Quldur q?z? Roni

Quldur q?z? Roni Astrid Lindqren D?nya ?d?biyyat?ndan se?m?l?r Bir quldurba??n?n q?z? il? onun qat? d??m?ninin o?lunun t?hl?k?li mac?ralar?ndan b?hs ed?n bu ?s?ri oxuduqdan sonra u?aqlar?n b?y?y?nd? valideynl?ri kimi quldur olmayacaqlar?na and i?m?l?rinin s?b?bini bil?c?ksiniz. Astrid Lindqren Quldur q?z? Roni I Roninin d?nyaya g?ldiyi g?n g?y guruldad?. B?li, tufan da?lar?n ?st?n? el? ald? ki, quldurlar me??sind? ya?ayan cin-??yatinin ham?s? qa??b d?lm?-de?iy?, ma?araya girdi; yaln?z tufan? ?zl?ri ???n do?ma hesab ed?n drudlar[1 - Drud – Skandinaviya folklorunda ?fsan?vi varl?qlar, ??r ruhlar] ????r-ba??rla quldur da??nda yerl???n quldur q?srinin ?z?rind? u?u?ma?a ba?lad?lar. Lovisa is? u?aq do?ma?a haz?rla??rd?, amma drudlar?n s?si ona mane olurdu, buna g?r? d? ?ri Mattis? dedi: – Bu q?z?bli drudlar? qov getsin, onlar?n ?lind?n n? oxudu?umu e?id? bilmir?m. M?s?l? ondayd? ki, k?rp? g?zl?y?n Lovisa mahn? oxuyurdu. Fikirl??irdi ki, h?m onun ???n asan olar, h?m d? u?aq mahn? s?dalar? alt?nda do?ulsa, ??n xasiyy?tli olar. Qildurba?? Mattis d?rhal yay? g?t?r?b maz?aldan[2 - Maz?al – qala divar?nda silah i?l?tm?k ???n de?ik] bir ne?? ox atd?. – R?dd olun burdan! – dey? q??q?rd?. – Biz u?aq g?zl?yirik! Anlad?n?z, iyr?nc m?xluqlar! – Ho-ho-ho! – drudlar cavab?nda q??q?r??d?lar. – Onlar u?aq g?zl?yirl?r! Ho-ho-ho! G?r nec? kifir olacaq! Ho-ho! Lap z?h?rli g?b?l?k kimi! Mattis v?h?i d?st?nin lap ortas?na bir d? ox atd?, amma drudlar yaln?z q?z?bl? q?hq?h? ??kdil?r v? ucadan ula?a-ula?a a?aclar?n ?st?nd?n ?t?b-ke?dil?r. Lovisa u?aq do?a-do?a oxuma??nda, Mattis is? bu iyr?nc m?xluqlar? qovma??nda olsun, siz? tabeliyind?ki quldurlardan dan???m. Quldurlar?n on ikisi d? qalada, oca??n ba??nda oturub yeyib-i?ir, d?li kimi s?s-k?y salmaqda q?z?bli drudlardan he? geri qalm?rd?. Bir d? ki neyl?y?ydil?r, ax? ham?s? g?zl?yirdi ki, Lovisa yuxar?da, q?ll?d? hamil?likd?n n? vaxt azad olacaq. ??nki b?t?n quldur h?yatlar? boyu Mattisin q?srind? h?l? birc? u?aq da do?ulmam??d?. U?a??n d?nyaya g?lm?sini ham?dan ?ox Ke??l Per g?zl?yirdi. – Bu balaca quldur n? vaxt d?nyaya g?l?c?k ax??! – dey? q??q?r?rd?. – M?n daha qocal?b taq?td?n d??m???m, quldur h?yat?m sona yax?nla??r. ?ox ist?yir?m ki, ?lm?mi?d?n ?vv?l bizim yeni quldurba??n?n ?z?n? g?r?m! Ke??l Per s?z?n? bitirm?mi? qap?lar a??ld? v? sevincind?n a?l?n? itirmi? Mattis ?z?n? zala sald?. O, dabanlar?n? da? d???m?y? d?y?cl?y?-d?y?cl?y? hoppan?r, var s?siyl? ba??r?rd?: – U?a??m oldu!.. Ey, e?idirsiniz, m?nim u?a??m oldu!.. – O?land?, ya q?z? – Ke??l Per ?z yerind?n x?b?r ald?. – M?nim xo?b?xtliyim!.. M?nim sevincim!.. – Mattis ba??r?rd?. – Quldur q?z?! Budur o!.. El? bu an Lovisa h?nd?r kandardan adlay?b k?rp?si ?lind? zala daxil oldu. Quldurlar bird?n-bir? s?sl?rini k?sdil?r. – Nolub siz?, a?z?n?za piv? al?b durmusunuz? – Mattis onlara ba??rd?. O, q?z? Lovisan?n ?lind?n al?b bir-bir on iki quldurun ham?s?na g?st?rdi. – Budur, ist?yirsinizs?, indiy?d?k quldur q?srl?rind? do?ulmu? k?rp?l?rin ?n g?z?lin? bax?b heyran olun!.. – Q?z atas?n?n iri ovuclar?nda uzan?b g?zl?rini q?rpmadan ona bax?rd?. – El? a??ll? ?z? var ki, el? bil indid?n n?s? ba?a d???r. – B?s ad?n? n? qoydunuz? – Ke??l Per yen? soru?du. – Roni, – Lovisa cavab verdi, – m?n bu ad? ?oxdan fikirl??mi?dim. – B?s bird?n o?lan olsayd?? – o maraqland?. Lovisa Ke??l Peri sakit v? ciddi n?z?rl?rl? s?zd?. – ?g?r m?n q?rara alm??am ki, u?a??m?n ad? Roni olacaq, dem?k, el? d? olmal?d?r. Sonra ?z?n? Mattis? tutdu. – Onu m?n? verirs?n? Amma Mattis h?l? q?z?ndan ayr?lmaq ist?mirdi. O dayan?b Roninin parlaq g?zl?rin?, balaca a?z?na, qara sa?lar?na, k?m?ksiz ?ll?rin? heyranl?qla bax?rd?, ona olan sevgisind?n az qal?rd? ?r?yi getsin. – M?nim balam, – deyirdi. – Bu g?nd?n m?nim quldur ?r?yim s?nin balaca ?ll?rind?dir. S?b?bini ?z?m d? bilmir?m, amma bel?dir. – Onu vers?n?, bir az tutum, – Ke??l Per xahi? etdi. Mattis ehtiyatla Ronini q?z?l alma kimi onun ?ll?rin? qoydu. – Budur o! S?nin uzun m?dd?tdi arzulad???n yeni quldurba??. Birc? onu ?lind?n yer? salma, yoxsa can?n? alaram ha. Ancaq Ke??l Per yaln?z g?l?ms?nd?, a?z?nda birc? di? bel? qalmam??d?. – H?, o, t?k kimidir, – k?rp?ni ?lind? y?ng?lc? at?b-tutaraq dedi. Mattis hirsl?nib Ronini onun ?lind?n ald?. – B?s s?n n? g?zl?yirdin, qoca e???k? Sallaq qar?n, ??l? saqqal, gonbul quldurba??m?? He-he, el?mi? B?t?n quldurlar ba?a d???rd?l?r ki, ?g?r quldurba??yla m?nasib?ti korlamaq ist?mirs?ns?, bu u?aq haqq?nda birc? ehtiyats?z s?z bel? dem?m?lis?n. Mattisl? zarafat etm?k ?ox t?hl?k?lidir. Buna g?r? d? d?rhal k?rp?ni t?rifl?yib ??hr?tini g?y? qald?rma?a ba?lad?lar. Sa?l???na xeyli piv? i?dil?r ki, bu da Mattisin ?r?yinc? oldu. O, stolun ba? t?r?find? oturub ?z q???ng k?rp?sini onlara g?st?rm?kd?n doymurdu. – ?ndi pax?ll???ndan partlayacaq bir adam varsa, o da Borka olacaq! – Mattis q??q?rd?. – Qoy ?z iyl?nmi? ma?aras?nda oturub ac???ndan di?l?rini q?cas?n. H?, l?n?t ?eytana! Oradan el? bir inilti, el? bir q?c?rt? qalxs?n ki, q?z?bli drudlar da, boz c?rtdanlar da qulaqlar?n? tutsunlar! ?nan?n m?n?! Ke??l Per raz?l?qla ba??n? t?rp?dib istehzayla dedi: – Pax?ll?qdan partlamay?b neyl?sin! ?ndi Mattisin n?sli ya?ayacaq, Borkan?n n?slis? k?sil?c?k! – Q?z?l s?zl?rdir, – Mattis t?sdiq etdi. – ??bh?siz, k?sil?c?k, ??nki Borkan?n u?a?? yoxdur, olmayacaq da… Bu an g?y el? guruldad? ki, quldur da?lar?nda he? kim ?mr?nd? bel? gurultu e?itm?mi?di. Qorxudan b?t?n quldurlar?n r?ngi qa?d?, Ke??l Per is? ?z??st? d??d?, piv? i?diyi ???n yerind? m?hk?m dayana bilmirdi. Roni q?fild?n ?ikay?tli s?sl? ????rd?, Mattisin ?r?yi qorxunc ild?r?m s?sind?n daha ?ox bu g?zl?nilm?z ????rt?dan s?x?ld?. – M?nim balam a?lay?r! – dey? ba??rd?. – Neyl?m?k laz?md?r? M?n indi neyl?yim? Amma Lovisa ?z?n? itirm?di. Sakitc? u?a?? onun ?lind?n al?b d?? verdi. ????rt? o saat k?sildi. – G?y yaman guruldad? ha! – Ke??l Per ?z?n? g?l?nd? q??q?rd?. – N?y? deyirs?n and i?im ki, yax?nl?qda harasa ild?r?m d??d?. B?li, ild?r?m, do?rudan da, d??m??d?, ?z? d? nec?! S?h?r a??lan kimi buna ?min oldular. Quldur da??n?n ?n h?nd?r zirv?sind? yerl???n k?hn?, lap k?hn? q?sr yuxar?dan a?a??ya, q?ll?d?ki di?l?rd?n tutmu? ta ?n d?rin zirz?mil?r? q?d?r iki b?l?nm???. Ortada u?urum yaranm??d?. Lovisa u?aq quca??nda q?ll?y? qalxd?. – S?nin h?yat?n n? q?rib? ba?lay?r, Roni, – tufan?n t?r?tdiyi b?t?n da??nt?lara baxa-baxa dedi. Ancaq Mattis v?h?i heyvan kimi q?z?bl? vurnuxurdu. ?cdadlar?n?n q?dim qalas?nda nec? bel? bir ?ey ba? ver? bil?rdi ax?? Amma q?z?bi ?ox ??kmir, h?mi?? ?z?n? t?s?lli ver? bilirdi. – ?ndi sonu bilinm?y?n yeralt? ke?idl?rd?n, zirz?mil?rd?n qism?n da olsa can?m?z qurtard?. Daha qalam?zda he? k?s azmayacaq. Yad?n?zdad?r, Ke??l Per orada nec? itmi?, yaln?z d?rd sutkadan sonra bay?ra yolu tapa bilmi?di. H?? Ancaq Ke??l Per bu hadis?nin yada sal?nmas?ndan xo?lanmazd?. Ba??na bel? bir m?sib?t g?ldiyi ???n m?g?r o g?nahkar idi? Sad?c? bilm?k ist?yirdi ki, qalalar? n? q?d?r b?y?k v? ?l?atmazd?r. ?v?zind? birc? onu ?yr?ndi ki, zirz?mid? asanl?qla azmaq olar. Zavall? ?z?n? zorla b?y?k zala ?atd?ra bilmi?di. Xo?b?xtlikd?n quldurlar el? ????r?r, q?hq?h? ??kirdil?r ki, s?sl?ri uzaqdan e?idilirdi, yoxsa o he? c?r g?n i????na ??xa bilm?zdi. – Qaladan he? vaxt b?t?nl?kl? istifad? etm?mi?ik, – Mattis dedi. – ?limizd? qalan zal v? yatd???m?z otaqlar, bir d? qalan?n yar?s?d?r. Quldur qalas?nda h?yat ?vv?lki kimi ?z axar? il? getm?y? ba?lad?. F?rq bir ondayd? ki, indi orada u?aq vard?. Lovisa hesab edirdi ki, balaca q?zc??az g?nd?n-g?n? t?kc? Mattisi yox, on iki quldurun ham?s?n? gicb?s?r? ?evirir. ?lb?tt?, onlar?n ?zl?rini ?vv?lki kimi kobud aparmamaq ???n d?rid?n-qab?qdan ??xmalar?nda pis he? n? yox idi, ancaq h?r ?eyin bir h?ddi var. Lakin quldurba??n?n v? b?t?n d?st? ?zvl?rinin balaca u?a??n da? d???m?d? im?kl?m?yin? bax?b gic-gic q?hq?h? ??km?l?rind?n ba? a?maq m?mk?n deyildi. D?zd?r, Roni ?z?n?m?xsus t?rzd? qeyri-adi zir?klikl? im?kl?yir, sol aya??yla c?ld t?kan verirdi ki, bu da quldurlar? x?susil? heyran edirdi. Lovisa bel? hesab edirdi ki, u?aqlar?n ?ks?riyy?ti gec-tez im?kl?m?y? ba?lay?r. Buna da he? kim yersiz sevinmir, bu im?kl?y?n u?aqlar?n atalar? da i?l?rini-g?cl?rini burax?b saatlarla heyran-heyran onlara tama?a el?mirl?r. Bir d?f? b?t?n d?st? Mattisin ba???l??? il? q?sr? soxulub Roninin s?y??? ovurdlar?na doldurmas?na v? anas?n?n onu be?iy? qoymas?na tama?a etm?y? ba?lad?. Lovisa deyindi: – Mattis, s?n Borkan?n me??d? ?l-qol a?mas?na imkan verirs?n! Amma Mattis arvad?n?n deyinm?sini qulaqard?na vurdu. – Q?z?m, m?nim ?zizim, – Roni sol aya??yla t?kan verib zalla im?kl?y?-im?kl?y? ona t?r?f g?l?nd? q??q?rd?. Sonra ?z sevimlisini dizl?ri ?st? oturdub yedizdirdi; on iki quldurun ham?s? onlar? d?vr?y? al?b diqq?tl? bax?rd?. S?y?q dolu ?uqun qazan?a sacaya??n ?z?rind?n as?lm??d?, Mattisin ?ll?ri g?cl?, y?nd?msiz oldu?una g?r? s?y??? tez-tez d???m?y? t?k?rd?, bir yandan da Roni qa???? geri qaytar?rd?, buna g?r? d? Mattisin qa?lar? da s?y??a bula?m??d?. Q?z birinci d?f? bel? ed?nd? quldurlar el? ucadan q?hq?h? ??kdil?r ki, Roni qorxub a?lama?a ba?lad?. Amma tezlikl? ba?a d??d? ki, qa???? vuran kimi ham? g?l???r, bel?c? ham?n? g?ld?rm?y? ad?t el?di, amma bu, atas?ndan ?ox quldurlara l?zz?t verirdi. Bu n? ???ns? onun xo?una g?lmirdi, h?r??nd Roninin b?t?n el?dikl?rini b?nz?rsiz, onun ?z?n? is? d?nyan?n ?n g?z?l m?xluqu hesab edirdi. Saqqal?, qa?lar? s?y??a bula?m?? Mattis ?z sevimlisini yedizdir?nd? h?tta Lovisa da g?l?rd?. – Aman Allah, Mattis, indi s?n? baxan?n haradan a?l?na g?l?rdi ki, s?n d?nyan?n b?t?n da?lar?n?n, me??l?rinin ?n q?dr?tli quldurba??s?san? ?ndi Borka s?ni g?rs?ydi, g?lm?kd?n ?l?rdi. – H?, yaman g?l?rdi! – Mattis q??q?rd?. Borka onun qat? d??m?niydi, Borkan?n ata-babas? da Mattisin ata-babas?yla qat? d??m?n olmu?dular. Adamlar?n yad?ndad?r ki, h?r iki d?st? ta ?z?ld?n bir-biriyl? d??m?n?ilik edir. B?li, onlar lap q?dim zamanlardan soy?un?uluqla m???ul olur, mallar?n? arabaya qoyub quldurlar ya?ayan s?x me??yl? aparan tacirl?rin can?na v?lv?l? sal?rd?lar. Adamlar quldur me??sind?n ke??n da? yolunu yada salanda, ad?t?n, bel? deyirdil?r: “?lahi, yolu s?ld?r?mdan d???nl?r? ?z?n k?m?k ol”. Quldurlar bu yollar boyunca pusqu qurur, qurbanlar?n? g?d?rd?l?r. Yoldan ke??n tacirl?r onlar? kimin d?st?sinin qar?t etdiyinin f?rqin? varm?rd?lar, amma Mattisl? Borka q?nim?tin kimin ?lin? ke??c?yin? q?tiyy?n bigan? qalm?rd?lar. H?r iki d?st? q?nim?t u?runda amans?zcas?na d?y???rd?, tacirl?r s?rt s?ld?r?mdan yol salmayanda is? quldurlar bir-birini qar?t etm?y? ba?lay?rd?lar. ?lb?tt?, bunlar?n he? birind?n Roninin x?b?ri yox idi, ??nki h?l? ?ox balacayd?. He? a?l?na da g?tirmirdi ki, atas? t?hl?k?li quldurba??d?r. O, q?z? ???n ucadan q?hq?h? ??k?n, mahn? oxuyan, g?c? g?ldikc? ??n-??n ba??ran, ona s?y?q yedizdir?n, sad?c? xeyirxah, saqqall? Mattisiydi v? q?z onu sevirdi. Roni g?nb?g?n yox, saatbasaat b?y?y?r, yava?-yava? ?traf?ndak? al?m? n?z?r salma?a ba?lay?rd?. Uzun m?dd?t fikirl??irdi ki, b?t?n d?nya el? da? divarlar? olan n?h?ng zaldan ibar?tdir. Bu al?md? d? ?z?n? ?la hiss edirdi, x?susil? b?y?k stolun alt?na girib Mattisin onun ???n g?tirdiyi qoza v? da?larla oynayanda. Bu zal, do?rudan da, u?aq oyunlar? ???n m?nasib yer idi. Orada h?mi?? ?yl?nc? tap?l?rd?, q?z orada ?ox ?eyl?r ?yr?nmi?di. Roni quldurlar?n ax?amlar oca??n yan?nda ?yl??ib mahn? oxumalar?n? xo?lay?rd?. O, stolun alt?nda si?an kimi sakitc? oturub qulaq as?r, t?dric?n b?t?n quldur mahn?lar?n? yad?nda saxlay?rd?. Z?nq?rov kimi cingiltili s?si il? oxuma?a ba?layanda is? Mattis bel? yax?? oxuyan g?z?l q?z?na heyran olmaqdan yorulmurdu. Roni r?qs el?m?yi d? ?z? ?yr?nmi?di. Quldurlar q?nim?tl? qay?danda sevincl? oynay?r, zalda v?h?i ke?i kimi at?l?b-d???rd?l?r, Roni d? tezlikl? onlar? yams?lama?a ba?lad?. Q?z?n da onlar kimi q?z??nl?qla oynamas?, lap ?sl quldurlart?k at?l?b-d??m?si atas?n? h?dsiz sevindirirdi. Bel? d?lic?sin? r?qs ed?nd?n sonra quldurlar taq?tsiz halda b?y?k stolun ?traf?ndak? skamyalara s?r?l?nib ?zl?rini piv?y? tutur, Mattis is? q?z?yla ?y?nm?y? ba?lay?rd?: – Bilirsiniz, o, balaca druda kimi q???ngdir, el?mi? Onun kimi boylu-buxunlu, qonurg?zl? v? qarasa?l?d?r! Sizin he? biriniz he? zaman bel? g?z?l q?z g?rm?yibsiniz, el?mi? Quldurlar da mehribanl?qla ba?lar?n? t?rp?dib xorla cavab verirdil?r: – El?dir! Roni sakitc? stolun arxas?nda oturub da?larla, qozalarla oynay?r, el? ki g?z? quldurlar?n x?zi bay?ra ??xan ke?i d?risind?n toxunmu? ayaqqab?lar?na sata?d?, onlar? vura?an ke?i hesab edib oyuna qat?rd?. Ke?il?ri p?y?d? g?rm??d?, Lovisa onlar? sa?ma?a ged?nd? u?a?? h?mi?? ?z?yl? apar?rd?. Roninin b?t?n q?sa h?yat? boyu ?yr?n? bildikl?rinin ham?s?, b?lk? d?, bunlar idi. Onun Mattisin q?srind?n k?narda n?l?r oldu?u haqq?nda azac?q t?s?vv?r? bel? yox idi. G?nl?rin bir g?n? Mattis ba?a d??d? ki, – bu onun he? d? ?r?yinc? olmad? – qu?cu?az? azadl??a buraxmaq vaxt?d?r. Onda arvad?na dedi: – Lovisa, bizim q?z?m?z m?nim quldurluq el?diyim me??d? g?zib-dola?ma?? ?yr?nm?lidir. Qoy gedib g?zsin. – Allaha ??k?r, ax?r ki, s?n d? bunu ba?a d??d?n, – Lovisa dedi. – M?nd?n olsayd?, o, indi ?oxdan me??d? g?zirdi. Bel?c?, Roniy? kefi ist?diyi yer? getm?y? icaz? verdil?r. Ancaq Mattis ?vv?lc? onu g?zl?nil?n t?hl?k?l?rd?n x?b?rdar etdi. – Dem?li, bel?: q?z?bli drudlardan, boz c?rtdanlardan v? Borkan?n quldurlar?ndan ?z?n? g?zl?. – B?s m?n nec? bilim ki, bu, q?z?bli drud, ya boz c?rtdan, ya da Borkan?n quldurudur? – ?z?n bil?c?ks?n, – Mattis cavab verdi. – Ayd?nd?r, – Roni dedi. – Bir d? bax azmayasan ha, – Mattis davam etdi. – B?s azsam, neyl?yim? – Laz?m olan c???r? tap. – Ayd?nd?r. – Ehtiyatl? ol, ?aya d??m?. – ?aya d??s?m, neyl?yim? – ?z ??x. – Ayd?nd?r. – U?urumdan da ?z?n? g?zl?, – Mattis ild?r?m?n quldur q?srin? d??d?y? gec? ?m?l? g?lmi? d?rin u?urumu xat?rlad?. – B?s u?uruma d??s?m, neyl?yim? – Onda s?n daha he? n? ed? bilm?zs?n, – Mattis bunu deyib bird?n el? ac?-ac? inild?di ki, sanki b?t?n d?nyan?n d?rdi sin?sin? y???lm??d?. – Ayd?nd?r, – Mattis iniltisini k?s?nd? Roni dill?ndi. – Bu halda ?al??aram u?uruma d??m?yim. Ba?qa t?hl?k?l?r varm?? – ?lb?tt?, t?hl?k? ?oxdur, ?z?n g?r?c?ks?n. ?ndis? get!.. II Roni yola d?z?ldi. ?ox tezlikl? ba?a d??d? ki, da? d???m?li b?y?k zallar?n? b?t?n d?nya sanmaqda nec? d? axmaql?q edibmi?. H?tta b?t?n q?ll?l?ri v? zirz?mil?ri il? birlikd? ?l?ke?m?z quldur q?sri bel? d?nyan?n ham?s? deyilmi?. Uca quldur da?? da h?l? d?nyan?n ham?s? deyilmi?. Yox, d?nya lap b?y?kd?r. El? b?y?kd?r ki, adam mat-m??tt?l qal?r. ?lb?tt?, Roni d?f?l?rl? Mattisl? Lovisan?n qala divarlar?n?n xaricind? n?l?r oldu?u bar?d? s?hb?tl?rini e?itmi?di; m?s?l?n, g?t?r?k el? ?ay?. Ancaq Roni su ax?n?n?n quldur da??n?n ?t?yind?ki d?rin d?r?yl? gurultu sala-sala, p?qq?ldaya-p?qq?ldaya, k?p?kl?n?-k?p?kl?n? ir?lil?diyini g?zl?riyl? g?r?nd? ?ay?n n? oldu?unu ba?a d??d?. Onlar me??d?n d? dan??m??d?lar. Amma Roni qaranl?q v? sirli, yarpaqlar? x???ldayan me??ni g?zl?riyl? g?r?nd? onun n? oldu?unu anlad? v? d?nyada ?ay?n, me??nin var oldu?una sevindi. Bel? b?y?k a?aclar?n, bu co?qun ?ay?n olmas?, ?trafda bel? d?rl?-d?rl? h?yat?n qaynamas?, h?qiq?t?n d?, inan?lmazd?r! ?z?n?z deyin, burda nec? sevinm?y?s?n ax?? Roni c???rla d?z me??liy? girdi, ax?rda gedib me??d?ki g?l?n sahilin? ??xd?. Mattisin dediyin? g?r?, burdan o yana getm?m?liydi. G?l?n qara g?zg?s? qara ?am a?aclar?yla ?hat? olunmu?du, yaln?z suzanbaqlar? suyun ?z?rind? a? i??qlar kimi y?r?alan?rd?. Roni, ?lb?tt?, bunlar?n a? suzanba?? oldu?unu bilmirdi, amma uzun m?dd?t onlara baxd? v? onlar var oldu?u ???n astadan g?ld?. O, g?n?n? g?l?n yan?nda ke?irdi, g?rd?kl?rin? h?dsiz sevindi. Suya uzun m?dd?t ?am qozalar? atd?, suda ayaqlar?n? azca t?rp?d?n kimi qozalar?n ?zd?y?n? g?r?nd? sevincind?n q?hq?h? ??kdi. ?mr?nd? bel? sevinm?mi?, he? vaxt bel? s?rb?st g?zib-dola?mam??d?. Qaya par?alar?na d?rma?maq daha ?yl?nc?li oldu. G?l?n ?traf?nda mam?r basm?? n?h?ng da?lar ucal?rd?, el? bil lap ?stl?rin? ??xmaq ???n yarad?lm??d?lar. Bir d? ?am v? sidr a?aclar? bitmi?di ki, budaqlar?nda yax??ca yell?nm?k olard?. Roni d? g?n?? a?aclar?n arxas?nda batana kimi yell?ndi, a?a?? tulland?, yen? qayalara ??xd?. Acl?q hiss ed?nd? ?z?yl? g?tirdiyi d?ri kis?cikd?n ??r?k, s?d ??xar?b i?tahla yedi. Sonra bir az dinc?lm?k ???n mam?r?n ?st?n? uzand?; ba?? ?z?rind? h?nd?r a?aclar s?s sal?rd?. O, yuxar? bax?b onlar?n var oldu?una f?r?hl?ndi. Sonra yuxuya getdi. Roni oyananda hava art?q qaralm??d?, a?aclar?n ba?? ?z?rind? ulduzlar parlay?rd?. Bu vaxt ba?a d??d? ki, d?nya onun d???nd?y?nd?n daha b?y?kd?r. Onu birc? k?d?rl?ndir?n o idi ki, ?lini ha ulduzlara uzatsayd?n da, ?ata bilm?zdin… Me??d? ona icaz? verdikl?rind?n ?ox qalm??d?, tez ev? qay?tmaq laz?m idi, yoxsa atas? h?y?candan d?li olard?. Bunu q?z yax?? ba?a d???rd?. ?traf qat? z?lm?t idi, yaln?z ulduzlar suda ?ks olunmu?du. Amma Roni qaranl?qdan qorxmurdu, ona ?yr??mi?di: quldur q?srind? uzun q?? gec?l?rind? ocaq s?nd?r?l?nd? el? qaranl?q ??k?rd? ki, g?z g?z? g?rm?rd?. Yox, o, qaranl?qdan qorxmurdu. Roni geriy? qay?tma?a haz?rla?ark?n bird?n yad?na d??d? ki, d?ri kis?ciyini yem?k yediyi qayan?n ?st?nd? qoyub, o d?qiq? qayaya ??xd?. Yuxar?da ona el? g?ldi ki, indi ulduzlara daha yax?nd?r. Yen? ?ll?rini g?y? uzatd? ki, he? olmasa, ?n balaca ulduzlar?n bir ne??sini g?t?r?b ev? apars?n, amma ?fsus ki, bunu ed? bilm?di. Onda bu q?rara g?ldi ki, a?a?? d??m?k vaxt?d?r. Amma bird?n g?rd? ki, a?aclar?n aras?nda kimins? g?zl?ri par?lday?r, b?rk qorxdu, ?m?lli-ba?l? qorxdu. B?li, b?li, qayan?n ?traf?nda g?z par?ldad???n? g?rm?mi?di – bu g?zl?r onu izl?yirdi. Onlar?n parlaq cazib?sin? d??d?. ?vv?ll?r he? vaxt qaranl?qda par?ldayan g?zl?r g?rm?mi?di. – Ey, siz! – dey? q??q?rd?. – Siz? n? laz?md?r? Amma cavab almad?. ?v?zind? g?zl?r yax?nla?ma?a ba?lad?. ???ldayan g?zl?r asta-asta ona yax?nla?d?; ?vv?lc? anla??lmaz, bo?uq, q?rib? f?s?lt?l? s?sl?r e?itdi, sonra s?zl?ri d? ay?rd etdi: – Qulaq as?n, boz c?rtdanlar, ham?n?z qulaq as?n, burada, me??mizd? adam var. Onu tutun, di?l?yin, ?imdikl?yin, d?y?n… Boz c?rtdanlar, ham?n?z bir n?f?r kimi tutun, di?l?yin, didi?dirin, d?y?n… T?q-t?q-t?q!.. Onlar, bu q?rib? boz m?xluqlar art?q qayan? d?vr?y? alm??d?lar, ona a??q-a?kar pislik etm?k ist?yirdil?r. Roni onlar? yax?? se?? bilmirdi, amma ikrahla hiss edirdi ki, lap yax?ndad?rlar. B?li, indi bildi ki, boz c?rtdanlar nec? t?hl?k?lidir, Mattis onu ?b?s yer? x?b?rdar etm?mi?di ki, ?z?n? g?zl?sin. Amma daha gec idi. Onlar qayan? a?aclam?, d?y?n?kl?mi aras?k?silm?d?n d?y?cl?m?y? ba?lad?lar, bir Allah bilir ?ll?rind?ki n? idi. T?qq?lt?, ?at?rt?, gurultu me??ni ba??na g?t?r?nd? Roni q??q?rd?. O, ?m?llic? qorxmu?du – bird?n onu ?ld?r?rdil?r. C?rtdanlar da?? d?y?cl?m?kd?n ?l ??kdil?r, amma s?kut ??k?n kimi o daha qorxulu bir s?s–x???lt? e?itdi. Bu, qayaya d?rma?an c?rtdanlar idi. Onlar h?r t?r?fd?n q?za yax?nla??rd?lar. D?rnaqlar?yla da?? c?rmaqlay?r, c?z?rd?lar. Yen? d? c?r?lt?l? s?sl?ri e?idildi: – B?t?n boz c?rtdanlar, ham? bir n?f?r kimi di?l?yin, didi?dirin, d?y?n – t?q-t?q-t?q!.. O zaman Roni d?h??tl? daha ucadan q??q?rd? v? ?midsizlikl? d?ri kis?ciyi yell?m?y? ba?lad?. Ayd?n m?s?l?dir ki, indic? onun ?st?n? at?l?b di?l?y?c?k, ?l?nc? did?c?kl?r. Me??d?ki ilk g?n? el? ax?r?nc? g?n? olacaq. Ancaq el? bu an qorxunc bir s?s e?itdi – bel? qorxunc s?sl? yaln?z Mattis q??q?ra bil?rdi. ?lb?tt? ki, bu onun atas?yd?, on iki qulduru da yan?nda. M???ll?rin i???? a?aclar?n aras?nda g?r?n?rd?, Mattisin s?y??? is? me??ni ba??na g?t?rm??d?: – R?dd olun, boz c?rtdanlar! C?h?nn?m olun, yoxsa baltalara tu? g?l?c?ksiniz! Roni balaca v?cudlar?n ?app?lt?yla yer? t?k?ld?y?n? e?itdi. M???ll?rin parlaq i????nda indi onlar? g?r? bilirdi: iyr?nc boz m?xluqlar var g?cl?riyl? qa??b qaranl?qda yoxa ??x?rd?lar. O, d?ri kis?ciyin? kir??y? oturan kimi oturdu, qayaa?a?? s?r??d?, el? bu zaman Mattis ?z?n? yetir?r?k onu yerd?n qald?r?b b?rk-b?rk qucaqlad?. Yolboyu q?z ba??n? atas?n?n saqqal?na s?yk?yib a?lay?rd?. – H?, indi boz c?rtdanlar? tan?d?nm?? – onlar oca??n k?nar?nda oturub Roni donmu? ayaqlar?n? isid?nd? Mattis soru?du. – Aha, m?n indi boz c?rtdanlar? tan?d?m. – Amma s?n h?l? onlara nec? ?st?n g?lm?yi bilmirs?n. El? ki uzaqdan kimins? onlardan qorxdu?unu hiss etdil?r, h?min d?qiq? d? t?hl?k?li olurlar. – H?, h?, – Lovisa t?sdiql?di. – T?kc? boz c?rtdanlar bel? deyill?r. Buna g?r? d? me??d? t?hl?k?l?rd?n uzaq olmaq ???n he? n?d?n qorxmamal?san. – Yax??, – Roni dedi. – Bunu yadda saxlayaram. Mattis yaln?z ah ??kib onu k?ks?n? s?xd?. – Yad?ndad?r, h?l? ?z?n? n?l?rd?n g?zl?m?lis?n? – soru?du. B?li, o bunlar?n ham?s?n?, s?zs?z ki, yax?? xat?rlay?rd?. Sonrak? g?nl?rd? b?t?n t?hl?k?l?rd?n qorunmaqla m???ul olurdu, buna g?r? d? ?z?n? qorxulu ?eyl?rd?n qorxmama?a m?cbur edirdi. Mattis ona ?aya y?x?lmama?? tap??rd??? ???n suyun ?n gur axd??? yerl?rd? s?r??k?n da?lar?n ?z?rind? c?sar?tl? at?l?b-d???rd?. Ax? me??d? g?zm?kl? ?aya d??m?m?yi ?yr?n? bilm?zdi ki. ?aydan ?z?n? g?zl?m?k laz?md?rsa, g?r?k suyun gur axd???, burul?anlar oldu?u yerl?r? ged?s?n. Amma bel? yerl?r? getm?k ???n yaln?z qalan?n yerl??diyi dik qaya il? d??m?k laz?m idi. Bel? olduqda Roni h?m d? dik qayalardan qorxmama?? ?yr?ndi. Birinci d?f? ??tinlikl? d??d?, el? qorxurdu ki, g?zl?rini q?y?rd?. Amma getdikc? c?sar?tl?ndi, tezlikl? qayadak? b?t?n yar?q v? ??x?nt?lar?, b?t?n nahamarl?qlar? ?yr?ndi: a?a?? y?x?lmamaq ???n bu yerl?rd?n ancaq barmaqla tutmaq m?mk?n idi. “B?xtim nec? g?tirdi, – dey? fikirl??di, – bel? g?z?l yer tapd?m, burada ?aya y?x?lmaqdan qorunma??, ?mumiyy?tl?, he? n?d?n qorxmama?? ?yr?nm?k olar!” Roni g?nl?rini bel? ke?irirdi. ?z?n? t?hl?k?l?rd?n g?zl?yir, Mattis v? Lovisan?n icaz? verdikl?ri yerl?rd? c?sar?tli olma?? m??q el?yirdi. Tezlikl? v?h?i heyvanc??az kimi zir?k, g?cl? v? qorxmaz oldu. N? boz c?rtdanlardan, n? ac?ql? drudlardan, n? ?aya d??m?kd?n, n? d? me??d? azmaqdan qorxurdu. Birc? ild?r?m z?rb?sind?n yaranm?? d?rin u?urumdan qorunma?? ?yr?nm?mi?di, onu da tezlikl? ?yr?nm?k fikrind?ydi. O, quldur q?srini qar??-qar?? g?zmi?, zirz?misind?n q?ll?l?rin? q?d?r girib-??xm??d?. Kims?siz, bo? zallarda oynay?r, qaranl?q ma?aralar v? da? arak?sm?l?rl? dolu olan yeralt? ke?idl?rin labirintind? azmaqdan qorxmurdu. ?ndi qaladak? b?t?n gizli ke?idl?ri, me??d?ki gizli c???rlar?n ham?s?n? be? barma?? kimi tan?y?r, yollarda azm?rd?. Amma me??ni qaladan daha ?ox sevir, g?nl?rini orada ke?irirdi. El? ki ax?am d???r, quldur da??n?n ?st?n? qaranl?q ??k?r, zaldak? ocaqda od yan?rd?, Roni yor?unluqdan ayaq ?st? g?cl? dayanaraq ev? qay?d?rd?. ??nki t?hl?k?l?rd?n qorunma??, c?sar?tli olma?? bu q?d?r s?yl? ?yr?nirdi. Bu vaxtlar, ad?t?n, Mattis d? on iki qulduruyla b?rab?r ?z quldurluq y?r??l?rind?n qay?d?rd?. Roni d? atas?gill? birg? oca??n yan?nda oturur, onlara qo?ulub quldur mahn?lar? oxuyurdu. Amma onlar?n quldur h?yat? bar?d? azac?q t?s?vv?r? d? yox idi. S?z yox, g?r?rd? ki, onlar ax?amlar qalaya d?n?nd? atlar?na taylar, d?ri torba v? ye?ikl?r y?kl?nib, amma bu y?k?n haradan al?nd???n? he? kim ona demirdi, onunsa bu bar?d? bir ?ey soru?maq a?l?na bel? g?lmirdi. Ax? d?nyada ?ox sirl?r var! O bunu art?q ?oxdan duymu?du. Q?z Borkan?n quldurlar? haqq?nda s?hb?tl?r? d?f?l?rl? qulaq asm??d?, ba?a d???rd? ki, ondan ehtiyat el?m?k laz?md?r. Amma indiy?d?k bu quldurlar?n he? biriyl? qar??la?mam??d?. – ?g?r Borka bel? nifr?t?layiq k?p?k olmasayd?, – bir ax?am Mattis dedi, – m?n ona r?hm ed?rdim. ?sg?rl?r onu me??d? v?h?i heyvan kimi g?z?m??xd?ya sal?blar, bir d?qiq? d? dincliyi yoxdur. G?r?rsiniz, tezlikl? Borkan? ?z yuvas?ndan ??xaracaqlar. D?zd?r, o, ?sl yaramazd?r, buna baxmayaraq… – Borkan?n b?t?n quldurlar? ?z? kimi donuzdur, d?st?sind?kil?rin ham?s? bir-birinin tay?d?r, – Ke??l Per dedi, he? kim d? onunla m?bahis? etm?di. “Allaha ??k?r ki, bizim quldurlar bel? yax??d?rlar”, – Roni d???nd?. Onlara n?z?r sald? – quldurlar stol arxas?nda oturub iri qa??qlarla ?orba i?irdil?r. Saqqall?, kirli, v?h?il??mi? bu adamlar dava salmaq ???n bir him? b?ndiydil?r. Qoy kimin h?n?ri varsa, q?z?n yan?nda onlara donuz desin! Ax? onlar?n ham?s? – Ke??l Per d?, Tyoqe d?, Pelye d?, Fosok da, Jutis d?, Joen d?, Labbas da, Knotas da, Turre d?, Tyorm da, Sturkas da, Balaca Klipp d? onun dostlar?d?r v? ondan ?tr? ?zl?rini oda-k?z? vurarlar. – B?xtimiz g?tirib ki, bizim bel? qalam?z var, – Mattis dedi. – Burada biz t?lk? yuvas?nda, qartal zirv?sind? oldu?u kimi t?hl?k?siz yerd?yik. ?g?r yaramaz ?sg?rl?r bu t?r?f? g?lm?y? c?sar?t el?s?l?r, ham?s?n? c?h?nn?m? vasil ed?rik. – Onlar? geriy?, d?z c?h?nn?m? yollar?q! – Ke??l Per sevincl? t?sdiql?di. Quldurlar Ke??l Perin s?zl?rini b?y?ndil?r v? onlar?n i?l?rin? burnunu soxmaq ist?y?n birisi varsa, onun n? q?d?r a??ls?z oldu?unu d???n?r?k g?lm?kl?rini saxlaya bilm?dil?r. Q?sr da?da al?nmaz qalaya b?nz?yirdi. Yaln?z onun c?nub t?r?find?n yamac boyu dar bir c???r gedib me??d? itirdi, qalan ?? t?r?f is? dik qayalarla ?hat?l?nmi?di. – Bel? s?ld?r?mla d?rma?ma?a c?r?t ed?n axmaq h?l? anas?ndan olmay?b, – dey? quldurlar g?l?rd?l?r. Roninin qorxuya ?st?n g?lm?yi ?yr?ndiyi yerin m?vcudlu?undan he? ??bh?l?nmirdil?r d?. – ?g?r onlar c???rla qalxma?a c?sar?t el?s?l?r bel?, – Mattis dedi, – Qurd d?r?sind?n yuxar? qalxa bilm?y?c?kl?r. Ora da? y??ar?q, ya da fikirl??ib ba?qa bir t?l? qurar?q. – Ya da ba?qa bir t?l? qurar?q, – Ke??l Per q??q?rd? v? quldurba??n?n n?vb?ti hiyl?sini hiss edib iri?di. – M?n b?t?n ?mr?m boyu bu s?ld?r?mda ?ox ?a??r?lmam?? qona??n qarn?n? y?rtm??am, amma indi ?ox qocalm??am, indi g?c?m bit-bir?y? ?atar. Ho-ho-ye-ye!.. Roni ba?a d???rd? ki, qoca oldu?u ???n Ke??l Per? r?hm el?m?k laz?md?r, ancaq q?tiyy?n anlaya bilmirdi ki, onlar?n qalas?na qalxmaq ist?y?n ?sg?rl?ri, yaxud h?r hans? ba?qa adam? niy? ?ld?rm?k laz?md?r. Bundan savay?, q?z bir g?n ?rzind? el? yorulmu?du ki, bu haqda d???nm?k bel? ist?mirdi. Yax??s? budur, ?arpay?ya uzans?n, amma Lovisa Qurd n??m?sini oxumam?? g?zl?rini yummas?n; o bu n??m?ni h?r ax?am buxar?n?n odunu s?nd?rm?k v? quldurlar?n yatmaq vaxt? g?l?nd? oxuyurdu. B?y?k zalda yaln?z ?? n?f?r – Mattis, Roni v? Lovisa yat?rd?. Lovisa oxudu?u m?dd?td?, Roni yuxuya ged?n? kimi ??kilmi? p?rd?nin de?iyind?n buxar?dak? oda baxma?? xo?lay?rd?. Roni d?nyaya g?z a?andan b?ri yatmazdan qabaq anas? ona Qurd mahn?s? oxuyurdu. Bu, Roniy? yatmaq vaxt?n?n ?atd???n? bildirirdi, ancaq o, g?zl?rini yummazdan ?vv?l h?r d?f? sevincl? d???n?rd?: “Sabah yen? oyanaca?am!” Do?rudan da, hava i??qlanan kimi oyan?r, yata??ndan s??ray?b qalx?rd?. H?min g?n havan?n nec? olmas?na baxmayaraq Roni yen? me??y? qa??r, Lovisa da h?mi?? onun d?ri kis?ciyin? bir par?a ??r?k v? bir qab s?d qoyurdu. – Ayd?n bilinir ki, s?n tufanl? gec?d? anadan olmusan, – Lovisa dedi. – Q?z?bli drudlar?n u?du?u gec?. Bel? bir gec?d? do?ulan u?aq m?tl?q d?liqanl? olmal?d?r, bunu ham? bilir. Bax ha, drudlar?n ?lin? ke?m?y?s?n. Roni a?aclar?n ?z?rind? q?z?bli drudlar?n u?u?duqlar?n? d?f?l?rl? g?rm??d?, onda tez qa??b gizl?nirdi. Q?z? me??d? g?zl?y?n t?hl?k?l?rin ?n b?y?y? onlar idi. Mattis ona d?f?l?rl? demi?di: “Sa? qalmaq ist?yirs?ns?, ?z?n? drudlardan g?zl?”. Ax? onlar?n ucbat?ndan Ronini uzun m?dd?t q?srd?n buraxmam??d?. Bu yara??ql? drudlara baxanda a?l?na da g?tirm?zs?n ki, bel? qudur?an v? qorxuludurlar! Onlar me??nin ?z?rind? d?vr? vurur v? diqq?tli, h?r?k?tsiz bax??lar?yla ova g?z qoyurlar: ovun qan?n? i?m?y?, sonra da iti caynaqlar?yla par?a-par?a etm?y? haz?rd?rlar. H?tta q?z?bli drudlar da Ronini me??d?n qova bilm?dil?r; q?z b?t?n vaxt?n? orada ke?irir, s?h?rd?n ax?amad?k tapdanm?? c???rlar?, sevimli talalar? g?zib-dola??rd?. H?mi?? t?k oynay?rd?, s?z?n d?z?, he? k?s? ehtiyac? yox idi. G?nl?ri onsuz da xo?b?xt ke?irdis?, daha ona kim laz?m idi ki? Birc? bu g?nl?r yaman tez g?lib-ke?irdi. Roni g?z a??b-yummam?? yay ke?di v? pay?z g?ldi. Pay?z g?l?nd? is? q?z?bli drudlar h?dl?rini lap a??rd?lar; bir d?f? q?z?bd?n a??llar?n? itir?r?k Roninin dal?nca o q?d?r d??d?l?r ki, q?z, n?hay?t, onu nec? bir t?hl?k? g?zl?diyini ba?a d??d?. ?lb?tt?, o, t?lk? kimi qa??r, me??d?ki b?t?n s???nacaqlar? tan?y?rd?, buna baxmayaraq drudlar dal?nca dabanbasaraq g?lir, qulaqbat?r?c? s?sl? q??q?r???rd?lar: – O-ho-ho! Ho-ho! N? q???ng balacad?r! ?ndi qan?n? i??rik! O-ho-ho-ho! Roni me??d?ki g?l? ba? vurdu, suyun alt? il? o biri sahil?d?k ?zd? v? s?r?n?-s?r?n? ?z?n? s?x bitmi? k?knar a?aclar?n?n alt?na verdi. Orada gizl?nib drudlar?n onu axtara-axtara quduzcas?na f?s?ldad?qlar?n? e?itdi: – Han? insanc??az? Haradad?r o? ??x bay?ra g?r?k! S?ni s??allay?b c?rmaqlar?q, qan?n? ?ay kimi ax?dar?q!.. Oho-ho! Ho-ho!.. Q?z?bli drudlar ta a?aclar?n ?z?rind? g?zd?n it?n?d?k Roni ?z s???naca??nda oturdu. Daha me??d? qalmaq ist?mirdi. Amma gec?y?, bir d? Lovisan?n Qurd n??m?sin? h?l? ?ox var idi, buna g?r? d? q?rara ald? ki, ?oxdan m???ul olmaq ist?diyi bir i?l? – u?urumdan qorunma?? ?yr?nm?kl? m???ul olsun. O, tez-tez anadan oldu?u gec? qalan?n iki hiss?y? b?l?nd?y? haqq?nda s?hb?tl?r? qulaq as?rd?. Mattis bu ?hvalat? t?krarlamaqdan yorulmurdu: “El? bil c?h?nn?m at??iydi! G?y nec? gurulday?rd?! Birc? e?its?ydin!.. ?slind?, e?idirdin, amma yenic? do?ulmu?dun. Taraq-taq-taraq, qala birc? z?rb?y? ha?aland?, ortada u?urum ?m?l? g?ldi. S?ns? ehtiyatl? ol ki, ora d??m?y?s?n”. Roni indi u?urumdan qorunma?? ?yr?nm?kl? m???ul olmaq ist?yirdi. Me??d? ac?ql? drudlar dola??rsa, bundan yax?? m???uliyy?t ola bilm?z. Roni ild?r?m z?rb?siyl? iki b?l?nm?? qalan?n i? h?y?tind? d?f?l?rl? olmu?du, amma aralanm?? u?uruma he? yax?n da getm?mi?di. ?ndi t?rt?l kimi onun lap k?nar?na s?r?n?b a?a?? baxd?. Oy! Bu onun g?man etdiyind?n d? qorxuluydu. Bir da? g?t?r?b a?a?? tullad?. Da? u?urumun dibin? d???nd? el? bo?uq, el? uzaq s?s ??xartd? ki, q?z qorxuya d??d?. N? dey?s?n, bu, h?qiq?t?n d?, qorxulu u?urumuydu. Ancaq qalan? yar?ya b?l?n d?lik o q?d?r d? geni? deyildi, ?g?r b?rk qa??b g?ls?n, onun ?st?nd?n tullan?b ke?m?k d? olard?. Amma el? bir axma?? haradan tapasan ki, onun ?st?nd?n tullans?n. B?lk?, u?urumdan qorunma??n ?n yax?? yolu el? budur? Roni yen? a?a?? baxd?, ay d?rinlik idi ha! Sonra yan-y?r?sin? bax?b hesablad? ki, haradan tullansa yax?? olar v? g?rd? ki… El? bir ?ey g?rd? ki, heyr?tind?n g?cl? ayaq ?st? dayana bildi. O t?r?fd? kims? oturmu?du. Bu “kims?” t?xmin?n el? onu boydayd?, u?urumun lap k?nar?nda oturub ayaqlar?n? yell?yirdi. Roni anlad? ki, d?nyada yegan? u?aq deyil. O, quldur me??sind?, Mattisin q?srind? yegan? u?aq idi. Lovisa ona d?f?l?rl? demi?di ki, d?nya u?aqlarla doludur, b?zil?ri b?y?y?nd? Mattis, b?zil?ris? Lovisa olur. Roni hiss etdi ki, u?urumun o ba??nda oturub ayaqlar?n? yell?y?n d? b?y?y?nd? Mattis olacaq. O h?l? q?z? g?rm?rd?. Roni uzun m?dd?t ona bax?b sevincl? astadan g?ld?. III Sonra o da q?z? g?rd?, o da g?ld?. – M?n bilir?m s?n kims?n, – dey? q??q?rd?. – S?n quldur q?z?san, b?t?n g?n? me??yl? qa??rsan. M?n s?ni g?rm???m. – B?s s?n kims?n? – Roni d? q??q?rd?. – S?n bura nec? g?lib ??xm?san? – M?nim ad?m Birkdir, m?n Borkan?n o?luyam, indi burada ya?ay?ram. Bu g?n gec? biz bura k??m???k. Roni ?a?q?nl?qla ona baxd?. – Nec? y?ni biz? – Borka, Undisa, m?n, bir d? on iki quldurumuz. Roni onun s?zl?rini tam anlayana kimi bir m?dd?t ke?di. N?hay?t, soru?du: – S?n dem?k ist?yirs?n ki, bizim qalan?n ?imal q?ll?si indi zir-zibill? dolub? O g?ld?: – Yox, orada yaln?z quldurba?? Borkan?n c?sur quldurlar?d?r, amma qalan?n s?n ya?ad???n C?nub q?ll?si zir-zibill? doludur, bunu ham? bilir. – Ah, ham? bunu bilir, el?mi?! S?n he? bilirs?nmi ki!.. – Roni hirsind?n ?sib-co?du. – Bir d? n?z?r? al ki, – Birk q??q?rd?, – daha sizin ?imal q?ll?niz yoxdur, Borkan?n qalas? var. Bu g?nd?n onun ad? bel?dir. Yadda saxla!.. Roni ??tinlikl? n?f?sini d?rdi, yaman q?z?bl?nmi?di. Borkan?n qalas?! Adam?n lap n?f?si k?sil?r. Borkan?n bu quldurlar? yaramazd?rlar, h?l? bu k???y? bax, orada oturub istehzayla iri?ir d?. O da onlar?n tay?d?r. – Sizi g?r?m yanas?n?z! – q?z q??q?rd?. – Bir dayan, qoy bu x?b?r Mattisin qula??na ?ats?n, ham?n?z buradan k?ll?mayallaq a?acaqs?n?z! – “K?ll?mayallaq!”.. – Birk istehzayla yams?lad?. – G?zl? ha! Amma Roni Mattisi t?s?vv?r?n? g?tirib qorxdu. Ax? onun nec? q?z?bl?ndiyini g?rm??d?, bilirdi ki, bunun ax?r? yax?? qurtarm?r. Onlar?n qalas? bir d? iki yer? b?l?n?b darmada??n olacaq. Bu fikir a?l?na g?l?nd? d?h??td?n h?tta inild?di d?. – Noldu s?n?? – Birk soru?du. – Hal?n pisl??di? Roni cavab verm?di. B?sdir! Bo?-bo? ??n? d?yd?y?, axmaq s?zl?r? qulaq asd??? b?sdir! ??? ba?lamaq laz?md?r, Mattisl? quldurlar? tezlikl? ev? qay?dacaqlar, onda al?m bir-birin? d?y?c?k! Borkan?n b?t?n yaramaz d?st?si Mattisin qalas?ndan g?ll? kimi u?acaq. O aya?a qalxd?, getm?k ist?y?nd? Borkan?n o?lunun n? etm?k fikrind? oldu?unu g?rd?. T?s?vv?r edin ki, bu k???k n? az, n? ?ox – d?z u?urumun ?st?nd?n tullanma?? h?d?f? alm??d?. O t?r?fd? Roniyl? ?zb??z dayanm??d?, bird?n yerind?n qopub u?uruma t?r?f qa?d?. O zaman q?z q??q?rd?: – H?n?rin var tullan, vurub burnunu ?z?r?m! – Ha-ha! – Birk cavab?nda ba??r?b u?urumdan qu? kimi tulland?. – S?n bel? tullana bilm?zs?n!.. – dey? kinay? il? ?lav? etdi. Bax bunu nahaq dedi, bu lap a? oldu. ?z yaramaz dostlar? il? birlikd? ?imal q?ll?sini tutmalar? azm?? kimi, ?st?lik, indi d? bel? hoqqa ??xard?r. Q?z he? c?r yol ver? bilm?zdi ki, Borkan?n quldurunun el?diyini Mattisin qulduru t?krar ed? bilm?sin. Roni q?t etdi. ?z? d? neyl?diyini ?m?lli-ba?l? anlamadan u?urumun ?z?rind?n at?l?b o t?r?f? d??d?. – Yamansan ha! – Birk q??q?r?b onun dal?nca tulland?. Amma Roni g?zl?m?d?n ?z t?r?fin? at?ld?. Qoy o, orada durub n? q?d?r ist?yir g?zl?rini zill?yib q?za baxs?n! – Ey, noldu, m?ni niy? vurmad?n, – Birk q??q?rd?. – G?lir?m yan?na. – ?zi?dirm?k laz?md?r s?ni! O, yen? q?z t?r?f? tulland?. Amma bu d?f? q?z onu g?zl?m?yib ?ks t?r?f? at?ld?. Roni q?rara alm??d? ki, laz?m g?l?n q?d?r, lap son n?f?sin?d?k oyana-buyana tullans?n, birc? onun yan?nda olmas?n. Bundan sonra he? biri bir k?lm? d? dan??mad?. Onlar sanki a??llar?n? itirmi? halda dinm?zc? ir?li-geri tullan?rd?lar, a??r, k?sik-k?sik n?f?sl?rind?n ba?qa he? n? e?idilmirdi. Yaln?z q?ll?l?rin di?l?rind? oturmu? qar?alar x?r?lt?yla qar?lday?r, qorxulu, bo?uq s?kutu pozurdular. El? bil Mattisin da? ba??ndak? q?sri indic? bir b?db?xt hadis? ba? ver?c?yini hiss ed?r?k n?f?sini i?in? ??kmi?di. “?ndi ikimiz d? bu u?uruma yuvarlanaca??q, – Roni d???nd?. – He? olmasa, tullanmaqdan ?l ??k?rik”. Birk yen? ona t?r?f u?du, o da yen? cavab s??ray???na haz?rla?d?; art?q s??ray??lar?n say? bilinmirdi. Roniy? el? g?ldi ki, Birkl? g?r??m?m?k ???n sanki ?m?rboyu u?urumdan tullanmaqla m???uluymu?. Bird?n g?rd? ki, Birk yer? d???nd? aya?? da?a ili?di v? yar?qda yoxa ??xmazdan ?vv?l onun q??q?rt?s?n? e?itdi. S?kut ??kd?, yaln?z qar?alar qar?lda??rd?. Roni g?z?n? q?yd?, indi birc? ist?yi bu idi ki, ka? b?t?n bunlar?n he? biri olmayayd?. Niy? d?li kimi tullan?rd?lar? Yax?? olard? ki, bu Birkl? he? zaman qar??la?mayayd?. Roni u?urumun k?nar?na s?r?n?b a?a?? baxd? v? onu g?rd?. O, d?z Roninin a?a?? t?r?find? bir ayaq enind? qaba?a ??xan bir da??n, ya s?nm?? bir tirin, ya da ild?r?m?n par?alad??? divardan ??xan bir ?eyin ?st?nd? dayanm??d?. A?a??s?nda is? u?urum g?r?n?rd?. Birk titr?y?n ?ll?rini divarda g?zdirir, bir ??x?nt? axtar?rd? ki, barmaqlar?yla yap???b y?x?lmas?n. O da, Roni d? ba?a d??d?l?r ki, k?m?k olmasa, oradan ??xa bilm?y?c?k. G?c? t?k?n?n? q?d?r orada dayanacaqd?, sonra ayd?n m?s?l?dir ki, d?nyada Birk adl? adam olmayacaqd?. – T?rp?nm?! – Roni q??q?rd?. – Daha neyl?yim ki? – o cavab?nda istehzayla g?l?ms?nd?. Amma qorxdu?u b?lliydi. Q?z t?l?sik h?mi?? belin? ba?lad??? uzun, h?rm? qay??? a?d?. Qayalara ??xanda, ya da a?aclardan d???nd? bu qay?? daim ona k?m?k olmu?du. Qay???n bir ucunda ilg?k d?z?ldib o biri ucunu belin? dolad?. Sonra ilg?k olan ucu Birk? t?r?f sallad? v? Birkin ilg?yi g?r?n kimi g?zl?rinin sevincl? par?ldad???n? g?rd?. Roni fikirl??di ki, ilg?k ?ox uzun ??xd?, Borkan?n k???y?n?n b?xti varm?? v? q??q?rd?: – Ey, bu ilg?yi ?z?n? ke?irt, amma m?n dem?mi? yuxar? ??xma! Roni anadan olan gec? ild?r?m di?li divardan bir par?a qoparm??d?, xo?b?xtlikd?n bu da? par?as? el? o vaxtdan b?ri d?z u?urumun k?nar?ndaca d???b qalm??d?. Roni onun arxas?na s?r?n?b: – ??x! – dey? q??q?rd?. O saat da qay?? ilg?yinin belind? dart?ld???n? hiss etdi. B?rk a?r?d?rd?. Yuxar? ??xan Birk h?r dart?nanda Roni q??q?r?rd?. “Dey?s?n, qay?? m?ni t?n ortadan k?s?c?k, m?n d? bizim qala kimi iki yer? b?l?n?c?m”, – Roni fikirl??di v? inild?m?sin dey? di?l?rini s?xd?. Amma bird?n dart?nma z?ifl?di – Birk onun ba?? ?st?nd? dayan?b bax?rd?. – Yax??ca uzanm?san, – dedi. – Aha, – q?z dedi. – Y?qin, bir d? atdanmayacaqsan? – Yox, o t?r?f? d??m?k ???n bir d?f? d? tullanmal? olaca?am. Borkan?n qalas?na, ev? qay?tmal?yam ax?. – Birc? m?nim qay???m? tez ??xart! – Roni ?mr verib aya?a qalxd?. – M?n s?n? ba?l? qalmaq ist?mir?m, anlad?n? Birk o d?qiq? qay???n ilg?yini a?d?. – Anlad?m, – dedi. – Ancaq indi onsuz da s?n? ba?lanm??am. H?tta qay??s?z da. – Get burdan, e?idirs?n, – Roni q??q?rd?. – Ad tap?b m?nim??n – “Borkan?n qalas?”. Yeri burdan!.. O yumru?unu s?xd?, qolaylan?b o?lan?n burnuna vurdu. Birk is? g?l?b dedi: – Amma bir d? bel? ?ey olmas?n ha, bildin? S?n m?nim h?yat?m? xilas el?din. ?ox yax??l?q el?din. Sa? ol! – Get burdan, deyir?m s?n?! – Roni ????r?b yan-y?r?sin? baxmadan ir?li at?ld?. Qala divar?ndan ??x??a ?atanda Birkin ard?nca q??q?rd???n? e?itdi: – Ey, quldur q?z?!.. Biz h?l? g?r???c?yik! Q?z ?evrilib g?rd? ki, o, sonuncu d?f? tullanma?a haz?rla??r. – ?midvaram ki, s?n bu d?f? d? ora d???c?ks?n, Borkan?n o?lu, – Roni q??q?rd?. H?r ?ey Roninin g?man etdiyind?n d? pis oldu. Mattis el? q?z?bl?ndi ki, quldurlar da qorxdu. Amma ?vv?lc? he? k?s ona inanmad? v? Mattis, b?lk? d?, ?mr?nd? birinci d?f? q?z?na ac?qland?. – N? q?d?r ist?yirs?n yalan dan??, birc? bel? c?f?ngiyat uydurma. Birc? bu qalm??d? beynin? yerid?s?n ki, Borkan?n quldurlar? Mattisin qalas?na yerl??ibl?r. Bax s?n? qulaq asd?qca hirsimd?n cin at?na minir?m, h?r??nd bilir?m ki, ham?s?n? ?z?nd?n uydurursan. – Yox, – Roni dedi, – m?n yalan dan??m?ram. Yen? d? ba?lad? Birkd?n ?yr?ndikl?rini dan??ma?a. – Yaland?r! – Mattis q??q?rd?. – ?z? d? Borkan?n o?lu yoxdur. Onun he? yerli-dibli u?a?? yoxdur. Bu ham?ya ?oxdan m?lumdur. Quldurlar dinm?zc? oturmu?dular, he? kim s?kutu pozma?a ?r?k el?mirdi. Birinci ?z?n? g?l?n Fosok oldu: – ?lb?tt?, bel?dir, ancaq adamlar ??r?nl?yirl?r ki, onun o?lu var. Onu Undisa qorxu i?ind? h?min tufanl? gec? bizim Roni anadan olanda do?ub. Mattisin odlu bax??lar? onu d?lib ke?di. – He? kim d? m?n? bu haqda bir k?lm? bel? dem?yib? D?z?n? deyin g?r?m, m?nd?n daha n?l?ri gizl?dirsiniz? O, quldurlara v?h?i bir n?z?r sald?, stoldan d?rhal iki fincan piv? g?t?r?b tolazlad?, b?t?n divar? a? k?p?y? bulad?. – Borkan?n k???y? m?nim q?srimd? g?zirs?, bu n? dem?kdir? Roni, s?n d? onunla s?hb?t edirs?n? – O m?niml? dan???rd?. Mattis yen? d? v?h?i heyvan kimi n?rild?y?r?k bo?qabdan qoyun aya??n? g?t?r?b divara el? ??rpd? ki, ?trafa piy damc?lar? ?il?ndi. – S?n israr edirs?n ki, Borkan?n k???y? guya atas?n?n, bu qotur k?p?yin ?z zir-zibill?riyl? m?nim q?srimin ?imal q?ll?sin? k??m?siyl? ?y?n?rm??? Roni qorxurdu ki, atas? h?r ?eyi bil?n kimi a?l?n? itir?c?k, buna baxmayaraq ona h?qiq?ti dem?yi q?rara ald?: ax? Borka v? adamlar?n? ?imal q?ll?sind?n ba?qa c?r qovmaq m?mk?n deyildi. – B?li, indi bizim ?imal q?ll?miz Borkan?n qalas? adlan?r. M?s?l? bel?dir, ata. Mattis daha qorxunc s?sl? ba??r?b ?orba qazan?n? qarmaqdan qopararaq el? tullad? ki, qaynayan horra d???m?y? t?k?ld?. Bayaqdan bir k?lm? d? dan??mayan Lovisa zalda ba? ver?nl?rin ham?s?n? e?idir v? g?r?rd?. Amma indi ?s?bil??di. ??i s?h?r qu? saxlanan h?y?td?n g?tirdiyi yumurtalarla dolu kasan? g?t?r?b Mattis? yax?nla?d?. – Al, tolazla, ??kinib-el?m?, birc? yad?nda saxla ki, h?r ?eyi ?z?n, ?z ?ll?rinl? y????d?racaqsan, anlad?n? Mattis heyvan kimi ba??ra-ba??ra yumurtalar? bir-birinin ard?nca divara vurma?a ba?lad?; da? d???m?y? a?l?-sar?l? yumurta i?i axd?. Sonra ba?lad? a?lama?a. – M?n t?lk? ?z yuvas?ndak? kimi, qartal ?z s???naca??ndak? kimi sakit ya?am??am! ?ndis?… Mattis ?z?n? d???m?y? at?b da? plit?l?rd? diyirl?nm?y?, yaral? heyvan kimi ulama?a v? a?z?na g?l?ni dem?y? ba?lad?, ax?rda bu, Lovisan? bezikdirdi. – Dayan, b?sdir, – dedi. – Q??q?rmaqla he? n? el?y? bilm?zs?n. Aya?a qalx g?r?m, ham? s?ni g?zl?yir. Ac quldurlar stolun ?traf?nda dinm?zc? oturmu?dular. Lovisa qoyun aya??n? d???m?d?n g?t?r?b ?sgiyl? sildi. – Yer? salandan sonra yes?n, daha dadl? olacaq, – dedi v? ?ti iri tik?l?r? b?lm?y? ba?lad?. Cin at?na minmi? Mattis yerind?n qalxd?, k?n?ls?z halda h?mi??ki yerind? oturdu, amma tik?ni uda bilm?di. P?rtla??q t?kl? ba??n? ?ll?rinin i?in? al?b burnunun alt?nda n?s? m?z?ldan?r, arabir el? ucadan n?f?s ??kirdi ki, zal?n ?n uzaq k?ncl?rind? e?idilirdi. Bu zaman Roni atas?na yana?d?, onu qucaqlay?b yana??n? yana??na s?yk?di. – K?d?rl?nm?, ata, – dedi. – Onlar? bay?ra atmaq laz?md?r, v?ssalam. – Dem?k asand?r, – Mattis qa?qabaqla donquldand?. Quldurlar b?t?n ax?am? oca??n q?ra??nda oturub talel?rini h?ll etm?kl? m???ul oldular. Mattis hey ba? s?nd?r?rd? ki, Borkan?n quldurlar?n? ?imal q?ll?sind?n nec? qovsun. Ancaq o h?r ?eyd?n ?vv?l anlamaq ist?yirdi ki, bu yaramazlar, bu avaralar ?imal q?ll?sin? nec? ??x?blar v? nec? olub ki, Mattisin quldurlar?n?n he? biri bunu g?rm?yib. Ax? qalaya ist?r piyada, ist?rs? atla girm?k ???n g?r?k m?tl?q Qurd d?r?sind?n ke??s?n, burada Mattisin g?z?t?il?ri gec?-g?nd?z ke?ik ??kir. Onlar?n he? biri ??bh?li he? n? hiss etm?mi?di. Ke??l Per iri?di: – Mattis, a?l?na g?lmirmi ki, onlar da?larda g?z?-g?z? g?lib, Qurd d?r?sin? ??x?b mehribanl?qla bel? deyibl?r: “Bizi burax?n, dostlar, biz sizin ?imal q?ll?niz? k??m?k ist?yirik”. Hi-hi! – Ay a??ll?, yax??s? budur, de g?r?k, onlar hans? yolla g?libl?r, h?? – ?lb?tt?, n? Qurd d?r?siyl?, n? d? qala qap?lar?yla, – Ke??l Per cavab verdi. – Bu ayd?nd?r… Onlar qalan? ?imal t?r?fd?n dolan?blar, orada bizim ke?ik?il?rimiz yoxdur… – Orada ke?ik ??km?li n? var ax?? Qalaya giri? yoxdur, birc? dik qaya var. B?lk?, onlar mil??k kimi divarda g?z? bilirl?r? El?dirmi? Sonra da dar maz?allardan ke?ibl?r? H?? Bird?n Mattisin a?l?na n?s? g?ldi, g?zl?rini Roniy? zill?yib soru?du: – B?s s?n orada neyl?yirdin? – M?n? U?urumdan qorunma?? ?yr?nirdim, – Roni cavab verdi. ?ndi o, Birki sor?u-suala tutmad??? ???n heyifsil?nirdi. B?lk?, onda Borkan?n quldurlar?n?n ?imal q?ll?sin? nec? girdikl?rini ?yr?n? bil?rdi. Amma bunu ?ld?n qa??rm??d?. Gec? Mattis t?kc? s?ld?r?m?n yan?nda yox, u?urumun divarlar? yan?nda da g?z?t?i qoydu. – Borkadan h?r ?ey g?zl?m?k olar, – dedi. – Bird?n u?urumdan q?zm?? ?k?z kimi tullan?b bizi qaladan qovar. Mattis yen? piv? par??n? g?t?r?b divara el? tolazlad? ki, k?p?k par?alar? zala da??ld?. – Lovisa, indi yata?a girir?m, amma yatmayaca?am, – Mattis dedi, – fikirl???c?y?m. Onlar? qaladan nec? qovma??n q?rar?n? m?n verm?liy?m. Kim m?n? mane olsa, vay hal?na… Roni d? uzun m?dd?t yata bilm?di. Niy? bel? k?d?rliydi? Niy? onun h?yat? bird?n-bir? bel? d?yi?di? Niy?? H?l? bu Birk… Onu g?r?nd? q?z nec? sevinmi?di. Ona, ax?r ki, ?z h?mya??d?n? tapmaq n?sib olmu?du, amma g?r?k bu, Borkan?n o?lumu olayd?? IV Ert?si g?n Roni dan yeri a?aranda oyand?. Atas? art?q stol arxas?nda oturub s?y?q yeyirdi, amma kasadak? s?y?q, dem?k olar ki, azalm?rd?. Qa?qabaqla qa???? a?z?na apar?r, amma a?z?n? a?ma?? unudur v? az yem?k udurdu. O yaln?z Balaca Klipp ?z?n? zala salanda ay?ld?; Klipp Sturkas v? Tyoqe il? birlikd? qalan? iki yer? b?l?n u?urumun yan?nda ke?ik ??kirdi. – Ey, Mattis, tez ol, Borka s?ni g?zl?yir! O tayda dayan?b d?li kimi ????r?r. S?ninl? dan??maq ist?yir. Balaca Klipp bunu deyib c?ld bir k?nara s??rad?, ?z? d? ehtiyatl? i? tutdu, ??nki h?min andaca qula??n?n dibind?n s?y?q dolu taxta kasa u?ub divara el? ??rp?ld? ki, i?ind?ki s?y?q ?trafa da??ld?. – Sonra ?z?n y??arsan, – Lovisa ciddiyy?tl? ona xat?rlatd?, ancaq Mattis sanki onu he? e?itm?di d?. – Dem?li, Borka m?niml? dan??maq ist?yir? L?n?t ?eytana!.. Neyn?k, qoy ist?sin, ancaq bundan sonra sabah ??tin ki o kiminl?s? dan??a bilsin, – dey? Mattis ??n?sini el? s?xd? ki, di?l?ri q?c?rdad?. Bu zaman b?t?n quldurlar zalda n? ba? verdiyin? baxmaq ???n otaqlar?ndan ??xd?lar. – S?y??? tez yeyin! – Mattis adamlar?na ?mr verdi. – Getdik! Biz bu v?h?i ?k?z?n buynuzundan tutub u?uruma atmal?y?q. Roni bir andaca geyindi. Xam dana d?risind?n tikilmi? g?d?kc?-?alvar? ?ynin? ke?irtm?k ???n ?ox vaxt laz?m deyildi. Qar ya?ana q?d?r o, ad?t?n, ayaqyal?n g?zirdi. ??km? geym?yi, ayaqqab?lar?n? ba?lama?? xo?lam?rd?. Bu s?h?r t?l?sm?k laz?m oldu?undan bunu, ?mumiyy?tl?, etm?y?c?kdi. Adi g?n olsayd?, tez me??y? yollanard?, lakin bu, qeyri-adi g?n oldu?undan t?l?m-t?l?sik divardak? d?liy? t?r?f getdi ki, g?rs?n orada n? ba? verir. Mattis ?z quldurlar?n? el? t?l?sdirdi ki, onlar s?y??? yeyib qurtarmam?? Lovisayla birlikd? da? pill?k?n? sar? qa?d?lar. Birc? Ke??l Per kasa qaba??nda oturub ?z g?cs?zl?y?n? l?n?tl?yirdi. El? z?ifl?mi?di ki, ham?yla birlikd? bilmirdi. – Bu axmaq divara ?ox uzun bir pill?k?n ??x?r, – dey? m?z?ldand?, – m?nim dizl?rim d? yaman ?sir. S?h?r soyuq v? ayd?n idi. G?n??in ilk q?rm?z? ??alar? Mattisin qalas?n? ?hat? ed?n me??ni g?cl? i??qland?r?rd?. Roni di?-di? divara qalxanda bu m?nz?r?ni g?rd?. O, indi me??y?, ?z ya??l al?min? h?v?sl? ged?rdi. Burada, bir t?r?find? Mattisin, o biri t?r?find? Borkan?n quldurlar?n?n dayan?b g?zl?rini bir-birin? zill?dikl?ri bu d?liyin yan?nda olma?? he? ist?mirdi. “Dem?li, onun g?rk?mi bel?ymi?, – Roni adamlar?n?n qaba??nda ayaqlar?n? aralay?b durmu?, yek? a?z?n? istehzal? t?b?ss?ml? ?y?n Borkan? g?rc?k d???nd?. – Yax?? ki, o, Mattis kimi ucaboy, boylu-buxunlu deyil”. Amma Borka a??q-a?kar g?cl?yd?, buna s?z yox idi. D?zd?r, boyca el? d? h?nd?r deyildi, amma enlik?r?k, sa?lam idi. K?r?n sa?lar? ?trafa da??lm??d?. Yan?nda bir q?rm?z?ba?l? da durmu?du, amma sa?lar? hamar idi, uzaqdan baxanda el? bilirdin ba??na d?mir d?bilq? qoyub. Birk d? atas?n?n yan?nda durmu?du, g?r?n?rd? ki, burada ba? ver?nl?r ur?yinc?dir. O, gizlinc? ba??yla Ronini salamlad?, el? bil k?hn?nin dostuydular. Borkan?n k???y? g?r n? x?yal edib, a?l?na g?r n?l?r g?tirib! – Yax?? ki, tez g?ldin, Mattis, – Borka dedi. Mattis qa?qabaqla d??m?nini s?zd?. – M?n daha tez g?l? bil?rdim, bir i?? g?r? l?ngidim. – Bu n? i?dir bel?? – Borka h?rm?tl? maraqland?. – T?s?vv?r et ki, s?h?r tezd?n bel? bir ?eir qo?mu?am. Ad? bel?dir: “?l? Borkan?n d?fnind? a??”. B?lk?, bu, dul qalm?? Undisaya ki?ik bir t?s?lli olar. Borka z?nn edirdi ki, Mattis d?rhal onunla dan???qlara ged?c?k, ?imal q?ll?sin? k??d?y? ???n qalmaqal salmayacaq. Amma t??ss?f ki, b?rk m?yus oldu. Bunu tez ba?a d???b ?m?lli-ba?l? q?z?bl?ndi. – Yax??s? budur, s?n Lovisaya t?s?lli verm?yi fikirl??, ax? zavall? h?r g?n s?ni g?r?b o iyr?nc s?sini e?idir! Onlar?n t?s?lli verm?k ist?dikl?ri Undisa v? Lovisa ?ll?rini sin?l?rind? ?arpazlay?b qar??-qar??ya dayanaraq bir-birin? bax?rd?lar. D?y??k?n g?rk?ml?rind?n b?lli olurdu ki, n? bu, n? d? o he? bir t?s?lliy? ehtiyac duymur. – H?r halda, m?n? qulaq as, Mattis, – Borka yen? ba?lad?. – Biz daha me??mizd? qala bilm?dik, ??nki ?sg?rl?r bizi peyin mil??kl?ri kimi t?ng? g?tirdil?r. M?n ax? arvad-u?a??m v? quldurlar?mla birlikd? harasa s???nmal?yd?m. – Bunun ham?s?n? ba?a d??m?k olar, – Mattis dedi. – Amma q?fild?n ba?qas?n?n ya?ad??? yeri z?bt etm?k, he? ev yiy?sinin ?z?nd?n d? icaz? almamaq vicdanl?, l?yaq?tli adamlara yara?an h?r?k?t deyil. – Bel? s?hb?tl?r quldur ???n q?rib? s?sl?nir, – Borka q??q?rd?. – M?g?r s?n he? k?sd?n icaz? almadan ist?diyini g?t?rm?rs?nmi? – Hm, hm, – Mattis m?z?ldand?. O, a??q-ayd?n n? cavab ver?c?yini bilmirdi, h?r??nd Roni ba?a d??m?di ki, atas? ?z?n? niy? itirdi. “Maraql?d?r, – fikirl??di, – g?r?s?n, Mattis n?yi icaz? almadan g?t?r?r? Bunu m?tl?q ayd?nla?d?rmaq laz?md?r”. – Yeri g?lmi?k?n, – Mattis bir q?d?r susandan sonra dedi, – sizin m?nim qalama nec? girm?yinizi ?yr?nm?k maraql? olard? ki, el? h?min yolla da bay?ra at?las?n?z. – Nolar, yoxla, – Borka cavab verdi. – Bilm?k ist?yirs?n bura nec? girmi?ik? G?r?rs?nmi, bizd? bir o?lan u?a?? var, o, uzun m?hk?m k?ndirl? ?n h?nd?r divara ??xa bilir. – Bunu deyib Birkin k?r?n sa?lar?n? s??allad?, o da cavab?nda g?l?ms?di. – Bax h?min bu o?lan k?ndiri yuxar?da b?rkitdi, biz d? ham?m?z bu k?ndirl? ??xd?q, sonra sakitc? q?ll?y? girib orada ?z?m?z??n rahat bir quldur yuvas? sald?q. Mattis bunlar? e?id?nd? ac???ndan di?l?rini q?cad?: – M?n bil?n, ?imal q?ll?sind? he? qap? da yoxdur… – ?z qalan? yaman da tan?y?rsan, h?r??nd b?t?n ?mr?n? burada ke?irmis?n. Orada qap? vard?. Bu q?sr zad?gana m?xsus olanda onun qulluq?ular? donuzlar? yedizdirm?k ???n p?y?y? bu qap?dan ke?irl?rmi?. He? olmasa, yad?ndad?r, biz u?aq olanda k?hn? donuz dam? haradayd?? S?ninl? orada si?an tuturduq, ax?rda atan g?lib peys?rim? el? bir ?apalaq vurdu ki, dedim, y?qin, ba??m qopdu. – H?, atam h?mi?? d?z h?r?k?t ed?rdi! Borkan?n d?st?sind?n bir n?f?r d? pay?n? almam?? ondan yaxa qurtara bilm?zdi. – H?-h?, – Borka t?sdiql?di. – Bu ?apalaqlar m?ni ?yr?tdi ki, Mattisin d?st?sinin b?t?n yaramazlar? m?nim qat? d??m?nl?rimdir. Buna q?d?r n? m?n, n? d? s?n bilmirdik ki, ?slimiz-n?slimiz ba?qad?r. – Ancaq m?n indi yax?? bilir?m, – Mattis dedi, – ya biz “?l? Borkan?n d?fnind? a??”n? oxuyaca??q, ya da s?n ?z zir-zibilinl? qalaya g?ldiyin yollaca r?dd olub ged?c?ks?n. – ??bh? el?mir?m ki, bizl?rd?n birimiz d?fn a??s? oxuyaca??q, – Borka dedi, – amma m?n ?imal q?ll?sind?n he? yer? getm?y?c?y?m. – Buna h?l? baxar?q, – Mattis dedi, quldurlar? da ham?l?qla t?sdiql?di. Onlar o d?qiq? silaha ?l atd?lar, amma Borkan?n quldurlar? da silahlanm??d?lar, u?urumun k?nar?nda bel? bir d?y?? yax?? bitm?y?c?kdi, bunu Mattis d?, Borka da bilirdi. Buna g?r? d?, ad?tl?ri ?zr?, bir-birini bir d? yamanlay?b n?vb?ti g?r???n vaxt? ?atana q?d?r ayr?ld?lar. Mattis da? zala qay?danda quldurlar? kimi he? d? qaliban? g?r?nm?rd?. Ke??l Per g?l?nl?r? g?z vurub di?siz a?z?n? a?araq g?l?ms?di. – H?, s?nin buynuzundan tutub u?uruma atmaq ist?diyin ?k?z?n kefi nec?dir? G?r?? nec? ke?di? Y?qin, el? bir gurultu qopdu ki, b?t?n qalan? l?rz?y? sald?? – S?n s?y???n? ye, qoca, ?z?n d? sus, ?k?z?n m?s?l?sini is? m?n? h?val? el?, – Mattis dedi. – Vaxt g?l?r, m?n onunla hesabla?aram. Amma n? q?d?r ki vaxt yeti?m?mi?di, Roni me??y? yolland?. G?nl?r q?salm??d?. Bir ne?? saatdan sonra g?n?? batacaqd?, o is? h?m me??y?, h?m d? g?l? ba? ??km?k ist?yirdi. G?n??in i??qland?rd??? su s?thi ?rimi? q?z?la b?nz?yirdi. Lakin Roni bilirdi ki, bu, q?z?l deyil, sudur, ?z? d? buz kimi soyuq sudur. Buna baxmayaraq paltar?n? ??xar?b qaranqu? kimi suya ba? vurdu. ?vv?lc? yanm?? kimi q??q?rd?, sonra sevincl? g?l?b ?zm?y? ba?lad?, o q?d?r ?zd? ki, ax?rda lap dondu v? sahil? ??xd?. Tir-tir ?s?-?s? d?ri g?d?kc?sini geyindi, ancaq g?r?nd? ki can? q?zm?r, qa?ma?a ?z qoydu. Roni soyuq can?ndan ??xana, yanaqlar? al??ana q?d?r a?aclar?n aras?yla qa?d?, da?lar?n ?z?rind?n cin kimi tulland?. Ancaq bel? y?ng?ll??diyi ???n sevin?-sevin? qa?ma??ndan qalmad?. ??n ????rt?yla iki qal?n k?knar?n aras?ndan ke??rk?n t?sad?f?n Birkl? toqqu?du. Yen? d? hirsl?ndi. H?tta me??d? d? onu rahat buraxm?rlar! – Ehtiyatl? ol, quldur q?z?, – Birk dedi. – Do?rudanm? bel? t?l?sirs?n? – Bunun s?n? d?xli yoxdur, – Roni ??mkirib yoluna davam etdi. Ancaq getdikc? add?mlar?n? yava??td?: ?trafa bax?b ist?yirdi g?rs?n Birk me??d? neyl?yir. O is? Roniy? m?xsus t?lk? ail?si ya?ayan yuvan?n yan?nda oturmu?du. Roni daha da q?z?bl?ndi, ax? bu onun t?lk?l?riydi. Bala t?lk?l?r yazda d?nyaya g?l?nd?n onlara g?z qoyurdu. ?ndi t?lk?l?r b?y?m??d?l?r, amma h?l? d? balacalar kimi vurnuxurdular. At?l?b-d???r, bir-birini di?l?yir, ma?aran?n a?z?nda diyirl?nirdil?r, Birks? oturub onlara bax?rd?. K?r?yi ona sar? otursa da, q?z?n onun arxas?nda durdu?unu hiss edib geri ?evrilm?d?n q??q?rd?: – S?n? n? laz?md?r, quldur q?z?? – M?n? o laz?md?r ki, – Roni cavab verdi, – s?n m?nim t?lk?l?rimi dinc qoyub me??md?n ged?s?n. Birk aya?a qalx?b ona t?r?f g?ldi. – S?nin t?lk?l?rin!.. S?nin me??n!.. T?lk?l?r he? kimin deyil, ba?a d??d?n? ?zl?ri d? s?nin me??nd? yox, t?lk? me??sind? ya?ay?rlar. Bu h?m d? canavarlar?n, ay?lar?n, s???nlar?n, v?h?i atlar?n, yapalaqlar?n, bayqu?lar?n, qumrular?n, q?r??lar?n, ququ qu?lar?n?n, t?rt?llar?n, h?r?m??kl?rin, qar??qalar?n me??sidir… – M?n bu me??d? ya?ayan b?t?n heyvanlar? tan?y?ram, – Roni dedi. – Burada bo?-bo? dan???b m?n? a??l ?yr?tm?k laz?m deyil. – Dem?li, s?n onu da bilirs?n ki, me?? h?m d? boz c?rtdanlara, q?z?bli drudlara, qulyaban?lara, trollara[3 - Trol – Skandinaviya folklorunda ?fsan?vi varl?qlar, cinl?r, divl?r] m?xsusdur… – Budur, s?n? deyir?m: ya m?nd?n yax?? bildiyin bir ?eyd?n dan??, ya da dilini dinc qoy. – Bu m?nim d? me??mdir. H?m d? s?nindir, quldur q?z?. B?li, h?m d? s?ninkidir. Ancaq onu yaln?z ?z?n?nk? say?rsansa, onda m?nim ilk d?f? d???nd?y?md?n d? axmaqsan. O, q?za baxd?, onun mavi g?zl?ri nifr?td?n qarald?. ?ndi o, q?za nifr?t edirdi, bu, ayd?n idi, Roni d? buna sevinirdi. Qoy q?z?n haqq?nda a?l?na g?l?ni fikirl??sin, o is? o?lan? bir daha g?rm?m?k ???n ev? qay?dacaq. – M?n me??ni t?lk?l?rl? d?, ququ qu?lar?yla da, h?r?m??kl?rl? d? b?l??d?rm?y? haz?ram, birc? s?ninl? b?l??m?k ist?mir?m! – dey? q??q?r?b qa?d?. Bird?n g?rd? ki, a?aclar?n aras?yla duman s?r?n?r. O, yerd?n boz lopalar ??klind? qalx?b ?traf? b?r?y?rd?. G?n?? bird?n yox oldu, suyun q?z?l? par?lt?s? s?nd?. N? bir qaya g?r?nd?, n? d? bir c???r. Ancaq Roni qorxmad?. H?tta ?n qat? dumanda bel? Mattisin q?srin? ged?n yolu tap?b ?z?n? ev? Lovisa Qurd mahn?s?n? oxumazdan ?vv?l ?atd?ra bil?rdi. B?s Birk nec? olacaq? S?z yox ki, o, Borkan?n me??sind? b?t?n yollar?, c???rlar? tan?y?r, amma Mattisin me??sind? aza da bil?r. Nolar, sabah?s? g?n g?l?n?, duman seyr?l?n? kimi ?n yax??s? t?lk?l?rin yan?nda qalmas?d?r. Bird?n o?lan?n s?sini e?itdi: – Roni! G?r ha! Ona “quldur q?z?” des? d?, ad? yad?ndaym??. O, yen? d? q??q?rd?: – Roni! – H?, n?dir, – q?z da cavab?nda q??q?rd?. O art?q q?za ?atm??d?. – Bu duman n?s? m?ni qorxudur, – dedi. – Ayd?nd?r, qorxursan ki, quldur yuvana ged?n yolu tapmayasan. Onda t?lk?l?rl? birlikd? yuvada gec?l?m?li olacaqsan. Ax? s?n h?r ?eyi ham?yla b?lm?k ist?yirs?n. Birk g?ld?: – Yaman ac?dils?n ha, quldur q?z?! Mattisin qalas?na ged?n yolu s?n m?nd?n asan taparsan. Olarm? biz me??d?n ??xana kimi s?nin g?d?kc?nin ?t?yind?n yap???m? – ?st?y? bax da! ?lb?tt?, olmaz, – Roni cavab verdi v? bir d?f? o?lan? ?l?md?n xilas etdiyi d?ri qay??? a??b bir ucunu ona uzatd?. – Birc? m?n? yax?n g?lm?y?s?n ha! Ayd?nd?r? – Yax??, ay yaz?q. Bel?c? yola d??d?l?r. Duman onlar? h?r yandan d?vr?y? alm??d?. Roni ?mr etdiyi kimi bir-birind?n dart?lm?? qay?? q?d?r aral?da dinm?zc? gedirdil?r. ?sas m?s?l? c???r? itirm?m?k idi: birc? s?hv add?m atsan, azacaqd?n – Roni bunu bilir, ancaq qorxmurdu. C???r? ?ll?ri, ayaqlar?yla yoxlaya-yoxlaya tap?rd?; da?lar, a?ac g?vd?l?ri, kollar yol i?ar?l?ri kimi k?m?yin? ?at?rd?. Yava?-yava? gedirdi, onsuz da q?sr? Lovisa Qurd mahn?s?n? oxumazdan ?vv?l ?atacaqd?. Bir d? ax? n?d?n qorxmal?yd? ki? Bununla bel?, he? yerd? bundan q?rib? me?? g?rm?mi?di. Roniy? el? g?ldi ki, burada b?t?n h?yat donmu?, s?nm??d?r v? bird?n ?z?n? pis hiss etdi. Do?rudanm? bu onun be? barma?? kimi tan?d???, ?r?kd?n sevdiyi me??dir? Niy? bu g?n bura bel? sakit v? qorxuludur? Bu duman p?rd?sinin arxas?nda n? gizl?nir? Hiss edirdi ki, orada nam?lum v? t?hl?k?li bir ?ey var, amma n? oldu?unu anlam?r, bu da onu qorxudurdu. “Tezlikl? ev? ?ataca?am, – dey? ?z?n? sakitl??dirm?k ???n fikirl??irdi, – tezlikl? yata??ma uzan?b Lovisan?n Qurd n??m?sini oxumas?na qulaq asaca?am”. Amma bu fikir n?d?ns? Roniy? rahatl?q vermirdi. Qorxusu get-ged? art?rd?, ax?rda onu el? vahim? basd? ki, ?mr?nd? bel? qorxuya d??m?mi?di. ?st?di Birki s?sl?sin, amma el? asta, g?cl? e?idil?c?k s?sl? ?a??rd? ki, ?r?yi d??d?. “Yoxsa d?limi olaca?am, – d???nd?, – do?rudanm? ax?r?m ?at?b?” Bu zaman duman i?ind?n asta, inc? s?sl?r e?idildi. Bu s?sl?r get-ged? g?z?l bir mahn?ya ?evrildi. Roni he? vaxt bu mahn?ya ox?ar bir ?ey e?itm?mi?di. Sehrli mahn? me??ni bir andaca m?ftunedici musiqiyl? doldurdu. Onun qorxusu ke?di, sakitl??di, bir d?qiq?nin sehriyl? donub-qald?. Dey?s?n, onu m?ftun ed?n ?oxs?sli xor idi. B?li, o hiss edirdi ki, nam?lum m???nnil?r onu ?z yanlar?na ?a??r?r, onun dumandan ke?ib onlara t?r?f qa?mas?n? ist?yirl?r. Bu qeyri-adi mahn? getdikc? daha ucadan e?idilir, Roninin ?r?yi el? ?irin-?irin titr?yirdi ki, onu evd? g?zl?dikl?ri, Lovisan?n Qurd mahn?s?n? oxuma?a haz?rla?d??? lap yad?ndan ??xd?. H?r ?eyi unutdu, indi birc? ist?yi bu idi ki, onu duman i?ind?n s?sl?y?nl?rin yan?na getsin. – G?lir?m, g?lir?m… – Roni q??q?r?b c???rdan ??xd?. Amma k?nara bir ne?? add?m atmam?? Birk qay??? el? b?rk dartd? ki, q?z? y?xd?. – Hara gedirs?n? – ?caib s?sl? ba??rd?. – Yeralt? cin-??yatinin yan?na gets?n, ax?r?n ?atacaq. ?z?n bilirs?n! B?li, q?z yer alt?nda ya?ayan cin-??yatin haqq?nda e?itmi?di. Bilirdi ki, bu m?xluqlar ?z qaranl?q m?sk?nl?rind?n duman g?l?nd? ??x?r, amma onlardan birc?ciyini d? g?rm?mi?di. ?ndis? Roni onlar?n dal?nca hara olsa qa?ma?a, h?tta yer alt?nda h?mi??lik qalma?a da haz?r idi, birc? ?m?rboyu bu g?z?l mahn?ya qulaq asayd?. – G?lir?m, g?lir?m!.. – o, yen? q??q?r?b aya?a qalxd?. Amma Birk ?z?n? yetirib onun ?iyinl?rind?n yap??d?. – Burax! – Roni ?z?n? m?dafi? etm?y? ba?lad?. – Burax, e?idirs?n! Birk b?rk-b?rk onu tutdu. – Axmaqlama! – dedi. – ?z?n? m?hv el?m?! Amma q?z onu e?itm?di. Yeralt? varl?qlar?n me??y? s?s salan mahn?s? qar??s?al?nmaz maqnit kimi onu ?z?n? ??kirdi. – G?lir?m, g?lir?m! – o, ???nc? d?f? q??q?r?b Birkin ?lind?n ??xmaq ???n ?l-qol atd?. Q?z Birki vurur, c?rmaqlay?r, q??q?r?r, a?lay?r, yalvar?rd? ki, onu buraxs?n, ax?rda o?lan?n yana??n? di?l?di, ancaq o, yen? d? q?z?n ?iyinl?rind?n b?rk-b?rk yap??m??d?. Uzun m?dd?t bel?c? qald?lar. Bird?n duman g?ldiyi kimi d? s?r?tl? seyr?lm?y? ba?lad?. O saat mahn? da k?sildi. Roni sanki d?rin yuxudan ay?ld?. Ev? ged?n c???r?, da??n arxas?nda batan g?n??i, bir d? yan?nda dayanm?? Birki g?rd?. – M?n ax? s?n? tap??rm??d?m ki, bu qay?? q?d?r aral?da dayanasan, – Roni dedi v? o?lan?n yana??n?n qanad???n? g?r?b soru?du: – Nolub, s?ni t?lk? qap?b, h?? O?lan cavab verm?d?n qay??? a??b ona uzatd?. – Sa? ol. ?ndi Borkan?n q?ll?sin? ged?n yolu ?z?m taparam. Roni ??bh?yl? onu s?zd?. Ancaq bu d?f? hirsl?n? bilm?di, s?b?bi ?z?n? d? ayd?n deyildi. – Di s?r?? burdan! – m?layimlikl? dedi v? qa??b getdi. V H?min gec? Roni atas?yla birlikd? yanan buxar?n?n yan?nda oturmu?du. Bird?n yad?na d??d? ki, ondan b?zi ?eyl?ri soru?mal?d?r. – Borkan?n dediyi, s?nin he? kimd?n soru?madan g?t?rd?y?n n?dir el?? – Bir buna bax, – Mattis ocaqdak? q?zm?? k?m?rl?ri g?st?rib dedi. – Bu sir-sif?ti g?r?rs?n? Borkaya ox?ay?r, el?mi? G?r?m onu l?n?t? g?lsin! Amma Roni yanan k?m?r par?alar?nda Borka-zad g?rm?di v? inadla sual?n? t?krar etdi: – S?n soru?mam?? n?yi g?t?rm?s?n ax?? Mattis he? bir cavab verm?di, onun ?v?zin? Ke??l Per dill?ndi: – ?ox ?ey g?t?r?b!.. Ho-ho!.. Hi-hi… H?, h?!.. O q?d?r ?ey g?t?r?b ki!.. B?zil?rini m?n, b?lk? d?, yada sala bil?r?m… – Sus! – Mattis hirsl? onun s?z?n? k?sdi. – S?n? d?xli yoxdur. Ke??l Perd?n ba?qa b?t?n quldurlar yatma?a getmi?di, Lovisa is? h?y?t? ??xm??d? ki, gec? qoyun-quzunun, toyuq-c?c?nin a?z?n? ba?las?n. Buna g?r? d? Mattisin q?z?na quldurlu?un n? oldu?unu izah etdiyini birc? Ke??l Per e?itdi. Dem?, quldur o adamm?? ki, he? kimd?n icaz? almadan ist?diyini g?t?r?rm??. ?mumiyy?tl?, Mattis i?ind?n utanm?rd?. ?ksin?, f?xr edir, ?y?n?rd? ki, b?t?n me??l?rin, da?lar?n ?n q?dr?tli quldurba??s?d?r. Amma indi bunu Roniy? dan??mal? olanda ?z?n? pis hiss etdi. ??bh?siz, vaxt ke?dikc? ona ?z i?l?ri haqq?nda dan??acaqd?, ancaq bu s?hb?td?n m?mnuniyy?tl? yay?nard?. Конец ознакомительного фрагмента. Текст предоставлен ООО «ЛитРес». Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/astrid-lindgren/quldur-qizi-roni-68289802/?lfrom=688855901) на ЛитРес. Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом. notes 1 Drud – Skandinaviya folklorunda ?fsan?vi varl?qlar, ??r ruhlar 2 Maz?al – qala divar?nda silah i?l?tm?k ???n de?ik 3 Trol – Skandinaviya folklorunda ?fsan?vi varl?qlar, cinl?r, divl?r