Саламея

Саламея Оскар Ўайлд Бiблiятэка часопiса “ПрайдзiСвет” “PostScriptum” Кнiга апроч уласна п’есы змяшчае прадмову ад перакладчыцы, стылiстычна блiзкiя да яе вершы прозай Оскара Ўайлда, артыкул сябра i павернiка пiсьменнiка, мастацтвазнаyцы Роберта Роса, якi разабраy усе акалiчнасцi выхаду y свет “Саламеi” i абверг звязаныя з ёй мiфы, а таксама каментары i бiблiяграфiю ранейшых перакладаy з Оскара Ўайлда на беларускую мову. Змешчаныя y кнiзе i самыя знакамiтыя iлюстрацыi да п’есы, выкананыя яшчэ адным творцам з кола Оскара Ўайлда – Обры Бёрдслi. Оскар Ўайлд Саламея © Мацiеyская К., пераклад, прадм., 2013 © ПУП «Кнiгазбор», 2013 © Распаyсюджванне. ТАА «Электронная кнiгарня», 2016 Danse macabre сямi пакрывалаy Калi y мяне атрымлiваецца прыдумаць афарызм, я нiколi не спрабую прыпiсаць яго сабе: усе мы ведаем, што гэта yжо сказаy Ўайлд.     Дорацi Паркер Пачынаючы размову пра Оскара Ўайлда, варта падрыхтавацца да таго, што з вялiкай iмавернасцю не скажаш нiчога новага – i нiчога пра Оскара Ўайлда. Маштаб легендаy, чутак, скажэнняy i прыхарошванняy, якiмi ахутаная фiгура «лонданскага дэндзi», даyно перасягнуy усе магчымыя межы. І бадай вось тут Ўайлда акурат можна было б абвiнавацiць у «непрыстойных паводзiнах», але, мяркую, ён ведаy, на што iшоy: «Горшай за чуткi пра вас можа быць толькi iх адсутнасць». Эдгар По напiсаy цэлае апавяданне пра найлепшую схованку, якая ва yсiх на вачах. Гаворка нiжэй пойдзе пра тое, што yсе ведаюць, але не заyсёды yлiчваюць. Так, перад намi сфiнкс без загадкi, але зняць сем – цi колькi атрымаецца – пакрывалаy падманных уяyленняy пра яго часам хочацца. «Саламея» стаiць асобна ад астатнiх п’есаy Ўайлда i па стылi найбольш блiзкая да ягоных вершаy прозай, якiя падалося мэтазгодным змясцiць з ёй у адной кнiзе i якiя могуць пацвердзiць, што крытык, якi y рэцэнзii на «Саламею» адзначаy «арыгiнальныя вершы» Ўайлда, не так моцна памыляyся, як можа падацца на першы погляд. Як вядома, п’еса напiсаная па-французску, што не перашкаджае нi змяшчаць яе y зборах твораy у ангельскiм перакладзе, нi перакладаць яе з гэтых самых збораy твораy. Не yсюды можна нават знайсцi згадку, што гэта пераклад i хто y iм вiнаваты. Колькi б нi абвiнавачвалi Ўайлда y недастатковым валоданнi французскай для таго, каб пiсаць на ёй мастацкi твор, пасля паралельнага прачытання двух тэкстаy нiчога не застаецца, як пагадзiцца, што лорд Алфрэд Дуглас ведаy французскую яшчэ горш, i нават праyкi аyтара пераклад не yратавалi. Незразумела, навошта множыць памылкi, давяраючы, так бы мовiць, другаснай крынiцы, але што да «Саламеi», то памылкi праз яе ангельскi пераклад множацца дасёння. Калi y рускага фiлолага-класiка Мiхаiла Гаспарава спыталi, цi варта захоyваць памылкi аyтара перакладанага твора, перакладчык Авiдыя i вагантаy адказаy: «Выпраyляйце. Усё адно сваiх наробiце». Sapienti sat, гаворачы мовай Авiдыя i вагантаy. Недастатковае валоданне аyтарам французскай, як на мяне, пайшло п’есе на карысць. Калi б Ўайлд ведаy мову лепей, ён бы, цалкам магчыма, не yтрымаyся i выкарыстаy некалькi тузiнаy пышных i вычварных словаy, якiмi часам злоyжывае y вершах прозай, закруцiy бы сiнтаксiс i аздобiy тэкст мноствам лiшнiх карунак. А так раскошная дэкадэнцкая карцiна намаляваная вельмi стрыманымi фарбамi, у чорна-белых тонах, практычна тушшу – практычна як iлюстрацыi Обры Бёрдслi. А пластычнасць тэксту дасягаецца менавiта з дапамогай простасцi: адзiнае yпрыгожанне, якое дазваляе сабе Ўайлд (цi дазваляе яму французская), – гэта паyторы. У сваiм артыкуле, прысвечаным «Саламеi», якi таксама быy перакладзены для гэтай кнiгi, Роберт Рос напiсаy: «Адзiн музычны крытык надзвычай непрыхiльна паставiyся да некаторых бiблiйных цытатаy (у прыватнасцi, з кнiгi Езэкiiля), якiя прамаyляy Іяканаан. Ён палiчыy iх «тыповымi для yайлдаyскага разбэшчанага yяyлення i поyнымi нецiкавых i няyдалых метафараy». Уяyленне пра Ўайлда i яго творы часам сягае недалёка ад уяyлення «аднаго музычнага крытыка» пра Бiблiю. Але каб зняць гэтае пакрывала, трэба толькi прачытаць. І перш чым гаварыць «Лухта!», i перш чым гаварыць «Генiй!» Многiя паyсюдна злоyжываюць i тым, i другiм. Вобраз Саламеi Ўайлда пасля выхаду п’есы, ды i пазней таксама, выклiкаy у крытыкаy гнеyныя пярэчаннi. Ператварэнне дзяyчынкi, якая здзейснiла страшнае злачынства толькi таму, што цалкам давярала сваёй мацi, i якая абсалютна нявiнна папрасiла y айчыма галаву прарока, у ахопленую жарсцю жанчыну, што танчыць сапраyдны танец смерцi, многiх абурала. Але што зробiш – цяпер Саламею абсалютная большасць ведае па yайлдаyскай трактоyцы. Ды i калi крытык спачатку нагадвае yсiм, як важна быць сур’ёзным, а потым блытае Ўайлда з Езэкiiлем, разумееш, што быць сур’ёзным часам не варта. Іначай высветлiцца, што Бiблiю таксама напiсаy Оскар Ўайлд.     Кацярына Мацiеyская Вершы прозай Мастак Аднаго вечару яго душу напоyнiла жаданне стварыць статую радасцi, што трывае iмгненне. І пайшоy ён у свет, каб знайсцi бронзу. Бо толькi бронзаю мог ён думаць. Аднак уся бронза свету знiкла, i нiдзе y цэлым свеце не было iншай бронзы, апроч бронзы для статуi скрухi, што доyжыцца вечна. І цяпер гэтая статуя y яго была: ён стварыy яе сваiмi рукамi i паставiy над труной адзiнага, каго кахаy у жыццi. Над труной мёртвага, найбольш iм каханага, паставiy ён створаную iм статую, знак любовi, што не памiрае, i знак скрухi, што доyжыцца вечна. І ва yсiм свеце не было больш бронзы, апроч бронзы для гэтае статуi. І тады yзяy ён статую, якую стварыy, i паклаy яе y самую вялiкую печ, i аддаy агню. І з бронзавай статуi скрухi, што доyжыцца вечна, стварыy ён статую радасцi, што трывае iмгненне. Дабрадаyца Была ноч, i Ён быy адзiн. І yбачыy Ён удалечынi гарадскiя муры, i рушыy да горада. І наблiзiyшыся, пачуy Ён у горадзе крокi радасных, смех шчаслiвых i нiзкае гучанне шматлiкiх лютняy. І пагрукаy Ён у браму, i нехта з варты адчынiy Яму. І прыкмецiy Ён дом, збудаваны з мармуру, i прыyкрасныя мармуровыя калоны перад iм. Кветкi гiрляндамi абвiналi калоны, а yнутры i звонку гарэлi кедравыя паходнi. І yвайшоy Ён у дом. І калi мiнуy Ён залу з халцэдону, i залу з ясмiсу, i пайшоy да доyгай бяседнай залы, то yбачыy юнака y вянку з чырвоных ружаy, што ляжаy на канапе колеру марской пурпуры. Вусны юнака чырванелi ад вiна. І стаy Ён за яго спiнаю, i дакрануyся да яго пляча, i спытаy яго: «Чаму ты жывеш так?» І юнак павярнуyся, i пазнаy Яго, i мовiy у адказ: «Калiсьцi я быy пракажоны, а ты ацалiy мяне. Як яшчэ мне жыць?» І пакiнуy Ён дом, i пайшоy прэч. І неyзабаве yбачыy Ён жанчыну з нафарбаваным тварам, у каляровых строях i абутку, упрыгожаным перлiнамi. І за ёй iшоy, бязгучна, бы лавец, юнак у плашчы двух колераy. Твар жанчыны быy як панадны твар стода, i вочы юнака гарэлi пажадаю. І паспешлiва дагнаy Ён юнака, i дакрануyся да яго рукi, i спытаy яго: «Чаму ты так глядзiш на гэтую жанчыну?» І юнак павярнуyся, i пазнаy Яго, i мовiy: «Калiсьцi я быy сляпы, а ты даy мне зрок. На што яшчэ мне глядзець?» І паспяшаyся Ён наперад, i дакрануyся да каляровага строю жанчыны, i спытаy яе: «Няyжо нельга iсцi iншай дарогай, апроч дарогi граху?» Вучань І жанчына павярнулася, i пазнала Яго, i засмяялася, i мовiла: «Але ты дараваy мне мае грахi, i даспадобы мне гэтая дарога». І пакiнуy Ён горад. І калi пакiдаy Ён горад, то yбачыy юнака, што сядзеy пры дарозе i плакаy. І падышоy Ён да юнака, i дакрануyся да яго доyгiх пасмаy, i спытаy яго: «Чаму ты плачаш?» І юнак падняy вочы, i пазнаy Яго, i мовiy у адказ: «Калiсьцi я быy мёртвы, i ты yваскрасiy мяне. Што яшчэ мне рабiць, як не плакаць?» Калi памёр Нарцыс, ставок, што радаваy яго, з келiха чыстае вады зрабiyся келiхам салёных слёз, i арэады, плачучы, выйшлi з лясоy, каб спяваць яму i несцi супакой. І калi яны yбачылi, што ставок з келiха чыстае вады зрабiyся келiхам салёных слёз, яны распусцiлi свае зялёныя косы, i плакалi, i казалi да яго: – Мы не дзiвiмся гэтай журбе па Нарцысу, ён быy такi прыгожы. – А Нарцыс быy прыгожы? – спытаy ставок. – Хто ведае гэта лепш за цябе? – адказалi арэады. – Ён не зважаy на нас, iмкнучыся да цябе, i ляжаy на тваiх берагах, i глядзеyся y цябе, i y люстры твае вады адбiвалася яго прыгажосць. І ставок адказаy: – Але я любiy Нарцыса, бо, калi ён ляжаy на маiх берагах i глядзеyся y мяне, у люстры яго вачэй я бачыy адбiтак сваёй прыгажосцi. Настаyнiк Калi цемра агарнула зямлю, Іосiф Арымафейскi спусцiyся y далiну, несучы запаленую сасновую паходню, бо меy што зрабiць у доме сваiм. І yкленчыyшы на цвёрдых камянях Далiны Скрухi, убачыy ён юнака, што быy аголены i плакаy. Яго валасы былi колеру мёду, яго цела было як лiлея, але ён зранiy цела сваё шыпамi, i ляжаy попел на валасах яго замест вянку. І той, хто меy шмат, сказаy юнаку, што быy аголены i плакаy: «Мяне не дзiвiць твая бязмежная туга, бо Ён напраyду быy беззаганны». І адказаy юнак: «Я плачу не па iм, але па сабе. Я таксама ператвараy ваду y вiно, ацаляy пракажоных i вяртаy зрок сляпым. Я хадзiy па вадзе i выганяy д’яблаy з тых, каго зраклiся. Я кармiy галодных у пустэльнi, дзе не было ежы, я падымаy памерлых з iх цесных жытлаy, i па слове маiм перад незлiчоным натоyпам высахла бясплодная смакоyнiца. Усё, што рабiy гэты чалавек, рабiy i я. І тым не менш яны мяне не yкрыжавалi». Дом Суду І было маyчанне y Доме Суду, i Чалавек стаy голы перад Богам. І разгарнуy Бог кнiгу жыцця Чалавека. І сказаy Бог Чалавеку: «Ганебным было жыццё тваё, i быy ты нялiтасцiвы да тых, каму патрэбная была абарона, i да тых, хто прасiy дапамогi, быy ты люты i жорсткi. Няшчасны благаy цябе, а ты не слухаy, i вушы твае былi закрытыя для плачу пакутных Маiх. Спадчыну сiротаy браy ты сабе i пускаy лiсаy у вiнаграднiкi суседзяy сваiх. Ты адбiраy хлеб ад дзяцей i кiдаy яго сабакам, i пракажоных Маiх, што жылi y спакоi на пустках, славячы Мяне, ты выганяy на гасцiнцы, i на зямлю Маю, з якое Я стварыy цябе, пралiваy ты нявiнную кроy». І мовiy Чалавек у адказ: «І так рабiy я». І зноy разгарнуy Бог кнiгу жыцця Чалавека. І сказаy Бог Чалавеку: «Заганным было жыццё тваё, i хараство, што Я паказаy табе, ты збэсцiy, i дабра, што Я схаваy, ты не заyважыy. На сценах твайго пакоя былi выявы кумiраy, i з ложка тваiх распустаy ты падымаyся пад гукi флейтаy. Ты збудаваy сем алтароy грахам, за якiя Я пакутаваy, ты еy тое, чаго не належыць есцi, i на пурпуры адзення твайго былi вышытыя тры знакi ганьбы. Твае стоды не з золата цi срэбра вечных, але з плоцi смяротнай. Ты масцiy iх валасы парфумамi i yкладаy плады граната iм у рукi. Ты нацiраy iх ступнi шафранам i рассцiлаy перад iмi кiлiмы. Сурмою фарбаваy ты iх павекi i целы iх мазаy мiраю. Ты падаy перад iмi нiцма, i стальцы тваiх кумiраy ззялi на сонцы. Ты паказваy сонцу сваю ганьбу i месяцу свой шал». І мовiy Чалавек у адказ: «І так рабiy я». І трэцi раз разгарнуy Бог кнiгу жыцця Чалавека. І сказаy Бог Чалавеку: «Злом было жыццё тваё, i злом ты адказваy на дабро, i зламыснасцю на спагаду. Рукi, што кармiлi цябе, ты зранiy, i грудзьмi, з якiх пiy, ты пагарджаy. Той, хто нёс табе ваду, сыходзiy, пакутуючы ад смагi, i выгнаннiкаy, што хавалi цябе ноччу y сваiх жытлах, ты выдаваy яшчэ да свiтання. Вораг, што злiтаваyся над табою, трапiy у тваю пастку, а сябра, што iшоy з табою, ты прадаy, i тым, хто даваy табе любоy, ты адказваy пажадай». І мовiy Чалавек у адказ: «І так рабiy я». І закрыy Бог кнiгу жыцця Чалавека, i сказаy: «Сапраyды кажу, у пекла дарога табе. Проста y пекла твая дарога». І yскрыкнуy Чалавек: «Не будзе гэтага!» І спытаy Бог Чалавека: «Чаму гэтага не будзе? Чаму ты думаеш, што не y пекла табе дарога?» «Бо y пекле я жыy заyсёды», – адказаy Чалавек. І было маyчанне y Доме Суду. І парушыy маyчанне Бог, i сказаy Чалавеку: «Бачу, што не магу Я адправiць цябе y пекла. Сапраyды кажу, у рай дарога табе. Проста y рай твая дарога». І yскрыкнуy Чалавек: «Не будзе гэтага!» І спытаy Бог Чалавека: «Чаму гэтага не будзе? Чаму ты думаеш, што не y рай табе дарога?» «Бо нiколi i нiдзе не мог уявiць я раю», – адказаy Чалавек. І было маyчанне y Доме Суду. Настаyнiк мудрасцi Яшчэ y дзяцiнстве поyнiла яго дасканалая веда пра Бога, а калi ён зрабiyся юнаком, многiя святыя, як i некаторыя дабрадзейныя жанчыны з вольнага горада яго маленства, узрушана дзiвiлiся глыбокай мудрасцi яго адказаy. І калi бацькi далi яму адзенне i пярсцёнак сталасцi, ён пацалаваy iх, i пакiнуy iх, i пайшоy у свет, каб гаварыць свету пра Бога, бо тады было шмат такiх, што не ведалi Бога, альбо ведалi Яго дрэнна, альбо хвалiлi несапраyдных багоy, тых, што жывуць у гаях i нiяк не клапоцяцца пра сваiх прыхiльнiкаy. І павярнуyся ён тварам да сонца, i рушыy у падарожжа басанож, бо бачыy, што так ходзяць святыя, i нёс на пасе скураную кайстру i бiклагу з абпаленае глiны. І калi iшоy ён гасцiнцам, яго напаyняла радасць дасканалае веды пра Бога, i ён нястомна yзносiy Яму хвалу, i неyзабаве дасягнуy незнаёмых земляy, дзе было шмат гарадоy. І прайшоy ён праз адзiнаццаць гарадоy. І адны з тых гарадоy ляжалi y далiнах, другiя месцiлiся на берагах вялiкiх рэк, а iншыя стаялi на yзвышшах. І y кожным горадзе ён знаходзiy сабе вучня, што любiy яго i йшоy за iм, i вялiкiя натоyпы людзей з кожнага горада iшлi за iм, i веда пра Бога пашыралася па yсёй той зямлi, i многiя yладары прынялi яе, а жрацы храмаy, дзе багомiлi стоды, убачылi, як сплыла палова паднашэнняy, i калi пачалi яны гучна бiць у свае бубны, амаль нiхто не прыйшоy да iх з павамi i з ахвярным мясам, як вялося y гэтых землях раней. І чым больш людзей iшло за iм, i чым большым рабiлася кола яго вучняy, тым хутчэй расла яго скруха. І не ведаy ён, чаму скруха яго бязмежная, бо yвесь час гаварыy ён пра Бога, поyны дасканалае веды пра Яго, якую Бог Сам даy яму. Неяк пад вечар пакiнуy ён адзiнаццаты горад, што быy у Арменii, i вучнi яго i вялiкая грамада людзей пайшлi за iм. І yзышоy ён на гару, i сеy на камень, што ляжаy на гары, i сталi вучнi вакол яго, i yкленчыy натоyп у далiне. І закрыy ён твар далонямi, i заплакаy, i запытаy сваё сэрца: «Як сталася так, што я поyны скрухi i страху, а кожны мой вучань – вораг, што прыходзiць апоyднi?» І сэрца мовiла y адказ: «Бог напоyнiy цябе дасканалаю ведаю пра Яго, а ты перадаy гэтую веду iншым. Найкаштоyнейшы скарб ты падзялiy i непашыты хiтон разарваy на кавалкi. Той, хто раздае мудрасць, рабуе сябе самога. Ён падобны да таго, хто аддае сваё багацце рабаyнiку. Цi ж Бог не мудрэйшы за цябе? Хто ты такi, каб раздаваць таямнiцу, якую раскрыy табе Бог? Калiсьцi я было багатым, а ты пазбавiy мяне багацця. Калiсьцi я бачыла Бога, а ты схаваy Яго ад мяне». І ён зноy заплакаy, бо ведаy, што сэрца сказала яму праyду, што аддаy ён iншым дасканалую веду пра Бога i зрабiyся падобным да таго, хто чапляецца за Боскi падол, i чым больш тых, хто верыць у яго, тым меншая яго вера. І сказаy ён сабе: «Я не буду больш гаварыць пра Бога. Той, хто раздае мудрасць, сам сябе рабуе». І праз колькi гадзiнаy вучнi ягоныя падышлi да яго, нiзка схiлiся й мовiлi: «Настаyнiча, скажы нам пра Бога, бо маеш дасканалую веду пра Яго, i нiхто, апроч цябе, не валодае ёю». І мовiy ён iм у адказ: «Я буду гаварыць вам пра yсё, што ёсць у нябёсах i на зямлi, але пра Бога я не буду гаварыць вам. Нi цяпер, нi пасля не буду я гаварыць вам пра Бога». І yгневаныя, сказалi яны яму: «Ты прывёy нас у пустэльню, каб мы слухалi цябе. Ты хочаш пакiнуць неспатоленымi yсiх, каго сабраy, каб iшлi за табой?» І мовiy ён iм у адказ: «Я не буду гаварыць вам пра Бога». І сказаy яму натоyп, наракаючы: «Ты прывёy нас у пустэльню i не наталiy нас. Гавары нам пра Бога, прынясi нам спатолю». Але ён не адказаy нiчога, бо ведаy, што калi будзе гаварыць iм пра Бога, то раздасць сваё багацце. І вучнi ягоныя пайшлi ад яго y скрусе, i людзi вярнулiся y свае дамы, а многiя памерлi y дарозе. І застаyшыся сам, павярнуyся ён тварам да месяца, i рушыy у падарожжа, i iшоy, пакуль не мiнула сем поyняy, i не размаyляy нi з кiм, i нiкому не адказваy. І калi мiнула сёмая поyня, дайшоy ён да пустэльнi, пустэльнi Вялiкай Ракi. І натрапiyшы на пячору, дзе некалi жытлаваy кентаyр, ён абраy яе сваiм домам, i сплёy сабе кiлiм з трыснягу, каб спаць на iм, i зрабiyся пустэльнiкам. І кожную хвiлiну пустэльнiк славiy Бога за тое, што мае яшчэ веду пра Яго i Ягоную дзiвосную велiч. Аднаго вечару, калi пустэльнiк сядзеy ля пячоры, якую зрабiy сваiм домам, заyважыy ён юнака са злосным i прыгожым тварам. Юнак праходзiy мiма y лахманах i з пустымi рукамi. Штовечар з пустымi рукамi юнак праходзiy мiма, i шторанiцы ён вяртаyся, несучы з сабой пурпуру i перлы, бо гэта быy злодзей, што рабаваy гандлярскiя караваны. І пустэльнiк глядзеy на яго, i шкадаваy яго, аднак нiчога не казаy. Бо ведаy, што той, хто скажа хоць слова, страцiць веру. І аднае ранiцы, калi юнак вяртаyся, несучы з сабой пурпуру i перлы, ён спынiyся, i насупiyся, i тупнуy нагой па пяску, i сказаy пустэльнiку: «Чаму ты так глядзiш на мяне, калi я праходжу мiма? Што такое бачу я y тваiх вачах? Нiхто раней не глядзеy на мяне так. Цернi i трывога мне позiрк твой». І пустэльнiк мовiy яму y адказ: «Тое, што бачыш ты y маiх вачах, – шкадаванне. Шкадаваннем завецца тое, што глядзiць на цябе з маiх вачэй». І юнак пагардлiва засмяяyся i злосна крыкнуy яму: «У мяне ёсць пурпура i перлы, у цябе ж няма нiчога, апроч кiлiма з трыснягу, каб спаць на iм. Як можаш ты шкадаваць мяне? Адкуль гэтае шкадаванне?» «Я шкадую цябе, – адказаy пустэльнiк, – бо y цябе няма веды пра Бога». «А цi каштоyная твая веда пра Бога?» – спытаy юнак i падышоy блiжэй да пячоры. «Яна каштоyнейшая за yсю пурпуру i перлы свету», – адказаy пустэльнiк. «І y цябе яна ёсць?» – спытаy юнак i падышоy яшчэ блiжэй. «Калiсьцi, – пачаy пустэльнiк, – я меy дасканалую веду пра Бога. Аднак, неразважлiвы, я аддаваy яе iншым i тым самым падзялiy яе. Але нават тая веда, якую я маю цяпер, даражэйшая мне за пурпуру i перлы». І пачуyшы гэта, малады злодзей адкiнуy прэч пурпуру i перлы, што нёс з сабой, i, дастаyшы вострую сталёвую шаблю, сказаy пустэльнiку: «Зараз жа аддай мне веду пра Бога, альбо, клянуся, я заб’ю цябе! Бо чаму б не забiць мне таго, чый скарб большы за мой?» І пустэльнiк пацiснуy плячыма, i сказаy: «Цi не лепей будзе мне пайсцi y далёкiя палацы Бога i славiць Яго, чым жыць у гэтым свеце, не маючы веды пра Яго? Забi мяне, калi хочаш, але не аддам я табе веды пра Бога». І малады злодзей укленчыy i пачаy малiць яго, аднак пустэльнiк не стаy гаварыць з iм пра Бога, i не аддаy яму свайго скарбу, i злодзей падняyся i сказаy яму: «Хай будзе як хочаш. Я ж пайду y Горад Сямi Грахоy, што за тры днi дарогi адсюль, i за маю пурпуру атрымаю я там асалоду, i за перлы мае куплю спатолю». І падняy ён пурпуру i перлы, i пайшоy хуткiм крокам. І пустэльнiк закрычаy да яго, i пайшоy за iм, i малiy яго. Тры днi iшоy ён за маладым злодзеем i заклiкаy вярнуцца i не yваходзiць у Горад Сямi Грахоy. І час ад часу малады злодзей паварочваyся да пустэльнiка, i клiкаy яго, i казаy: «Цi аддасi ты мне веду пра Бога, каштоyнейшую за пурпуру i перлы? Як аддасi – не буду yваходзiць у горад». І нязменна пустэльнiк адказваy яму: «Усё, што маю, дам табе, сабе пакiнуyшы толькi адно, бо не дазволена мне аддаваць гэта». І на зыходзе трэцяга дня наблiзiлiся яны да ярка-чырвонае брамы Горада Сямi Грахоy. І смех людскi даносiyся з горада. І малады злодзей засмяяyся, i скiраваyся да брамы, каб увайсцi. І як толькi пагрукаy ён у браму, пустэльнiк пабег наперад, i yхапiyся за прыпол яго адзення, i сказаy: «Выцягнi рукi, i абдымi мяне, i прыцiснi вуха да маiх вуснаy. Я дам табе тое, што засталося y мяне ад веды пра Бога». І малады злодзей спынiyся. І тады пустэльнiк аддаy яму веду пра Бога, i апусцiyся на зямлю, i заплакаy, i густая цемрадзь схавала ад яго горад i маладога злодзея так, што болей не было iх бачна. І лежачы i плачучы, пазнаy ён Таго, Хто стаяy перад iм, i y Таго, Хто стаяy перад iм, ногi былi з медзi, а валасы былi як мяккi кужаль. І падняy Ён пустэльнiка, i сказаy яму: «Раней меy ты дасканалую веду пра Бога. Цяпер будзеш мець дасканалую любоy Бога. Дык навошта ты плачаш?» І пацалаваy яго.     Пераклад з ангельскай Саламея П’еса y адной дзеi Майму сябру П’еру Луi Дзейныя асобы: ІРАД АНТЫПА, тэтрарх* (#litres_trial_promo) Іyдзеi ІЯКАНААН, прарок Малады сiрыец, капiтан варты ТЫГЕЛІН, малады рымлянiн Кападакiец* (#litres_trial_promo) Нубiец* (#litres_trial_promo) Першы салдат Другi салдат Паж Ірадыяды Габрэi, назарацяне* (#litres_trial_promo) i iншыя Раб Нааман, кат ІРАДЫЯДА, жонка тэтрарха САЛАМЕЯ* (#litres_trial_promo), дачка Ірадыяды Рабынi Саламеi Сцэна yяyляе вялiкую галерэю y палацы Ірада, якая выходзiць у бяседную залу. Салдаты абаперлiся на край балкона. Справа – вялiзная лесвiца. Злева, у глыбiнi сцэны, – стары калодзеж са сценкамi з пазелянелае бронзы. Свецiць поyня. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая прыгожая сёння царэyна Саламея! ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Зiрнiце на поyню. Якая яна дзiyная… Яна нiбы твар жанчыны, што yстала з магiлы i шукае мёртвых. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Вельмi дзiyная. Яна нiбы маленькая царэyна, ахутаная жоyтым флёрам. Яе срэбныя ногi падобныя да белых галубкоy. Яна быццам танчыць. ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Яна як мёртвая жанчына. Яна рухаецца так павольна… З бяседнай залы чуецца гоман. ПЕРШЫ САЛДАТ. Якi вэрхал! Што за дзiкiя звяры там выюць? ДРУГІ САЛДАТ. Габрэi. Яны заyжды так. Спрачаюцца пра сваю веру. ПЕРШЫ САЛДАТ. Нашто яны пра яе спрачаюцца? ДРУГІ САЛДАТ. Не ведаю. Яны заyсёды так робяць… Фарысеi, напрыклад, сцвярджаюць, што анёлы ёсць, а садукеi* (#litres_trial_promo) кажуць, што анёлаy няма. ПЕРШЫ САЛДАТ. Мне здаецца, вельмi бязглузда пра такое спрачацца. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая прыгожая сёння царэyна Саламея! ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Ты yвесь час глядзiш на яе. Ты глядзiш на яе занадта часта. Не трэба так глядзець на людзей. Гэта можа дрэнна скончыцца. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Яна вельмi прыгожая сёння. ПЕРШЫ САЛДАТ. У тэтрарха змрочны твар. ДРУГІ САЛДАТ. Так, змрочны. ПЕРШЫ САЛДАТ. Ён на штосьцi глядзiць. ДРУГІ САЛДАТ. Ён на кагосьцi глядзiць. ПЕРШЫ САЛДАТ. На каго? ДРУГІ САЛДАТ. Не ведаю. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая царэyна бледная! Нiколi не бачыy яе такою бледнай! Яна падобная да адбiтку белай ружы y срэбным люстры. ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Не трэба глядзець на яе. Ты пазiраеш на яе занадта часта! ПЕРШЫ САЛДАТ. Ірадыяда налiвае пiтво тэтрарху. КАПАДАКІЕЦ. Гэта царыца Ірадыяда вунь там, у чорнай мiтры з безлiччу перлiнаy, з валасамi, што адлiваюць сiнечаю? ПЕРШЫ САЛДАТ. Так, гэта Ірадыяда. Жонка тэтрарха. ДРУГІ САЛДАТ. Тэтрарх надта любiць вiно. Ён апантаны вiнамi трох гатункаy. Першы – з Самафракiйскай выспы, гэтае вiно пурпуровае, як мантыя кесара. КАПАДАКІЕЦ. Нiколi не бачыy кесара. ДРУГІ САЛДАТ. Другi гатунак – з аднаго кiпрскага горада, гэтае вiно жоyтае, нiбы з золата. КАПАДАКІЕЦ. Вельмi люблю золата. ДРУГІ САЛДАТ. А трэцi гатунак – вiно сiцылiйскае. Яно чырвонае, нiбы кроy. НУБІЕЦ. Багi маёй краiны вельмi любяць кроy. Двойчы на год мы прыносiм iм у ахвяру юнакоy i цнатлiвых дзяyчат, пяцьдзясят юнакоy i пяцьдзясят дзяyчат. Але гэтага, здаецца, мала, бо багi вельмi жорсткiя да нас. КАПАДАКІЕЦ. У маёй краiне цяпер няма багоy, рымляне выгналi iх. Некаторыя кажуць, што яны схавалiся y гарах, але я не веру. Я сам прабавiy тры ночы y гарах, шукаючы iх паyсюль. Урэшце я пачаy клiкаць iх па iмёнах, а яны не з’явiлiся. Думаю, яны памерлi. ПЕРШЫ САЛДАТ. Габрэi шануюць бога, якога немагчыма пабачыць. КАПАДАКІЕЦ. Гэтага я зразумець не магу. ПЕРШЫ САЛДАТ. Зрэшты, яны вераць толькi y тое, што немагчыма пабачыць. КАПАДАКІЕЦ. Гэта yжо зусiм бязглузда, як на мяне. ГОЛАС ІЯКАНААНА. Ідзе за мною мацнейшы за мяне, i я не варты нават развязаць пасак абутку ягонага* (#litres_trial_promo). Калi ён прыйдзе, узрадуецца пустая зямля. Яна зацвiце лiлеяй* (#litres_trial_promo). Вочы сляпых убачаць святло дня, вушы глухiх адкрыюцца…* (#litres_trial_promo) Немаyля адшукае цмокавы логвiшчы, i возьме iльвоy за грывы, i павядзе за сабою* (#litres_trial_promo). ДРУГІ САЛДАТ. Скажы, каб ён змоyк. Ён заyсёды гаворыць нейкiя глупствы. ПЕРШЫ САЛДАТ. О не, гэта святы чалавек, да таго ж ён вельмi рахманы. Кожны дзень я прыношу яму ежу, i ён заyжды дзякуе мне. КАПАДАКІЕЦ. Хто гэта? ПЕРШЫ САЛДАТ. Прарок. КАПАДАКІЕЦ. Як яго зваць? ПЕРШЫ САЛДАТ. Іяканаан. КАПАДАКІЕЦ. Адкуль ён прыйшоy? ПЕРШЫ САЛДАТ. З пустэльнi, дзе кармiyся акрыдамi* (#litres_trial_promo) й дзiкiм мёдам. Ён меy вопратку з вярблюджага воласу i скураны пас на паяснiцы. Ягонае аблiчча было вельмi суровае. Вялiкi натоyп iшоy за iм. У яго нават былi вучнi. КАПАДАКІЕЦ. Пра што ён гаворыць? ПЕРШЫ САЛДАТ. Мы нiколi не ведаем. Часам ён гаворыць жудасцi, але зразумець яго немагчыма. КАПАДАКІЕЦ. Можна яго пабачыць? ПЕРШЫ САЛДАТ. Не. Тэтрарх не дазваляе. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Царэyна схавала твар за веерам. Яе маленькiя белыя рукi трапечуцца, як галубы, што ляцяць да свайго дамка. Яны падобныя да белых матылькоy. Яны зусiм як белыя матылькi. ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Ды што ж ты робiш? Навошта глядзiш на яе? Не трэба на яе глядзець… Гэта можа дрэнна скончыцца. КАПАДАКІЕЦ (паказваючы на калодзеж). Якая дзiyная вязнiца! ДРУГІ САЛДАТ. Гэта стары калодзеж. КАПАДАКІЕЦ. Стары калодзеж? Гэта ж вельмi шкодзiць здароyю. ДРУГІ САЛДАТ. О не. Да прыкладу, брат тэтрарха, ягоны старэйшы брат, першы муж царыцы Ірадыяды, праседзеy там дванаццаць гадоy i не памёр. Урэшце давялося яго задушыць. КАПАДАКІЕЦ. Задушыць? І хто ж насмелiyся зрабiць гэта? ДРУГІ САЛДАТ (паказваючы на ката, вялiкага мурына). Ён, Нааман. КАПАДАКІЕЦ. І ён не збаяyся? ДРУГІ САЛДАТ. О не. Тэтрарх паслаy яму пярсцёнак. КАПАДАКІЕЦ. Якi пярсцёнак? ДРУГІ САЛДАТ. Пярсцёнак смерцi. Таму i не збаяyся. КАПАДАКІЕЦ. Аднак гэта жахлiва – задушыць цара. ДРУГІ САЛДАТ. Чаму? У цара такая ж шыя, як у астатнiх. КАПАДАКІЕЦ. Мне здаецца, гэта жахлiва. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Царэyна yстае! Яна падымаецца з-за стала! Якi y яе маркотны твар! О, яна iдзе сюды! Так, яна iдзе да нас. Якая яна бледная… Нiколi не бачыy яе такою бледнаю… ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Не глядзi на яе. Малю цябе, не глядзi на яе. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Яна нiбы голуб, што заблукаy у небе… быццам нарцыс, што дрыжыць на ветры… Яна падобная да срэбнае кветкi. Уваходзiць Саламея. САЛАМЕЯ. Я там не застануся. Я не магу застацца. Чаму тэтрарх увесь час пазiрае на мяне сваiмi кратовымi вачыма з-пад дрыготкiх павекаy?.. Дзiyна, што муж мае мацi так на мяне глядзiць. Не ведаю, што гэта значыць. Зрэшты… не, ведаю… МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Вы пакiнулi баль, царэyна? САЛАМЕЯ. Якое свежае тут паветра! Урэшце можна yздыхнуць! Там, унутры, габрэi з Ерусалiма, што сварацца праз свае бязглуздыя абрады, i варвары, што yсё п’юць, залiваючы горла вiном, i грэкi са Смiрны* (#litres_trial_promo) з нафарбаванымi вачыма, нарумяненымi шчокамi й завiтымi валасамi, i егiпцяне, маyклiвыя, хiтрыя, з пазногцямi бы з нефрыту, у рудых строях, i рымляне, грубыя, нязграбныя непрыстойнiкi. О! Як я ненавiджу рымлянаy! Плебеi, што прыкiдваюцца высакароднымi. МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Вы не хочаце сесцi, царэyна? ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Навошта з ёй гаварыць? Навошта глядзець на яе?.. О, гэта дрэнна скончыцца… САЛАМЕЯ. Як прыемна глядзець на поyню! Яна падобная да грошыка. Яна нiбыта маленькая срэбная кветка. Яна халодная i беззаганная, гэтая поyня… Я yпэyненая, што яна цнатлiвая. Гэта прыгажосць цноты… Так, яна цнатлiвая. Яна нiколi не ведала ганьбы. Яна не аддавалася мужчынам, у адрозненне ад iншых багiняy. ГОЛАС ІЯКАНААНА. Ён прыйшоy, Уладар! Ён прыйшоy, Сын Чалавечы! Кентаyры схавалiся y рэках, а сiрэны пакiнулi плынi i спяць пад лiсцём у лясах. Конец ознакомительного фрагмента. Текст предоставлен ООО «ЛитРес». Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/oskar-uayld-17618120/salameya/?lfrom=688855901) на ЛитРес. Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.