?in k?r?kten ay?rd?. Tam o s?rada demirci c?ce yeti?ti ve eserinin neredeyse ??p olaca??n? hayk?r?p demiri ocaktan kald?rd?; ocaktan ??kan ?ey bir ?eki?ti. Bu ?? nesneyi de Brokk’a verip bir an ?nce Asgard’a gitmesini ve bahsin kar??l???n? istemesini s?yledi. ?sir Tanr?lar? yarg? koltuklar?na oturdular. Loki ve Brokk aras?ndaki bahsin sonucuna Odin, Thor ve Frey karar verecekti. Loki hedefinden hi? ?a?mayan Gungnir adl? m?zra?? Odin’e, Sif’in ba??na konar konmaz k?k salacak alt?n sa?? Thor’a, r?zg?r? her zaman lehine kullanan ve gerekti?i durumda katlan?p cepte ta??nabilen gemi Skidbladnir’i de Frey’e verdi. Brokk ise her dokuz gecede bir kendisi kadar a??r sekiz y?z?k daha “do?uran” Draupnir’i Odin’e teslim etti. Frey’e de hem havada hem de denizde b?t?n atlardan ?ok daha h?zl? giden, yoldayken k?llar?ndan sa??lan g??l? ???kla karanl?k b?lgeleri ve hatta gecenin kendisini dahi ayd?nlatan Gullinbusti adl? yabandomuzunu verdi. Thor’a ise Mj?llnir adl? ?ekici sundu; Thor, bu ?eki?le ?n?ne ??kan her ?eye ne kadar sert vurursa vursun ?ekicin ?st?nde tek ?izik dahi olu?mazd?. Ayr?ca bu ?eki? ni?an ald??? her ?eyi vurur, sonras?nda kendi g?c?yle sahibinin eline geri d?nerdi. Thor isterse bu ?ekici minicik olana kadar k???lt?p cebinde ta??yabilirdi. ?te yandan bu ?ekicin bir kusuru vard?: Sap? az?c?k k?sayd?. Bu hazineler ?st?ne ?sir, bahsi kazanan ki?inin Brokk oldu?unu duyurdu, zira Mj?llnir’in geli?iyle birlikte Buz Devleri’ne kar?? m?thi? bir silah kazanm??lard?. Loki, ba??n? kaybetmektense ba?ka bir bedel ?demek istedi ama Brokk raz? olmad?. “?yleyse yakalayabiliyorsan yakala da g?relim,” diyen Loki, laf? s?yler s?ylemez g?zden birdenbire kayboldu, ??nk? hem havada hem de suda ko?mas?n? sa?layan ?zel ayakkab?lar giyiyordu. C?ce, Thor’dan Loki’yi yakalamas?n? istedi ve Thor da ?yle yapt?. Sonunda Brokk tam Loki’nin ba??n? kesmek ?zereydi ki Loki, bahsin yaln?zca ba?? ?zerine oldu?unu, boynuna zarar gelmemesi gerekti?ini hayk?rd?. Bunun ?zerine Brokk, Loki’nin dudaklar?n? birbirine dikmeye ba?lad?. Kendi b??a??yla bir kesik atamam??t?, ama karde?inin ?uvald?z?yla ufak delikler a?t? ve bu deliklerden ge?irdi?i s?r?mla Loki’nin a?z?n? s?k? s?k? dikti. Bunu yapt?ktan sonra da dikmek i?in kulland??? s?r?m?, Loki’nin dudaklar?n? y?rtarak geri ald?[35 - Snorri’nin yazd??? Edda I, 340-346.]. ?dun’un Ka??r?l??? Dev Kad?n? Skadi’nin ?sir aras?na nas?l kabul edildi?i ve babas? Thjazi’nin cinayetinin bir telafisi olarak Njord’un Skadi’ye e? olarak verildi?i hik?ye zaten anlat?ld?. Loki’nin hileleri bu olaylara do?rudan etki etmi?ti. Zaman?nda Loki ve Hoenir’i yan?na alan Odin, yiyecek bulman?n ?ok zor oldu?u da?lar ve ?orak araziler ?zerinden gidecekleri bir yolculu?a ??kt?. Nihayetinde bir vadiye indiler ve bir s???r s?r?s?yle kar??la?t?lar, s?r?den birini kap?p ate? yakt?lar ve eti kaynatmaya ba?lad?lar. Pi?ti?ini varsay?p eti ate?in ?st?nden ald?lar ancak et h?l? ?i?di, bu y?zden bir s?re daha kaynatmak zorunda kald?lar. ?kinciye ayn? ?ey oldu?unda bu tuhaf olay?n sebebinin ne oldu?unu tart??maya ba?lad?lar. O s?rada bir a?ac?n alt?nda oturuyorlard? ve tepelerinden gelen bir ses duydular. Bu ses, etin bir t?rl? pi?meme sebebinin a?a?ta t?neyen canl? oldu?unu s?yl?yordu. Daha dikkatlice bak?nca a?a?ta kocaman bir kartal oldu?unu g?rd?ler. Kartal, ?k?z?n etiyle kendi a?l???n? da dindirirlerse etin ?ok ge?meden pi?ece?ini s?yledi. Tanr?lar buna r?za g?sterdiler, b?ylece kartal a?a?? do?ru s?z?ld? ve etin hem ?n butlar?n? hem de arka butlar?n? kapt?. Loki bunu g?r?nce o kadar sinirlendi ki bir sopa al?p kartala vurdu. Bunun ?zerine kartal uzaklara do?ru u?maya ba?lad? ama sopan?n bir ucu kartal?n v?cuduna ?deta yap??t?, di?er ucuysa Loki’nin elinde kald?. B?ylece Loki, kollar?n?n kopaca??n? d???nd??? o ?na kadar a?a?lar?n ve tepelerin ?zerinde s?r?klendi. Merhamet etmesi i?in kartala yalvard? ama ?dun’u ve elmalar?n? Asgard’dan ka??rmaya s?z verene dek kurtulamad?. Ancak yemin edip kartal?n bu iste?ini ger?ekle?tirece?ine s?z verdikten sonra, dostlar?n?n yan?na d?nebildi. B?ylece Asgard’a geri d?nd?ler. Kartal’?n Loki’ye verdi?i s?re dolmak ?zereyken Loki ?dun’a gidip Asgard’?n s?n?rlar?n?n ?tesinde bulunan ormanl?k bir alanda ?ok ?zel elmalar ke?fetti?ini s?yledi. Hi? ??phesiz ?dun, bu elmalar? almay? ?ok isterdi ve bunun i?in de elmalar?n ke?fedildi?i yere gitmesi gerekecekti. ?stelik kar??la?t?rmak i?in kendi elmalar?n? da yan?na alsa iyi olurdu. Bunun ?zerine ?dun g?zlerinin ba?lanmas?na izin verdi ve aniden kartal ??kagelip onu ka??rd?. K?l?k de?i?tirmi? Dev Thjazi’den ba?kas? olmayan bu kartal, ?dun’u Thrymheim’deki meskenine ta??d? ve bir s?re boyunca orada tuttu. ?sir, ?ok ge?meden ?dun’un elmalar?n?n yoklu?unu hissetmeye ba?lad?, ??nk? sa?lar? a?armaya, bedenleriyse ya?lanmaya ba?lam??t? ve gen?liklerini geri getiremiyorlard?. ?dun’un ortadan kaybolu?unu ara?t?rmak i?in ciddi bir toplant?da bir araya geldiler. Sonra aralar?ndan biri, ?dun’un Loki’yle birlikte Asgard’?n d???na do?ru y?r?d???ne ?ahit oldu?unu s?yledi. Tanr?lar Loki’yi huzurlar?na ?a??rarak onu ?l?mle ve korkun? i?kencelerle tehdit ettiler. Loki o kadar korkmu?tu ki Freyja do?an k?l???n? ?d?n? vermeyi kabul ederse ?ayet ?dun’u geri getirebilece?ine dair s?z verdi. Bu iste?i kabul edildi ve Loki do?an k?l???nda Jotunheim’e do?ru u?tu. Tam da Thjazi’nin bal?k tutmak i?in denize a??ld???, ?dun’un ise evde yaln?z oldu?u bir vakitte Thrymheim’e vard?. ?dun’u bir cevize d?n??t?rd? ve onu yan?na al?r almaz u?abildi?i kadar h?zla u?maya ba?lad?. Ama ?ok ge?meden Thjazi eve d?nd? ve ?dun’u bulamay?nca kartal ?ekline b?r?n?p Loki’yi kovalamaya ba?lad?. Kartal, do?anla olan aray? yava? yava? kapat?yordu. ?sir, iki ku?un birbirine iyice yak?nla?t???n? g?r?nce, Asgard’?n surlar?n?n d???na hemen bir tala? y???n? y??d?lar. Loki i?eri girer girmez de bu tala?lar? aleve verdiler. Kartal zaman?nda duramad? ve do?rudan b?y?k ate?in i?ine dald?. Kanatlar? alev ald? ve u?maya devam edemedi. B?ylece ?sir Tanr?lar?, Thjazi’yi ele ge?irdiler ve Asgard’?n kap?lar?n?n hemen giri?inde onu ?ld?rd?ler. Thjazi, en korkun? devlerden biriydi. Babas? Olvaldi o kadar zengindi ki Thjazi ve iki karde?i Idi ve Gang, miras? b?l??ecekken alt?nlar? kucak dolusu b?lerek ay?rmak zorunda kalm??lard?. Thjazi’nin k?z? Skadi, babas?n?n ?l?m? i?in kefalet talep etmek i?in Asgard’a geldi?inde, bir e? se?me izni verildi?inde memnun kalmad?; ayn? zamanda ?sir’in kendisini g?ld?rmesini istedi ki bu neredeyse imk?ns?z gibi g?r?l?yordu. Acil durumla ilgilenmesi i?in yine Loki’ye ba?vuruldu, bunun ?zerine Loki bir ke?iyle edebe ayk?r? m?nasebetlerde bulundu ve Skadi elinde olmadan g?lmeye ba?lad?. Sonras?nda Odin, Thjazi’nin iki g?z?n? eline ald? ve g?kkubbeye f?rlatt?, devin g?zleri g?klerde birer y?ld?z olarak kald?[36 - Snorri’nin yazd??? Edda I, 208-214.]. Thor’un Jotunheim’e Yapt??? Talihsiz Yolculuk Y?ld?r?m Tanr?s? Thor, devlerin en az?l? d??man?yd?. Buna ra?men onlarla kar??la?malar?nda galip ??kan her zaman o de?ildi. G?nlerden bir g?n ke?ileri ve Loki’yle beraber yol al?yordu, hava karar?nca k?yl?lerin yan?nda kalmaya karar verdiler. Thor burada ke?ilerini kesti, derilerini y?zd? ve yemek i?in haz?rlad?. Sonra k?yl? adam?, e?ini, o?lunu ve k?z?n? yeme?e ortak olmalar? i?in davet etti, yaln?z t?m kemikleri ke?ilerin derisinin i?ine koymalar?n? istedi. Yaln?zca biri hari? hepsi bu iste?e boyun e?di. ?ift?inin o?lu Thjalfi, ili?i yemek i?in uyluk kemiklerinden birini k?rm??t?. ?afak vakti gelince Thor uyand?, k?yafetlerini giydi, Mj?llnir’i havaya kald?rd? ve ?ekiciyle ke?ilerin derilerini kutsad?. ?ok ge?memi?ti ki ke?iler ayakland?, t?pk? ?nceki g?nk? gibi capcanl?yd?lar. Fakat i?lerinden birinin arka aya?? topall?yordu. Bunun ?zerine Thor, k?yl?n?n ya da ailesinden birinin uyluk kemi?ini k?racak kadar dikkatsiz davrand???n? anlad?. ?fkeyle ka?lar?n? ?att?, ?ekicini ?yle s?k? s?k? tutuyordu ki parmak bo?umlar? bembeyaz kesildi. K?yl? ve ailesi, merhamet dileyip telafi olarak ellerindeki her ?eyi vermeyi teklif ettiler. Thor, kar??s?ndakilerin ne kadar ?ok korktu?unu g?r?nce ?fkesi dindi ve yat??t?. Fidye olarak k?yl?n?n iki ?ocu?unu yani o?lu Thjalfi ve k?z? Roskva’y? almay? kabul etti, o andan sonra bu ikisi Thor’u takip etmeye ba?lad?lar. Ke?ileri k?yl?ye b?rakan Thor, Jotunheim’e olan yolculu?una devam etmek i?in yola koyuldu. ?nce k?y?ya vard?, sonra okyanusun derinliklerini a?t? ve beraberindekilerle birlikte bir kez daha karaya ayak bast?. ?ok ge?meden b?y?k bir ormana vard?lar, karanl?k ??kene kadar bu ormanda zikzak ?izip durdular. Aya?? ?abuk olan Thjalfi, Thor’un erzakla dolu heybesini ta??yordu. Yol boyunca yemek olarak toplayabilecekleri ?ok az ?ey vard?. Gece ??k?nce ba?lar?n? bir yere sokabilmek i?in etrafa bak?nd?lar ve devasa bir baraka buldular, barakan?n yan taraf?ndaki kap?s? en az baraka kadar geni?ti. ??eri girdiler ve uyumak i?in uzand?lar. Gece yar?s? ?yle ?iddetli bir deprem oldu ki t?m bina adeta yerinden oynam??t?. Thor dostlar?n? uyand?rd? ve orta duvardaki kap?y? g?stererek daha k???k olan odaya gitmelerini s?yledi, kendisiyse Mj?llnir’i eline al?p binan?n e?i?ine oturdu. Thor’un kulaklar? b?y?k bir pat?rt? ve velveleyle ??nl?yordu. Sabah olunca d??ar? ??kt?lar ve yak?nlarda, orman?n i?inde uzanm?? muazzam c?sseli horlayan bir adam g?rd?ler. Thor, gece duydu?u g?r?lt?ye sebep olan ?eyin ne oldu?unu anlam??t?. G?? kemerini iyice s?kt?, ancak tam o s?rada devasa adam uyand? ve (s?ylenene g?re) Thor hayat?nda ilk kez hemen g?c?ne ba?vurmak istemedi. Bunun yerine adam?n ismini sordu. Adam cevap verdi: “Ad?m Skrymir. Ben de senin ad?n? sorard?m ama gerek yok, ??nk? senin Asa-Thor oldu?unu biliyorum. Eldivenime ne yapm??s?n?z b?yle?” Skrymir, bu s?zleri s?yler s?ylemez e?ilip eldivenini yerden ald?. Thor, geceyi ge?irdikleri barakan?n asl?nda devin eldiveni oldu?unu, k???k odan?n ise ba?parma?? k?sm? oldu?unu fark etti. “Beraber seyahat edelim mi?” diye sordu Skrymir. “Olur,” dedi Thor. Yola ??kmadan ?nce iki grup ayr? ayr? kahvalt?lar?n? yapt?lar; Skrymir kendi heybesinden, Thor ve beraberindekilerse kendi heybelerinden yediler. Sonra Skrymir, yiyecekleri tek bir heybeye koymay? teklif etti. Thor bu teklife raz? oldu, b?ylece Skrymir hem onlar?n erza??n? hem de kendi erza??n? tek bir heybeye koyup omzuna att?. Skrymir, g?n boyunca di?erlerinin ?n?nden devasa ad?mlarla y?r?d?, ak?am olunca da kocaman bir me?e a?ac? bularak gece yatacaklar? yeri belirledi. “Ben burada uyuyaca??m, heybeyi al?p yeme?inizi yiyebilirsiniz,” dedi. Hemen sonra uykuya dald? ve ?iddetle horlamaya ba?lad?. Thor, heybenin d???m?n? a?maya koyuldu ama ba?aramad?. O kadar ?abalamas?na ra?men ?ok vakit kaybedince ?fkelenmeye ba?lad?, Mj?llnir’i iki eliyle kavray?p Skrymir’in kafas?na vurdu. Skrymir uyanarak “Ba??ma bir yaprak m? d??t??” diye sordu. Ard?ndan “Yeme?inizi yediniz mi?” dedi. “Evet, yedik,” diye cevap verdi Thor. “Biz de ?imdi yat?yorduk.” Gece yar?s? Thor, yine Skrymir’in horlay???yla aya?a f?rlad?, t?m orman bu sesle yank?lan?yordu. Devin yan?na gitti, ?ekicini havaya kald?rd? ve aln?na ?yle bir darbe indirdi ki ?ekicinin ucu devin kafatas?na kadar g?m?ld?. Skrymir uyan?p sordu: “?imdi ne oldu? Ba??ma bir me?e palamudu mu d??t?? Thor, sen ne yap?yorsun?” Thor, yeni uyand???n? ve vaktin geceyar?s?n? hen?z ge?ti?ini s?yleyip oradan uzakla?t?. “Ah ona ???nc? kez bir vurabilsem, i?te o zaman bir daha asla g?n y?z? g?remez,” diye d???nd? Thor kendi kendine. Skrymir tekrar uykuya dalana kadar bekledi. G?n?n do?mas?na az bir zaman kala dev yeniden uykuya dald? ve Thor hemen devin yan?na giderek t?m g?c?yle ?akaklar?na darbe indirdi, ?yle ki bu kez ?ekici sap?na kadar devin kafatas?na g?m?ld?. Skrymir uyand?, eliyle ?enesini ka??d? ve ??yle dedi: “Herhalde tepemdeki a?a?ta ku?lar var, dallar?n ?st?nden kafama bir ?ey d???p duruyor. Sen uyan?k m?s?n Thor? Hadi, yola ??kma zaman? geldi, Utgard Kalesi zaten ?ok uzakta de?il. Kendi aran?zda konu?urken duydum, benim ?ok b?y?k oldu?umu s?yl?yordunuz, ama Utgard’a vard???n?zda benden ?ok daha b?y?k adamlar g?receksiniz. Ayr?ca izin ver giderayak sana iyi bir tavsiye vereyim: ?ok b?b?rlenme. Utgard-Loki’nin yan?ndakiler, ?ok b?b?rlenen k???k adamlara tahamm?l etmezler. Belki geri d?nmek istersin ki bu yapabilece?in en ak?ll?ca ?ey olur. Ama ille de gidece?im diyorsan do?uya do?ru ilerle. Ben ?urada g?rd???n da?lara, kuzeye do?ru gidece?im.” Skrymir, bu s?zleri s?yledikten sonra erzak heybesini omzuna at?p orman?n d???na do?ru y?r?d?. Thor ve yan?ndakiler, onun gitmesine ?ok memnun oldular. Thor ve yolda?lar? g?n ortas?na dek y?r?d?ler. Ard?ndan a??k arazinin ortas?nda y?kselen bir kaleyle kar??la?t?lar, bu kalenin tepesini g?rebilmek i?in kafalar?n? ?yle fazla kald?rd?lar ki ba?lar? enselerine de?iyordu neredeyse. Kalenin i?ine a??lan ge?itler demir parmakl?klarla kapat?lm??t?, fakat k???k kapa??n yan?ndan i?eri sokuldular ve kocaman bir salonla kar??la?t?lar, buraya do?ru y?r?meye ba?lad?lar. Kap? a??kt?. ??eri girdiler ve muazzam boyutlardaki bir?ok adam?n oturaklar ?st?nde oturdu?unu g?rd?ler. Kral Utgard-Loki de bu adamlar aras?ndayd?. Thor ve yolda?lar? Kral’? selamlad?lar, ama Utgard-Loki yaln?zca k???mseyici bir kahkaha at?p kar??s?ndaki minik adam?n Binici Thor olup olmad???n? sordu. “Hi? ??phesiz g?r?nd???nden daha b?y?ks?nd?r,” dedi. “S?yleyin bakal?m, sen ve yolda?lar?n ne gibi i?lerde iyisiniz? Ay?rt edici bir yetene?i olmayan hi? kimse bizim konu?umuz olamaz.” Di?erlerinin arkas?nda dikilen Loki s?z ald?: “Sonucunu g?rmeye d?nden haz?r oldu?um bir yetene?im var, buradaki hi? kimse benden daha h?zl? yemek yiyemez.” Utgard Loki cevap verdi: “Birazdan ??reniriz.” Sonra Logi ad?ndaki bir adama oturdu?u yerden kalk?p ?ne ??kmas?n?, Loki’yle yemek yeme yar??? yaparak yetene?ini g?stermesini emretti. ?st? et dolu b?y?k bir tahta i?eri getirildi ve zemine b?rak?ld?. Et dolu tahtan?n bir ucuna Loki, di?er ucuna Logi oturdu ve b?t?n g??leriyle yemeye ba?lad?lar. Nihayetinde tahtan?n ortas?nda bulu?tular, fakat Loki yaln?zca eti yerken; Logi etlerle birlikte kemikleri, bir de ?st?ne tahtay? yemi?ti. Dolay?s?yla Loki yar??? kaybetti. “?uradaki gen? ?ocuk ne yapar?” diye sordu Utgard-Loki. “Ben de biriyle ko?u yar??? yapmak isterim,” dedi Thjalfi. “?yleyse ?ok h?zl? ko?man gerekecek,” oldu Utgard-Loki’nin cevab?. Sonra a??kl??a giderek Hugi ad?ndaki k???k bir adamdan, Thjalfi ile yar??mas?n? istedi. ?lk yar??ta Hugi o kadar ?ne ge?ti ki hedefe dokunup geri d?nd???nde yolda Thjalfi’yle kar??la?t?. “E?er kazanmak istiyorsan bacaklar?n? az?c?k daha a?mal?s?n ama ?u ?na dek bizi ziyaret eden en h?zl? ko?ucu sensin do?rusu,” dedi Utgard-Loki. ?kinci yar??ta Hugi hedefe dokunup geri d?nm??t? ki Thjalfi’nin h?l? ko?acak epey mesafesi vard?. “?ok iyi, ?ok iyi ama ???nc? kez de ko?san?z sonucun de?i?ece?ini sanm?yorum,” dedi Utgard-Loki. Ard?ndan bir kez daha ko?tular. Hugi hedefe dokunup geri d?nd???nde, Thjalfi daha yolun yar?s?n? bile tamamlayamam??t?. Herkes, bu yar??? da bitmi? olarak kabul etti. “Bizimle ne gibi bir yar??a giri?ebilirsin Thor? G??lerin hakk?nda muhte?em ?vg?ler duyduk,” dedi Utgard-Loki. “Aran?zda i?mek isteyen biri varsa, onunla i?ebilirim,” diye cevap verdi Thor. “Pek?l?,” dedi Utgard-Loki. Ard?ndan salona geri d?n?p, i?ki ta??y?c?s?n? ?a??rd?. Kusur i?leyen adamlar?, b?y?k bir boynuzdan i?ki i?mekle cezaland?r?l?yordu, i?te bu boynuzun getirilmesini emretti. “E?er biri bu boynuzu tek i?imde bitirebilirse g?z?m?ze girer; zira baz?lar? iki ?eki?te anca bitirebiliyor. Ancak ?? ?eki?e ihtiyac? olan zay?f adamlar?n aram?zda bar?nmas? s?z konusu olamaz.” Thor, bakt???nda boynuzun ?ok geni? olmad???n? ama epey uzun oldu?unu g?rd?. ?ok susam??t? ve boynuzu dudaklar?na g?t?r?p kana kana i?ti, ikinci kez yudum almak i?in kafas?n? kald?rmas?na gerek kalmayaca??n? d???n?yordu. Ancak ne kadar i?ebildi?ine bakmak i?in durdu?unda, sanki i?kiyi hi? azaltamam?? gibi geldi. “G?zel i?tin ama ?ok fazla i?ti?in de s?ylenemez. Do?rusu biri bana Asa-Thor’un asl?nda o kadar da iyi bir i?ici olmad???n? s?ylese buna inanmazd?m, eminim ikinci yudumunda boynuzu bo?altacaks?n,” dedi Utgard Loki. Thor hi?bir cevap vermedi, alabilece?i en b?y?k yudumu ald?; buna ra?men boynuzun ?b?r ucu h?l? Thor’un d???nd??? gibi yukar? kalkmam??t?. Durup bakt???nda ilk i?i?inden daha da az i?mi? gibi geldi, en az?ndan art?k boynuzun i?indeki i?ki d?k?lmeden ta??nabilecek bir seviyeye inmi?ti. “???nc? kez i?mek ister misin bilemem ama ?o?unu b?rakt?n zaten. E?er di?er oyunlarda da bu kadar beceriksiz ??karsan, ?sir i?inde sahip oldu?un b?y?kl??? bizim aram?zda kazanamazs?n, haberin olsun,” dedi Utgard-Loki. Thor ?fkelendi, boynuzu bir kez daha dudaklar?na g?t?rd?. T?m g?c?yle i?meye ba?lad?, s?n?rlar?n? zorlayana dek i?ti. Durup bakt???nda i?ki seviyesinin ?ok az azald???n? g?rm??t? ama art?k i?mek istemiyordu. “Tahmin etti?imiz kadar b?y?k bir adam olmad???n a?ik?r. Belki ?ans?n? ba?ka oyunlarda denemek istersin, zira g?r?n??e g?re bu oyunda ?ans?n yaver gitmedi, de?il mi?” dedi Utgard-Loki. Thor cevap verdi: “Risk almaya haz?r?m. Fakat s?ylemeliyim ki buradaki gibi i?seydim, evimde, ?sir aras?nda b?y?k ?vg?ler kazanm??t?m bile.” Utgard-Loki s?ze girdi: “K???k ?ocuklar?m?z bazen kedimi yerden kald?rarak e?leniyorlar; bu ?ok k???k bir oyun, gelgelelim senin d???nd???m kadar y?ce olmad???n? kendi g?zlerimle g?rmesem b?yle bir ?eyi sana asla ?nermezdim.” Salonun zeminine b?y?k bir gri kedi getirildi. Thor ?ne ??kt?, elinin birini kedinin g?be?inin alt?na koyup kald?rd?. Ama Thor ne kadar zorlarsa, kedi de o kadar yay bi?imini al?yordu; Thor kolunu yukar? uzatabildi?i kadar uzatt? ama kedinin yaln?zca tek bir patisi yerden havalanm??t?. Yani Thor, bu oyunu da kaybetmi?ti. Utgard-Loki pek fazla ?a??rmad???n?, ??nk? Thor’un etraftaki adamlara k?yasla minik bir adam oldu?unu s?yledi. “E?er ?ok k???k oldu?umu d???n?yorsan?z i?inizden biri gelip benimle g?re?sin, ?u an ger?ekten ?ok ?fkeliyim,” diye cevap verdi Thor. Utgard-Loki s?ze girdi: “Bu salondaki hi?bir adam, seninle g?re?me tenezz?l?nde bulunup kendini al?altmaz ama ya?l? bak?c?m Elli’yi ?a??ray?m madem.” Bunun ?zerine Elli adl? kad?n geldi ve Thor ile g?re? tuttu, fakat Thor ne kadar s?k? tutmaya ?al???rsa ?al??s?n, Elli de o denli s?k? duruyordu; nihayetinde Elli kendi numaralar?ndan birka??n? kullanmaya ba?lad? ve Thor tek dizinin ?st?ne ??kmek zorunda kald?. “San?r?m bu kadar yeter, Thor buradaki hi? kimseye g?re? konusunda kafa tutamazm??,” dedi Utgard-Loki. Bunlar? s?yledikten sonra Thor ve yolda?lar?na oturacaklar? yerleri g?sterdi. Thor ve dostlar? geceyi orada ge?irdiler ve b?y?k bir misafirperverlikle a??rland?lar. Sabah kalk?p yolculuklar?na devam etmek ?zere haz?rland?lar. Utgard-Loki, bizzat gelip Thor ve yolda?lar? i?in her t?rden yiyecek ve i?ecekle donat?lm?? bir masa haz?rlanmas?n? istedi. Ard?ndan yola ??kt?lar. Utgard-Loki, gruba kalenin d???na kadar e?lik etti. Tam ayr?lacaklar? s?rada Thor’a, bu seyahat hakk?nda ne d???nd???n? sordu. Thor, ?an?na ?an katamad???n?, ?stelik geride b?rakt??? ?an?n da yaln?zca g??s?z bir adam?n ?an?ndan ibaret olmas? y?z?nden derin bir hayal k?r?kl??? ya?ad???n? s?yledi. “?yleyse sana do?rular? s?yleyeyim. Zira art?k kalenin d???na ??km?? bulunuyorsun. Ya?ad???m ve h?kmetti?im s?rece, asla ama asla bu kaleye tekrar girmene izin vermeyece?im. E?er ne kadar g??l? oldu?unu bilseydim, en ba?tan girmene izin vermezdim, ??nk? az kals?n ba??m?za b?y?k dertler a?acakt?n. Senin ve yolda?lar?n?n g?z?n? boyad?k. Ormanda seninle kar??la?an dev asl?nda bendim. Heybeyi, nas?l a?aca??n? tahmin edemeyesin diye trol demiriyle ba?lam??t?m. Sen fark?nda de?ildin, e?er koruma olarak hemen ileride g?rece?in devasa da?? b?y?yle aram?za sokmasayd?m, bana vurdu?un her darbe beni do?rudan ?ld?r?rd?. ?imdi o da??n ?st?nde her biri bir di?erinden derin ?? ?ukur g?receksin, i?te bu ?ukurlar?n hepsi senin darbelerinin b?rakt??? izler. Ayn? ?eyi oynad???m?z oyunlarda da yapt?m: Loki epey ac?km??t? ve ?ok iyi yedi, ama ayn? anda hem eti hem de et tahtas?n? yiyen Logi (logi=ate?) ?n?ne ge?ilemeyen yang?ndan ba?kas? de?ildi. Thjalfi’nin yar??t??? gen? Hugi, benim d???ncelerimdi (hugr) ve tabii ki Thjalfi’den daha h?zl?yd?. Sen boynuzdan i?meye ba?lad???nda o kadar hayrete d??t?m ki g?zlerime inanamad?m, ??nk? boynuzun di?er ucunda okyanusun ta kendisi bulunuyordu. E?er dikkatle bakarsan su seviyesinin al?ald???n? g?rebilirsin, buna deniz ?ekilmesi diyoruz. Kediyi kald?rd???ndaysa hepimiz tela?a d??t?k; asl?nda bu kedi t?m topraklar? ?evreleyen Midgard Y?lan?’yd?, fakat sen onu ?yle bir kald?rd?n ki y?lan?n ba?? ve kuyru?u havaya kalkt?. Elli’yle yapt???n g?re?in de mucizeden fark? yoktu, ??nk? ya?ayan ve bundan sonra da ya?ayacak herkes, onun (elli=ya?l?l?k) ?n?nde diz ??kmek zorunda. Art?k ayr?l?yoruz ve bence bir daha hi? d?nmemen ikimiz i?in de hay?rl? olur, ??nk? gelecekte bu t?r yeteneklere kar?? kendimi savunmaktan ?ekinmem,” dedi Utgard-Loki. Thor, Utgard-Loki’ye vurmak i?in ?ekicini kald?rd? ama dev ?oktan kaybolmu?tu bile. Thor bir daha kaleyi g?remedi, bu y?zden Thrudvang’a geri d?nmek zorunda kald?. Ancak ?ok ge?meden ba?ka bir yolculu?a daha ??kacakt? ve bu kez kozlar?n? Midgard Y?lan?’n?n ta kendisiyle payla?acakt?. Thor’un Hymir’i Ziyareti Thor’un Dev Hymir’i ziyareti, hem Manzum Edda’da (Hymiskvi?a) ?iir bi?imiyle hem de Snorri’nin yazd??? Edda’da nesir bi?imiyle kendine yer buluyor. Edda’daki ?iirde mit, ?gir taraf?ndan verilen bir ziyafette toplanan tanr?lar?n, b?y?l? sanatlar arac?l???yla Deniz Tanr?s?’n?n elinde bir s?r? kazan oldu?unu ??renmesiyle ba?l?yor: Thor, ?gir’in ?sir’den a?a?? oldu?unu ima etmi?ti; bunun ?zerine ?gir, intikam amac?yla Thor’dan, t?m ?sir’e yetecek kadar biray? tek seferde mayalayabilece?i kadar b?y?k bir kazan bulmas?n? istedi. Tabii o zamana kadar hi? kimse bu kadar b?y?k bir kazan?n varl???ndan haberdar de?ildi, ancak nihayetinde Tyr ?ne ??k?p Elivagar’?n do?u b?lgesinde ya?ayan babas? Dev Hymir’in bir mil derinli?inde bir kazana sahip oldu?unu s?yledi. Ne var ki bu kazan? hileler yapmadan ele ge?irmek imk?ns?zd?. B?ylece Thor ve Tyr, Asgard’dan yola ??kt?lar; yollar? ?zerinde Egil isimli bir adam?n evine vard?lar. Ke?ileri buraya b?rakt?lar ve Hymir’in ?iftli?ine yayan devam ettiler, fakat oraya vard?klar?nda devin ava ??kt???n? ??rendiler. Salona girdiklerinde Hymir’in e?ini g?rd?ler, bu dev kad?n?n tam dokuz y?z ba?? vard?. Hymir’in k?z?, Tyr’?n annesi, her ?eye ra?men onlar? nezaketle kar??lay?p odada as?l? olan sekiz devasa kazan?n arkas?na saklad?, ??nk? (s?ylenene g?re) Hymir ziyaret?ilerden pek ho?lanmazd?. Epey s?re sonra Hymir eve geldi. E?i?e ad?m?n? att???nda, donmu? sakal?ndan sarkan buz sa?aklar? ??nlayan bir ses ??kard?. K?z?, Hymir’i ho? s?zlerle kar??lad?ktan sonra Thor ve Tyr’?n onu g?rmeye geldi?ini s?yledi: “??te ?uradalar, merdivenin alt?ndaki kolonun ard?nda saklan?yorlar.” Dev Hymir, delici bak??lar?yla ?yle ?fke sa?m??t? ki kolon hemen orac?kta parampar?a oldu ve kiri? ikiye ayr?ld?; yere d??en kazanlardan biri hari? hepsi tuzla buz oldu. K?r?lmayan kazan ?ok ?zenle d?v?lm??t?. Thor ve Tyr, art?k sakland?klar? yerden ??km??lard?. Hymir, devlerin amans?z d??man?n? kendi ?at?s? alt?nda buldu?u i?in huzursuzdu. Ak?am yeme?i i?in ?? ?k?z kesildi ve Thor tek ba??na ikisini yedi. Ertesi g?n Hymir, ger?ekten yemek isteyecekleri bir ?eyler bulmak i?in ava ??kmay? ?nerdi. ?te yandan Thor, e?er Hymir yemi ayarlarsa bir tekneyle denize a??labileceklerini ?ne s?rd?. Hymir kendi s???r s?r?s?n? i?aret etmi?ti ki Thor hemen gidip kocaman siyah bo?an?n kafas?n? kopard?. B?ylece Thor ve Hymir denize a??ld?, o kadar a??lm??lard? ki dev tela?a kap?lmaya ba?lad?, ard?ndan bal?k tutmaya ba?lad?lar. Hymir tek ?eki?te denizden iki balina ??kard?, bu s?rada teknenin k?? taraf?nda oturan Thor, kancaya bo?an?n kafas?n? takt? ve Midgard Y?lan?’n?n yemi yutmas? i?in beklemeye koyuldu. Tabii ?ok ge?meden Y?lan, yemi yutup kancaya tak?ld?. Thor, yakalad??? hayvan? teknenin kenar?na kadar ?ekti ve y?lana ?ekiciyle ?yle bir vurdu ki darbenin sesiyle da?lar yank?land?, t?m diyar salland?. Fakat oltan?n ipi koptu ve Midgard Y?lan? tekrar denizin derinliklerine indi. Eve do?ru k?rek ?ekerlerken Hymir asabi asabi oturuyordu, tek kelime s?ylemedi. Karaya ayak bast?klar?nda, Thor’dan ya tekneyi ?ekmesini ya da i?indekileri i?eri ta??mas?n? istedi, iki t?rl? de onun g?c?n? test etmeyi d???n?yordu. Bunun ?zerine Thor, teknenin ba? k?sm?ndan tuttu ve i?indeki sintineyi d?kmeden tekneyi karaya ?ekti; ard?ndan k?rekleri ve kovalar? al?p g?t?rd?, en sonunda da balinalar? s?rtlay?p sanki ?ocuk oyunca??ym?? gibi eve ta??d?. Hymir yine de ikna olmam??t?. Thor, hem tekneyi hem de i?indeki y?kleri ta??yacak kadar g??l?yd?, ama Hymir’in kadehini par?alayabilecek g?ce sahip miydi, i?te oras? belli de?ildi. Thor, bu kadehi ta?tan bir kolona f?rlatt?, kolon k?r?ld? ama kadehe hi?bir ?ey olmad?. Bunun ?zerine Tyr’?n annesi Thor’a, kadehi Hymir’in ta? gibi sert aln?na f?rlatmas?n? ?nerdi. Thor s?yleneni yapt? ve bu kez kadeh parampar?a oldu, devin aln?ndaysa ?izik bile yoktu. Hymir, kadehi k?r?ld??? i?in ?zg?nd? ama yine de bir mil derinli?indeki kazan? evin d???na ta??yabilirlerse onu alabileceklerini s?yledi. Kazan? kald?rmay? ?nce Tyr denedi, ama bir santim bile k?p?rdatamad?. Thor, bu vazifeyi de ?stlenmek zorunda kalm??t?. Kazan? ?yle s?k? s?k?ya kavrad? ki ayaklar? zemine g?m?l?yordu. Nihayetinde kazan? ba??n?n ?st?ne kald?rmay? ba?ard? ama kazan ?ok b?y?kt?, ?yle ki tutacaklar? Thor’un topuklar?na ?arp?p ?ang?r ?ang?r sesler ??kar?yordu. Aceleyle arkas?na bile bakmadan b?y?k bir mesafe kat eden Thor, bu ?ekilde gidiyordu ki bir s?re sonra Hymir ve ?ok Ba?l? Devler’den olu?an bir ordunun do?u taraf?ndan yuvarlanan bir kaya gibi h?zla geldi?ini g?rd?. Kazan? omuzlar?ndan att?, ?ekicini savurdu ve gruptaki herkesi ?ld?rd?. Daha epey yolu varken ke?ilerinden biri, aya??ndaki sakatl?k y?z?nden sendeleyip yere d??t?, bu aksilik hilebaz Loki’nin su?uydu[37 - Loki, Egil’in o?lu Thjalfi’yi, uyluk kemi?ini k?rmas? i?in te?vik etmi? olabilir. Bu olaylar?n ge?ti?i s?zde zamanlara dair, Edda ?iirlerinde hi?bir detay verilmemi?. Yaln?zca “da?da ya?ayan ki?inin” bu zarar? kendi ?ocuklar?yla “telafi etti?i” s?yleniyor.] Конец ознакомительного фрагмента. Текст предоставлен ООО «Литрес». Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/chitat-onlayn/?art=69403402&lfrom=688855901) на Литрес. Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом. notes 1 Eski Edda bu kitapta Manzum Edda, Yeni Edda ise Nesir Edda ad?yla an?lacak. 2 Tekil ?ss, ?o?ul ?sir; genitif ?sa. 3 Hoenir. 4 ?rvakr, “erken uyanan”; Alsvi?r, “s?ratli olan”. 5 “So?utan” 6 Gylfaginning’den al?nt?lanan bu isimler, g?rece ge? bir d?nemde H?ristiyanl?ktaki teslis inanc?n?n etkisi alt?nda geli?en bir “kutsal ??l?l?k” bar?nd?r?yor. 7 ?ki isim de “a?g?zl?” anlam?na geliyor. 8 ?rne?in Starkad ve Vikar’?n ?yk?s?. 9 Bremenli Adam’?n anlat?s?n? temel alan Hans Dedekam, Oseberg’de ke?fedilen hal? dokumalar?n?n ?st?nde ?al??arak, insanlar?n as?ld??? a?a?lar?n ?eklini inceleyip “kurban a?a?l???” olarak kullan?lan bir korunun varl???n? tespit etti. Makalesi i?in bknz: Odins troe, in Kunst og haandverk. Nordiske studier (Christiania 1918). 10 Norve??e torden, Tor-d?nn. 11 “Di?ini g?c?rdatan” 12 “Domuz di?li”ya da “?ki di?inin aras? seyrek olan” 13 Oku-p?rr kelimesi “s?rmek” ya da “binmek” anlamlar?ndan geliyor. 14 Dale-Gudbrand’in Thor tasviri. Thorolf Mostrarskegg’in Hordaland’dan ?zlanda’ya g?? edince in?a etti?i Thor tap?na?? vs. 15 “Uzaklara ???k sa?an”. 16 Saga of Hakon the Good, Snorri, 14. b?l?m. 17 “Han?mefendi” anlam?na gelir. 18 Liggja ? s?kk ya da ? s?kkva deyiminde ge?en s?kkr ya da s?kkvi, yani “depresyon hali” anlam?na geliyor. Muhtemelen Fensalir i?in kullan?lan bir ba?ka tabir. 19 V?r, “s?z”, “yemin”; Almancadaki wahr (do?ru) ile ili?kilendirilir. 20 Snotr (bilge, m?nasip davran??? bilen, al?ml?) kelimesinden geliyor. 21 ?simleri; valr, “d??m??, ?lm??” ve kj?sa, (zarf olarak) k?rinn, korinn, “se?mek”ten geliyor. 22 Baz? bilginlere g?re ?l?m tanr??alar?, di?erlerine g?re do?a tanr??alar?. 23 Ynglinga Saga, 29. B?l?m, Kral Adils’in ?l?m? anlat?s?nda ge?en Disarsalr. 24 Bir t?r tap?nak olan Horgr’dan geliyor. 25 Eski Nors k?ri, Norve??e leh?ede k?re, “ani r?zg?r” 26 Fjor, “ya?am”; svartr, “siyah”. 27 Hel, tanr??a olan ki?ili?i; Hell (cehennem) ise h?k?mdarl???n? tan?mlamak i?in kullan?ld?. (?.n.) 28 Gangdaga-vika: “Alay haftas?”. 29 Gangdagar. 30 Hulduf?lk: “Gizli halk”. 31 “Sevgili”, “arkada? canl?s?” anlam?na gelen lj?fr’dan t?reyen Lj?flingar, l?flingar. T?pk? Almancada lieb’den gelen Liebling kelimesi gibi. 32 Eski Nors: skiptingr, v?xlingr. 33 Eski Nors: mara tra? hann: “Karabasan basmas?.” 34 Almanca Werwolf, do?rudan “adam-kurt” anlam?na geliyor: Bu kelime, Eski Nors d?nemine kadar uzan?yor ve o d?nemde vargulfr kelimesine d?n??t?r?lm??. 35 Snorri’nin yazd??? Edda I, 340-346. 36 Snorri’nin yazd??? Edda I, 208-214. 37 Loki, Egil’in o?lu Thjalfi’yi, uyluk kemi?ini k?rmas? i?in te?vik etmi? olabilir. Bu olaylar?n ge?ti?i s?zde zamanlara dair, Edda ?iirlerinde hi?bir detay verilmemi?. Yaln?zca “da?da ya?ayan ki?inin” bu zarar? kendi ?ocuklar?yla “telafi etti?i” s?yleniyor.