«Я знаю, что ты позвонишь, Ты мучаешь себя напрасно. И удивительно прекрасна Была та ночь и этот день…» На лица наползает тень, Как холод из глубокой ниши. А мысли залиты свинцом, И руки, что сжимают дуло: «Ты все во мне перевернула. В руках – горящее окно. К себе зовет, влечет оно, Но, здесь мой мир и здесь мой дом». Стучит в висках: «Ну, позвон

?ИРОЛ ЧЎ??ИСО?ОЛ

-
Тип:Книга
Цена:80.09 руб.
Издательство: Organization
Год издания: 101
Просмотры: 44
Скачать ознакомительный фрагмент
КУПИТЬ И СКАЧАТЬ ЗА: 80.09 руб. ЧТО КАЧАТЬ и КАК ЧИТАТЬ
?ИРОЛ ЧЎ??ИСО?ОЛ Mualliflar jamoasi Таржимон Алишер САЪДУЛЛА ?ИРОЛ ЧЎ??ИСО?ОЛ (Олмония) Бир ?иролнинг гўзал ?изи бўлиб, унинг ?усн-жамоли бутун оламга овоза бўлган экан. Аммо у ?аддан зиёд даражада чиройга эга бўлгани билан ни?оятда манман, такаббур экан. Жуда кўп ша?зодалар, ?ироллар унга уйланиш учун совчи юборсалар-да, ?иролнинг ?изи куёвларнинг бирортасини ?ам ўзига муносиб кўрмасмиш. Ким унга уйланиш учун о?из солса, ўшанга рад жавобини берар ва бу ?ам етмагандай, бирорта нолойи? сўз айтиб ёки ла?аб тў?иб, ўша одамнинг нафсониятини топтаб жўнатаркан. Аввалига кекса ?ирол арзанда ?изининг бундай ?или?ларини кечириб юрибди, аммо охири унинг танти?ликлари ва инжи?ликлари ?атто отанинг ?ам жонига тегибди. Бир куни ?ирол катта зиёфат уюштириб, олис ўлкалар ва я?ин-атрофдаги ша?арлардан маликага ё?иш умидидаги ва унинг лутф-мар?амати илинжида бўлган ёш подшо?лар, ша?зодалар ва бекзодаларни шу базмга таклиф этишни амр ?илибди. Зиёфатга анчагина куёвлар – ?алли?ликка талабгорлар тўпланишибди. Уларни бўй-бастига, мав?еига, насл-насабию, оладиган даромадларига кўра саф-саф ?илиб тизиб ?ўйибдилар. Биринчи сафдан ?ироллар ?амда валиа?д ша?зодалар ўрин олибдилар, кейин ? герцоглар, уларнинг ортидан ? князлар, графлар, баронлар ва ни?оят оддий зодагонлар ?ам ўз жойларини эгаллашибди. Шундан сўнг, ?иролнинг ?изи сафлар бўйлаб юриб кела бошлабди. У куёвлар орасидан ўзига ё??анини танлаб, муносибига турмушга чи?иши учун бу энг сўнгги имконият эди. Аммо бу сафар ?ам ?еч ким унинг кўнглига ўтиришмабди. Куёвтўралардан бири маликага жуда ?ам семиз кўринибди. ? Бўрдо?и! – дебди у ўйлаб ?ам ўтирмасдан. Кейингиси бот?о?ликдаги турна сингари новча ва узунтумшу? бўлиб туюлибди: ? Турнага ўхшаш найнов, Бўлолмас менга куёв! Учинчиси маликанинг наздида жудаям пакана эмиш: ? ?ой, тўнкача, калтаба?ай, Пастда ?аво раъйи ?алай? Тўртинчисининг гўё юзи ?онсиз ? оппо?миш: ? Рангинг ўхшайди ?орга, Буён кепсан бекорга. Бешинчисининг икки бети ?ип-?изил экан: ? Башаранг мисли анор, Сенга бунда нима бор? Олтинчисининг ?адди?омати маликага ё?мабди: ? Оё??ўлингиз, барон, Тарва?айлаган ?ар ён. Белингиз ?ам букчайган, Кўзларингиз ча?чайган! Хуллас, ?еч ким унинг ?а?орату, камситишларидан бенасиб ?олмабди. Аммо куёвлар ?аторида энг эътиборли-нуфузли жойни банд этиб турган нуфузли бир ?иролнинг шаънига энг аччи? сўзларни айтибди. Очи?и, айнан мана шу ?иролнинг ?еч ?андай ну?сони ?ам, камчилиги ?ам йў? эди. У ?ар ?андай ?изга ё?иб ?олган бўларди, лекин фа?ат бизнинг маликамизга эмас. Танти? ?изга ?иролнинг со?оли ё?мабди, унинг со?оли гўё тик ва учли чў??исимон ўсганмиш. Уни масхаралаб кулиш учун маликага шунинг ўзи етарли бўлибди. ? Во?! – хитоб ?илибди у ва ?о?олаб кула бошлабди. ? ?аранглар! Манави жанобни кўринг! Унинг со?оли худди лайлакнинг тумшу?ига ўхшаркан! То?нинг чў??иси каби тикка ва учли! Чў??исо?ол! ?ирол ? Чў??исо?ол! Чў??исо?ол ?ирол! ?ўшнисининг устидан кулиш учун доим ба?она излаб юрадиган ?ўшнилар ?ам дунёда кам эмас. Шу ла?абни ?амма тўпланганлар дарров ўзлаштириб олишибди ва ёш ?иролни эрмак ?илиб, такрор-такрор «?ирол Чў??исо?ол», дея маза? ?ила бошлашибди. Аммо ?ар ?андай эрмакнинг ?ам ни?ояси бўлади. Кекса ?ирол ? гўзал маликанинг отаси, кўрибдики, унинг ?изи асло ўзига ?алли? танламо?чи ?ам, турмушга чи?мо?чи ?ам эмас. Фа?атгина унаштириш маросимига таклиф этилган ме?монларнинг устидан кулиш билан овора. Шунда ?иролнинг чинакамига жа?ли чи?иб кетибди ва ўзининг елкасидаги боши ва бошидаги тожи билан онт ичиб, ?изини биринчи эшик та?иллатиб келган кишига, агар у ?атто ялангоё? тиланчи бўлса ?ам, узатиб юборишга сўз берибди. Орадан икки кун ўтибди. Сарой деразалари остида соз торларининг садоси эшитилиб, алла?андай дайди бир машшо? мунгли ?ўши? куйлай бошлабди. Куй жуда ?амгин, ?ўши? ?ам шунга яраша маъюс экан. Албаттада, ахир бу муси?а кўнгилхушлик ?илиш учун эмас, балки кишиларда ра?м-шаф?ат ?иссини уй?отиб, бир-икки танга сада?а ундириш ма?садида чалинаётган эди, ахир. ?ирол бир оз ва?т машшо?нинг на?масини тинглаб турибди–да, уни ўз ?узурига келтиришларини буюриб, хизматкорларини тиланчининг олдига жўнатибди. ? Уни ча?иринглар! Буё??а кирсин! ? дебди у. Кир-чир, увада кийинган ?ашшо? машшо? саройга кирибди-да, ?ирол ва маликанинг ?узурида ўзи билган барча ашулаларни куйлаб берибди. Кейин эса чу?ур таъзим ?илиб, истеъдоди учун эмас, тиришиб ?ўши? куйлаб беришга ?аракат ?илгани учун хайр-сада?аларини аямасликларини сўрабди. ?ирол шундай дебди: ? Сени шу тириш?о?лигингга яраша та?дирлайман. Менга сенинг куйлашинг маъ?ул бўлди, ошна. Эвазига сенга ?изимни турмушга беришга ?арор ?илдим. Бу сўзларни эшитган малика да?шатдан ўзини йў?отиб, отасининг оё?и остига тиз чўкибди. ?ирол эса ?изига ?атто эътибор ?ам бермабди. ? Нима ?ам ?ила олардим! – дебди у. ? Сени биринчи учраган тиланчига бериб юбораман деб бошим ва тожим билан ?асам ичганман ва албатта сўзимнинг устидан чи?аман. Малика ?анчалик йи?лаб, ялиниб-ёлвормасин, фойдаси бўлмабди. Уни шу онда, шу ернинг ўзидаё? саё? муси?ачи билан унаштириб ?ўйибдилар. Унаштириш маросимидан сўнг ?ирол инжи? ?изига юзланибди: ? Тиланчининг хотини саройимизда яшаши бизнинг мав?еимизга муносиб эмас. Энди эринг билан бошинг о??ан томонга кетаверишинг мумкин. ?ашшо? машшо? ?атто бир сўз ?ам айтмасдан, ўз хотинининг ?ўлидан тутибди ва уни сарой дарвозаси томон етаклабди. Малика умрида биринчи марта ўз отасининг ?асридан таш?арига пиёда чи?ибди. Бошини эгиб олганича, ён-атрофга ?арамасдан у эрининг ортидан тошло?, чанг йўл бўйлаб яёв кета бошлабди. Улар дала-дашт, тепаликлару жарликлар, ёл?изоё? йўллар ва сў?мо?лар оша узо? йўл юрибдилар. Ни?оят тор бир сў?мо? уларни ?алин ўрмон орасидаги кичик бир сайхонликка олиб чи?ибди. ?ашшо? машшо? ва малика ?ари бир ?айин остига дам олгани ўтирибдилар. Малика бу ?ую? дарахтзорнинг гўзаллигидан ?айратга тушиб, беихтиёр сўрабди: ? ?атто осмонларни тўсиб ?ўйган бу азим ўрмон кимга тегишли? ? Унинг эгаси ?ирол Чў??исо?ол. Агар сен унга турмушга чи??анингда буларнинг барчаси сеники бўларди. ?иролича чу?ур ўйга толибди ва о?ир хўрсиниб, ўзича пичирлаб ?ўйибди: Бўлар эдим хушнуд ва хуш?ол, Эрим бўлса гар Чў??исо?ол… Машшо? унга хўмрайиб бир ?араб ?ўйибди-ю, лекин бирор нима демабди. Улар яна йўлга тушибдилар. Бир ма?ал олдиларидан серсув, азим дарё чи?ибди, со?ил бўйлаб эса кўз ил?амас уф??а ?адар майсазор-у бо?лар чўзилиб кетганмиш. Малика яна сўрабди: ? Мовий сувлар бўйидаги бу яшил яйловларнинг со?иби ким? ? Бу ер-мулкларнинг ?аммасига ?ирол Чў??исо?ол эгалик ?илади. Агар унга розилик берганингда, барчасининг со?ибаси бўлардинг. ? О?, – дебди малика кўз ёшларини ичига ютиб, Бўлар эдим энг бахтли аёл, Эрим бўлса гар Чў??исо?ол. Муси?ачи хотинига жа?л билан хўмрайиб ?ўйибди-ю, лекин бу сафар ?ам индамабди. Улар йўлларида давом этаверибдилар. ?уёш тепаликлар ортига бота бошлаган ма?алда малика ва саё? муси?ачи каттакон, ?ашаматли ша?ар деворлари ёнига етиб келибдилар. Ша?арнинг олтиндан ишланган о?ир дарвозалари тепасида баланд, думало? минора кўкка бўй чўзиб турганмиш. Малика сўрабди: ? Дарвозаси минорали бу улкан ша?ар кимники? ? Кимники бўларди, ?ирол Чў??исо?олники, албатта! Агар уни ?увиб юбормаганингда, ?озир бошкент сенинг измингда бўларди. Буё?ига энди малика чидай олмабди. У аччи?-аччи? кўзёш тўкибди ва кафтларини эзиб-эзиб хитоб ?илибди: Отам бермасайди мени гадога, Мен хотин бўлардим Чў??исо?олга. Энди машшо?нинг росмана жа?ли чи?ибди: ? Менга ?ара, азизам! – дебди у. ? ?ар ?адамда бегона эркакни эслаб, унга турмушга чи?маганинг учун ўкиниб йи?лашинг ?ашимни келтиряпти. Нима, мен сенга эр бўлишга муносиб эмасманми? Шунда малика жимиб ?олибди. Бош?а бир о?из ?ам сўзлашмасдан, улар бутун ша?арни кесиб ўтишибди ва кентнинг энг чеккасидаги кичкина, пастаккина бир кулба олдида тўхташибди. Уни кўриб маликанинг юраги ўйнаб кетибди. У дам кулбага, дам эрига ?араб, ботинмайгина сўрабди: ? Бу ?ийши?, омонат уйча кимники? ? Меники ва сеники! – фахр ва ?урур билан жавоб берибди машшо?. Сўнг ?ийшайиб кетган, бир томонга о?иб турган эшикни очибди. ? Биз сен билан энди шу ерда яшаймиз. Киравер! Малика эшикнинг тепасига бошини уриб олмаслик учун ичкарига эгилиб киришига тў?ри келибди. ? Хизматкорлар ?ани? – сўрабди малика, атрофга олазарак ?араб. ? Яна ?ана?а хизматкорлар! – энсаси ?отибди тиланчининг. ? Нима иш ?илиш керак бўлса, ?аммасини ўзинг бажарасан. ?озир эса ўчо??а ўт ё??ин-да, ?озонга сув солиб, менга бирор таом пишириб бер. Очликдан силлам ?уриб кетди. Аммо малика ўчо??а ўт ё?иш уё?да турсин, «рўз?ор» деган сўзни ?али эшитмаган экан. Шу боис ?ар битта юмушга муси?ачининг ўзи ?ўл урмагунича бирорта иши битмабди. Бир амаллаб ?арибона кечки нонуштани ?ам тайёрлабдилар. Улар озро? тамадди ?илган бўлиб, ухлагани ётибдилар. Эртаси тонгда, ?али ?уёш бош кўтариб улгурмасидан ?ашшо? муси?ачи маликани силталаб уй?ота бошлабди: ? ?ани, тура?ол, бекагинам. ?озир нозланиб ётадиган пайт эмас. Сени бо?иш учун ?еч ким маша??атли ме?нат билан ишлаб топган пулини бизга бермайди! Энди сен ?ам бирор ишнинг бошини тутмасанг бўлмайди. Лекин малика умрида ?али бирор юмушни бажармагани учун унинг нима билан шу?улланиши мумкинлигини билолмай, машшо?нинг боши ?отибди. Шу зайлда улар яна иккиуч кун амал-та?ал ?илиб кун кўриб туришибди, ночор машшо?нинг ?амлаб ?ўйган уч-тўрт ?овуч чи?арчи?мас егуликлари ?ам кун кўрмай тамом бўлибди. ? Хўш, хотинжон, – дебди у маликага юзланиб, ? ?ар нарсанинг ?ам ози ширин. Бу бекорчилик рўз?оримизни ўпириб бўлди. Сен билан бетиним еб-ичиб ётибмиз-у, лекин пул топишнинг ?амини ейиш ?а?ида ўйламаяпмиз ?ам. ?еч бўлмаса сават тў?иб сотсанг бўлармиди… Тў?ри, ундан тузукро? фойда кўриб бўлмайдию, аммо ме?нати ?ам жудайла уна?а маша??атли эмас. У ўрмонга бориб, бир ?учо? тол новдаларидан кесиб, катта бо?лам ?илиб уйга олиб келибди. Малика сават тў?ишга уннаб кўрибди, аммо ?атти? новдалар унга ?еч бўйсунмасмиш. Улар на эгиларкан, на тў?иларкан, фа?ат о?билак ойимнинг оппо?, нозик ?ўлларини тилиб, жаро?ат етказибди. ? Тушунарли, – дебди эри унинг ишига назар ташлаб. ? Бу ишлар сенинг моми? ?ўлларингга тў?ри келмаслиги кўриниб турибди. Сават тў?ишни эплолмасанг, мато тў?ишга уриниб кўр-чи. Балки ?еч бўлмаса шунга а?линг ё у?увинг етиб ?олар. Аввал ипни йигириб оласан, кейин газлама тў?ийсан. Малика ип йигириш чархига ўтирибди. Аммо да?ал тола унинг бармо?ларини ?ийиб юборибди ва ?ўлидан томган ?онни кўриб, подшо?нинг ?айсар ?изи йи?лаб юборибди. ? Бошга битган бало экансан! – дебди эри ?ам. ? Ўзинг виждонан айт ? бирор ишга ярайдиган хотинга ўхшайсанми?! Балки ?еч бўлмаса бозорга бориб тово?, хумча, кўзача ва шунга ўхшаш сопол буюмларни сотиб ўтирарсан? Кулолчилик растасида кўзингни пирпиратиб ўтирсанг кифоя. Харидорлар ўзлари идиш-тово?ларни танлаб олиб, пулини тўлаб кетаверишади. «Оббо, ? ўйлабди малика, – агар бизнинг ?ироллигимиздан бирор киши бу ша?арга келиб ?олса, тў?ри ша?ар майдонига бориб, кўрсаки, мен бу ерда идиш-тово? сотиб ўтирибман!.. Ахир у менинг устимдан кулиб кетмайдими?!». Аммо ?ирол ?изининг бош?а иложи ?ам йў? эди ? ё очингдан ўласан, ёкигим ?аммасига кўниб яшайсан… Ва малика кўнибди. Аввалига савдо–соти? яхши кетибди. Кишилар гўзал сотувчининг идиш–тово?ларини талашиб–тортишиб сотиб ола бошлабдилар, ?атто нархига талашмасдан, сўраган пулини тўлаб, айримлар идишни ?ам олмай кетишармиш. Чунки улар шунчаки бир ба?она билан маликанинг ?уснини томоша ?илиш учун бу ё??а келишаётган экан. Сабаби ? шу ва?тгача бу томонларда маликалардай гўзал со?ибжамолни ?али кўришмаган экан. Барча косалар-у, та?симча-ю, ликопчалар охирги донасигача сотилиб кетгунига ?адар ишлари бароридан келиб турибди. Эртаси куни ?ам эри яна бир арава идиш-тово? келтирибди. ?ирол ?изи бозор майдонига бориб овора бўлиб юрмаслик учун, катта йўлнинг ўртасига жойлашиб ўтириб олибди, атрофига барча мол-ашёларини териб, ёйиб ?ўйибди-да, сотувга тайёргарлик кўрибди. Бир пайт, алла?аё?дандир пайдо бўлиб ?олган маст-аласт суворий ўзининг асов оти билан бурчакдан отилиб чи?ибди. У тў?ри сопол идишлар устидан босиб ўтибди ва ортидан булутдай чанг-тўзон билан бир арава сопол сини?ини ?олдириб кетибди. Малика аччи? кўз ёш тўкканча ?олаверибди. ? О?, энди бошим балога ?оладиган бўлди! ? у синган сопол бўлакларни бир ерга тўплар экан, ?ўр?увдан да?-да? титрармиш. ? Эрим энди албатта таъзиримни беради!.. У шоша–пиша уйига югурибди ва юм-юм йи?лаганича бўлган во?еани эрига айтибди. ? Ахир эсли-?ушли одам сопол идиш-тово? билан бозорнинг растасига мол ёймасдан, шундо??ина йўлнинг юзига бориб жойлашадими? – жа?ли чи?ибди машшо?нинг. ? Бўлар иш бўлибди! ?ўлингдан умуман ?еч ?андай иш келмаслигига энди чинакамига ишонч ?осил ?илдим. Бугун эрталаб ?ирол саройига бориб, ошхоналарига идиш ювувчи керакми, йў?лигини сўрагандим. Идиш ювувчи кераклигини айтишди. Тайёргарлигингни кўр. Сени ?асрга олиб бориб, ишга жойлаб келаман. У ерда ?еч бўлмаса, ?орнинг тў? бўлади. Шундай ?илиб, гўзал малика идиш-тово? ювувчига айланибди-?ўйибди. У ошпаз ёрдамчисига дастёр бўлиб, энг ?ора ишларни бажариши лозим экан. Олдига катта этак тутиб олиб, унинг чўнтакларига чу?ур кўзачалардан иккитасини жойлаб олибди. ?олган-?утган ов?ат ?олди?ларини яширинча шу кўзачаларга солиб олаверибди. Кечаси иши тугагач, бу ов?атларни кечки нонушта учун уйга олиб кета бошлабди. Бир куни идиш ювувчи малика ?ирмоч ?оплаган ?озонларни ювиб, ўчо?даги кулни тортиб олаётган бир пайтда, саройда катта маросимга ? ёш ?иролнинг тўйига тайёргарлик кўрилаётган эди. ?еч ва?т ўтмай тўй тантаналари ?ам бошланиб кетибди. Фаррош малика ўз ишини тугатгач, ошхонадан аста ю?ори ?аватга чи?ибди ва ?ирол саройидаги базму жамшидни ?еч бўлмаса сал нариро?дан бўлса ?ам кўриш учун тўйхонанинг шундо? ёнгинасида, парда ортига яшириниб олибди. Ни?оят минглаб шамчиро?лар ё?илибди. Олтин, кумуш ва ?имматба?о тошлардан ишланган зеб-зийнатлар шамчиро?ларнинг нурида жилваланиб, яр?ираб, ча?най бошлабди. Башанг кийинган ме?монлар кўркам либосларини кўз-кўз ?илиб сарой тўйхонасига бирма-бир кириб кела бошлабдилар. Малика ўзи яшириниб турган бурчакдан уларни томоша ?илиб турар экан, ?арагани сари ?алби изтиробларга тўлиб борибди. «Бир ма?аллар мен ўзимни дунёда энг яхшиман, деб ўйлардим, маликалар ичида ?ам энг сарасиман, деб юрардим, ? ўксинибди у. ? Энди эса мен энг сўнгги жулдурман, энг сўнгги ювиндихўрман…» Унинг ёнгинасидан ?ўлларини олдинга чўзиб олганча, катта–катта идишларда турли-туман танси? таомларни ташиб бораётган хизматкорлар бетиним ўтиб туришарди. ?айтишда эса улар бечора идиш ювувчига ?ар хил ов?ат ?олди?ларини ? ширин кулча бурдасини, ?овурилган жўжанинг чала ейилган ?аноти, бали? думини ё шунга ўхшаш нарсаларни уло?тириб ўтишарди. У эса ча??онлик билан тутиб олиб, этагининг чўнтагидаги кўзачаларга жойларди. Чунки уйда ?ам бирор нима ейиш керак-да. Бир пайт катта хонадан ёш ?иролнинг ўзи чи?иб ?олибди ? ипак ва бахмал либосларда, олтин та?инчо?лар билан зийнатланиб олган. Эшик ортида яшириниб турган хушрўй аёлни тасодифан кўриб ?олган ёш ?ирол, йўлакка чи?ибдида, уни эшик ортидан су?уриб олиб, ?ўлидан ушлаб, ра?сга тортиб кетибди. Аммо малика унинг ?ўлидан чи?иб кетишга ?аракат ?илиб, бошини буриб, кўзларини яширишга ?аракат ?илаверибди. Малика ёш ?иролнинг ўзини таниб ?олишидан роса хавотирга тушибди. Чунки у ? Чў??исо?ол ?ирол эди. Я?индагина малика ?а?оратлаб мазах ?илган ва отасининг саройидан шарманда ?илиб ?айдаб чи?арган Чў??исо?ол ?ирол эди. Аммо ?иролнинг омбурдай ?атти? ?ўлларидан чи?иб кетиш осон эмасди. ?ирол Чў??исо?ол идиш ювувчи маликани зиёфатхонанинг ўртасигача тортиб олиб чи?ибди ва уни чир айлантириб ра?с туша кетибди. Бир пайт маликанинг этагидаги бо?ич узилиб кетибди. Унинг чўнтакларидаги кўзачалар ерга тушиб, чил-чил синиб, бўлаклари ?ар томонга сочилиб кетибди. Шўрваю ?овурдо?, гўшту суяк, сабзавоту мевалар тўкилиб-сачраб, ?аммаё?ни расво ?илибди. Тўрт томондан шундай кучли кулгу кўтарилибдики, ?аттоки гўё сарой деворлари ?ам хандон отаётгандай туюлармиш. Базмга келган тани?ли ме?монлар ?ам, сарой хонимлари ва аъёнлар ?ам, ёш хизматкорлар ва кекса масла?атчилар ?ам ?оринларини ушлаб, икки букилиб ?олгунларича роса мири?иб кулибдилар. Фа?атгина малика куладиган а?волда эмас экан. Малика хўрликдан ва уятдан ерни ёриб кириб кетишга ?ам тайёр эди. У ?ўллари билан юзини беркитганча хонадан отилиб чи?ибди ва зинадан пастга ?араб югурибди. Аммо кимдир унга етиб олиб, ?ўлидан тутибди ва ортига ?айтишга мажбур ?илибди. Малика бошини кўтариб ?араса, кўрибдики, бу яна ўша ? ?ирол Чў??исо?ол экан. У мулойимлик билан шундай дебди: ? ?ўр?ма, азизам! На?отки мени танимаётган бўлсанг? Мен сен билан ша?ар четидаги вайрона кулбада ?арибона кун кечираётган ?ашшо? машшо?ман-ку! Бозорда барча сополларингни синдириб, ер билан битта ?илган ўша суворий ?ам менман. ?еч ?андай асоссиз ва сабабсиз сен отангнинг ?асридан шарманда ?илиб ?айдаган куёв ?ам мен бўламан. Сенга бўлган кучли му?аббатим туфайли мен шо?она либосларимни ?ашшо?нинг жулдурларига алмаштиришга мажбур бўлдим. Шу туфайли сени хорлик ва зорликлар йўлидан олиб ўтдим. Чунки камситилган ва та??ирланган инсоннинг ?анчалар азият чекишини бошингдан ўтказишинг шарт эди: бусиз сенинг тош?отган ?албинг юмшамас ва оппо? юзларинг каби соф бўлолмас эди. Малика шу сўзлардан кейин аччи? кўз ёш тўкибди. ? О?, мен айбдорман, шу ?адар айбдорманки, сизнинг хотинингиз бўлишга нолойи?ман, ? деб пичирлабди у. Аммо ?ирол уни орти? гапиргани ?ўймабди. ? ?ай?урманг! Барча кўнгилсизликлар энди ортда ?олди, – дебди у. ? Келинг, энди тўйимиз тантаналарини нишонлайлик! Сарой хонимлари ёш маликани олмос ва марваридлар ?адалган либослар кийдириб ясантиришибди ва саройдаги энг ?ашамдор ?амда мислсиз даражада гўзал хонага бошлаб борибдилар. У ерда маликани номдор ва маш?ур ме?монлар кутиб олишибди. Ме?монлар орасида кекса ?ирол ? маликанинг отаси ?ам бор экан. Барча йи?илганлар ёш келин-куёвларни ?утлаб, уларга бахт ва тотувлик тилашибди. Шундан сўнг тенгсиз тантаналар бошланиб кетибди. Афсус, сен билан мен ўша тўйда бўлмадик. Кўрганлар, тўй жуда зўр ўтди, дейишди… * * * ОЛТИ АКА-УКА (Италия) Бир отанинг олти ў?ли бор экан. Бештаси а?мо?, олтинчиси ?ирт тентак. Отаси уларни жуда яхши кўраркан. Бир куни у ў?илларига шундай дебди: ? Ша?арга бориб, ўзларингга ё??ан нарсани сотиб олинглар. О?айнилар ша?арга тушиб дўконга киришибди. Уни-буни харид ?илишибди. Беш ака-ука бештп ?ўндо?сиз милти? сотиб олишибди, олтинчи милти?да ?атто ?ўндо? ?ам йў? экан. Милти?ларни елкага ортиб, уйга ?айтибдилар. Бир пайт алла?аё?дан олтита ?уён пайдо бўлиб, улар томонга югуриб ?олибди. Бешта ?уённинг ?уло?лари диккайган, биттасиники эса осилиб турганмиш. О?а-иниларни кўргач, бешта ?уён ?очиб ?олибди, охиргиси эса жуфтакни ростлабди. Ака-укалар милти?ларини елкадан олиб, нишонга тў?рилашибди. Бештаси кўзини ?исиб олса, олтинчиси юмиб олганмиш. ?аммалари бирваракайига ў? узишибди. Бештаси хато отибди, лекин олтинчиси нишонга теккизолмабди холос. Кейин биродарлар ?уёнларни ?ува кетибдилар. Бештасини ушлашибди, олтинчисини эса тутиб олишибди. Мана буни омад дейдилар! Уйга ?ам етиб келишибди. ?уёнларни ангишвонага солиб пиширишга ?арор ?илибдилар. Бешта ?уён ангишвонага си?мабди-ю, олтинчиси жойлашмабди. Шунда оталари айтибди: ? ?ўшниларга чи?иб, олтита декча олиб келинглар, ?амма ?уёнларни бирданига ?айнатиб оласиз. Олти ака-ука ?ўшнилариникига чи?ишибди. Беш ?ўшни хасис, олтинчиси ?урумсо? экан. Начора, ?ўшнилар ахийри уларга олтита тово? беришибди. Бештаси тагсиз, олтинчисининг ости йў? экан. Ака-укалар тово?ларни уйга олиб келиб, ?уёнларни ?айнатгани ?ўйишибди. Бештасининг тагига олов ё?ишни унутишибди, олтинчисига ?атто ўт ё?ишмабдиям. ?уёнлар ?айнамайверибди, ?айнамайверибди. Бештаси пишмабди, олтинчиси эса негадир хомлигича ?олиб кетибди. О?айнилар тушликка ўтиришибди. Бештаси гўштни чайнай олмабди, биттаси эса ?еч тишлашни эплолмасмиш. Ака-укалар гўштни оталарига илинибдилар. Оталари бешта ?уённи еб ?ўйибди, ?олганини ямламай ютибди. Вой, еган гўшти томо?ига ти?илиб ?олибди! Олтовлон бориб, олтита табибни олиб келишибди. Бешта табиб илмсиз, олтинчиси ?еч нарсани билмас экан. Улар чолни кўрикдан ўтказгач, ба?слашиб ?олишибди. Бештаси уни касал деса, охирги табиб уларнинг фикрига ?ўшилмабди ва чолни бетоб деб туриб олибди. Во?еа ?андай якун топди, дейсизми? ?озирча номаълум. Табиблар ?али ?ам жанжаллашиб ётишганмиш. Аввал бир ?арорга келиб олишсин, эртакнинг давомини кейин ёзиб бераман. ?ишт ва мум Ошхона жавонида ?ишт билан мум бўлаги ёнма-ён турарди. ?иштнинг бу ерда бўлиши-ку, табиий – уй бекаси пичо?ларини унга иш?алаб чархлаб олар эди. Уларнинг ўткирлашганини бир кўрсангиз! Аммо мум мана шу жавонга ?андай келиб ?олганини ?еч ким билмасди. ?ачонлардир кимдир уни ўша ерга ташлаб ?ўйган-у, кейин эсидан ?ам чи?ариб юборган. Ярим тунда, ошхонада ?еч ким бўлмаган пайтларда ?ишт ва мум узо?-узо? су?бат ?уришаркан. Бир куни мум ?иштдан сўрабди: – Менга айт-чи, ?ўшни, сен нега бундай ?атти?сан? ?ишт жавоб берибди: – Мен доим ?ам шундай бўлмаганман. Мен ва ака-укаларим ?аммамиз майин тупро?дан тайёрланганмиз. Аввалига устимиздан сув ?уйиб, лой ?ордилар, кейин роса эз?илаб пишитдилар. ?олипга солиб, ?ишт шаклини бергач, оловда пиширишди. Ўчо?дан жарангдор ва ?атти? бўлиб чи?дик. – Э?, мен сенда?а бўлиб ?олишни жуда ?ам хо?лардим! – хўрсинибди мум. – Сен пичо?ларни чархлаётганингда кўрган кишининг зав?и келади. Агар мен пичо??а ба?римни тутсам, у мени бўлаклаб ташлайди… Йў?, йў?, кўнглимни кўтарма, юмшо? бўлиш жуда ?ам ёмон. Эрталаб уй бекаси ўчо??а ўт ?алабди. Олов ?ўлаларнинг устида ўйнаб-ўйнаб хуш?ол ёнарди. Шу пайт мум ?иштнинг оловга кириб чи??ач, тошдай ?атти?лашиб ?олганини эслади. У жавоннинг четига сурилиб келди-да, ўчо? ёнида ётган тунуканинг устига ўзини ташлади. Ў, бу ер шуна?анги исси? эканки! Мум ?удди моми?дай юмшаб, аста эришни бошлади. Рости, агар шу пайт ошхонага хўжайин кириб ?олмаганида у бутунлай эриб о?иб кетиши турган гап эди. Айтиб ?ўяй, уй эгаси ?ў?ирчо?боз – чодирхаёлчи эди. У ?овлима-?овли юрар, ё?очдан ?амда латта ?ий?имларидан ясалган ?ў?ирчо?лари билан ?увно? томошалар кўрсатар эди. Хўжайин ўчо?даги кўмир чў?ида тамакисини тутатиб олиш учун энгашдию, ?ишт каби ?атти? бўлишни истаган, аммо сал бўлмаса муз каби эриб кетаёзган мумга кўзи тушиб ?олди. – ?оятда ажойиб, – зав?ланиб кетди хўжайин, – бу мумдан мен янги ?ў?ирчо? ясаб оламан. У худди айтганидай ?илди – ?ў?ирчо? ясаб, унга Пулчинелло деб исм ?ўйди. ?ў?ирчо? шуна?анги кулгили чи?дики, унинг ?а??айган бурни, ?уло?игача етган о?зи ва му?омбиргина кўзларини кўрган одам ўзини кулгидан тўхтатолмасди. Томоша бошлангач, хўжайин парда ортидан Пулчинеллони чи?арди. Пулчинелло ?амма томонга бир-бир таъзим ?илиб чи?ди. Хўжайин эса ингичка овозда унинг номидан гапириб турди: – Му?тарам жаноблар! Бир пайтлар мен ?иштвойнинг ?атти?лигидан лол ?олиб, унга ?авасим келарди. Оловда пиширилган ?иштдан уй-жой ?уриш мумкин, аммо ундан Пулчинеллони ясаб бўлмайди. Мендан, яъни мумжондан ?еч ?ана?а иморат ?ила олмайсиз, та?ин мени ўтдан ?ам узо?ро? тутиш зарур. Аммо мен сизни кулдириб, ?увонтира оламан. Шунинг учун, кекса, ёш ва ?атто митти жаноблар, кўриб турганингиздай, ?АР КИМ ЎЗ ЎРНИДА ЯХШИ! Кейин Пулчинелло яна парда ортига ?айтди ва томошабинлар мамнун ?олда уй-уйларига ?айтишдилар. Лекин ажабо, Пулчинеллонинг эгаси ?ишт ва мумнинг тунги су?батларидан ?андай хабардор бўлди экан? Бунинг жавоби оддий. Унинг ўзи бу эртакни тў?иб менга айтиб берди. Мен эса сизларга етказдим. Вассалом. * * * Овчи арслон (Аф?он) Бор экан-да, йў? экан, бойнинг ?орни тў? экан, камба?ал ?ашшо? экан, егани ну?ул хонаки пишло? экан, то? йўллари тошло? экан, танбал ишё?мас росаям тириш?о? экан… Хуллас, бир ўтинчи бўлган экан, унинг эса бир эшаги бор экан. ?ар куни эрталаб ўтинчи эшакни чўлга ?араб ?айдар экан, унинг устига янто? билан саксовул ортиб келар, хуллас, кун бўйи тиним бермай ишлатар экан. Кеч?урун эса ем ўрнига охурига бир тутам похол ташлаб ?ўяркан. Бундай ?аёт эшакнинг жонига тегибди, у ўтинчининг ?ўлидан ?андай ?утулиш ?а?ида ўйлай бошлабди. Ўйлаб топган чораси ? ем емасдан, ўзини касалликка солиб ётиш бўлибди. Бир куни о?шомда эшак жонивор ?олдан тойиб даштдан ?айтибди ва ?атто бир тутам ?уру? похолни ?ам емасдан, таппа ерга ?улабди. Эрталаб ўтинчи эшакни эгарлаш учун о?илхонага кириб, уни ?алиги а?волда кўрибди ва ?ай?уга ботибди. “Э?, эшаккинам касал бўлиб ?олибди, – хафа бўлибди ўтинчи, – энди ишларим чаппасига кетадиган бўлди-да”. У эшагига яна бир ?араб ?ўйибди, кўрибдики, шўрлик ерга чўзилиб ётибди. “Эшагим энди ?али-бери тузаладиган эмас, – деб ўйлабди ўтинчи ўзича, – касал эшакни текинга бо?ишга эса менинг ?урбим ?ам, пулим ?ам йў?. Чамаси у ўз хизматини ўтаб бўлибди, буё?ига куч-?увватиям ?олмабди. Яхшиси уни тепиб-тепиб тур?изиб, ?айдаб юбораман!”. Ўтинчи эшагини ўрнидан тур?азиб, у ё?-бу ё?ини ?араб ?ўйибди; ?араса, бечора озиб-тўзиб кетганмиш. Ўтинчи со?олини силаб туриб, бир оз ўйга ботибди-ю, эшак энди ?еч нарсага ярамайди, деган ?арорга келибди. У эшакни тепа-тепа бир амаллаб отхонадан чи?арибди, ?ариндош-уру?лари ва ?ўшнилар ёрдамида уни даштгача судраб борибди-да, ўша ерга ташлаб келибди. Эшак бундан ни?оятда ?увониб кетибди. Дашт бўйлаб боши о??ан томонга йўл олибди. Юраверибди, юраверибди, ни?оят алла?андай бир ўрмонга етиб борибди, ўрмон ё?асида эса майсазор бор экан. Ва?т ўтаверибди, эшак кундан кунга кўркамлашиб, семира бошлабди ва ни?оят шуна?анги куч-?увватга тўлибдики, унинг ўша рама?дажон эшак эканига энди ?еч ким ишонмаган ?ам бўларди. Конец ознакомительного фрагмента. Текст предоставлен ООО «ЛитРес». Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=69386170&lfrom=688855901) на ЛитРес. Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Наш литературный журнал Лучшее место для размещения своих произведений молодыми авторами, поэтами; для реализации своих творческих идей и для того, чтобы ваши произведения стали популярными и читаемыми. Если вы, неизвестный современный поэт или заинтересованный читатель - Вас ждёт наш литературный журнал.